ایران شرقی/

مقامات جمهوری‌های آسیای مرکزی هنوز به استراتژی جدید ایالات متحده (استراتژی اعلام شده توسط ترامپ) در مورد افغانستان واکنشی نشان نداده‌اند. اما دلیل این سکوت چیست؟ جمهوری‌های آسیای مرکزی مدت یکماه است که در مورد استراتژی جدید واشنگتن در مورد افغانستان که توسط «دونالد ترامپ» اعلام شده سکوت کرده‌اند (این در حالیست که ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، به عنوان همسایگان افغانستان، به طور مستقیم پیامدهای تغییرات در سیاست‌ منطقه‌ای مرتبط با حل و فصل مسئله افغانستان را احساس می‌کنند).

طرح ترامپ در مورد افغانستان: اهداف و ابزار
فقدان واکنش در جمهوری‌های آسیای مرکزی به دلیل تغییر چشم‌گیر رویکردهای ترامپ در مورد نقش آمریکا در افغانستان قابل توجیه است. ترامپ به جای خروج کامل نیروهای خود، از افزایش نیروهای آمریکایی و تحریک و تشویق متحدان واشنگتن به افزایش حضور خود در آنجا خبر داده است.
علاوه بر این، طرح ترامپ افزایش کمک به مقامات در کابل و آمادگی مبارزه در افغانستان تا پیروزی را در نظر دارد، اما نه برای ایجاد دموکراسی در آنجا، بلکه به منظور از بین بردن تروریست‌ها. رئيس جمهور آمريكا اعلام كرد كه نظامیان آمريكایی به طور نامحدود در افغانستان باقي مي‌مانند و واشنگتن ديگر قصد ندارد اعلام کند که چه تعداد نيروی نظامی در آنجا حضور دارند.
براساس گزارش‌های تأیید نشده در رسانه‌های آمریکایی، علاوه بر یازده هزار نفری که در افغانستان حضور داشتند، حدود چهار هزار نیروی نظامی دیگر هم به آنجا اعزام شده‌اند. "کنت مکینزی"، رئیس کمیته مشترک روسای ستادهای نیروهای مسلح ایالات متحده این اطلاعات را تایید می‌کند.
به گفته "ژوزف واتل"، رئیس فرماندهی مرکزی نیروهای مسلح ایالات متحده، در حال حاضر، وظیفه نظامیان صرفا نظامی است – یعنی تأثیر‌گذاری بر دوره کنونی مبارزه.
در عین حال، کارشناسان خاطرنشان می‌کنند که استراتژی جدید ایالات متحده مشارکت گسترده شرکت‌های خصوصی نظامی به رهبری افسران ارتش آمریکا در اقدامات نظامی علیه شورشیان را در نظر دارد، به طوری که تعداد واقعی نیروهای نظامی خارجی می‌تواند به طور قابل توجهی از تعداد نیروهای نظامی ایالات متحده و متحدان آنها تجاوز کند.

کابل – موافق/ اسلام آباد – مخالف/ دوشنبه و تاشکند - ممتنع
دونالد ترامپ از هند خواست به طور فعال در بازسازی افغانستان شرکت کرده و شرایط سختگیرانه‌ای را برای اسلام آباد تعیین کند. وی همچنین هشدار داد که واشنگتن دیگر تحمل اینکه پاکستان (که از حمایت مالی و نظامی ایالات متحده برخوردار است) پناهگاه "عوامل هرج و مرج، خشونت و تروریسم"  باشد را ندارد.

به گفته "آندری سیرینکو"، عضو مرکز مطالعات افغانستان معاصر، استراتژی جدید ترامپ واکنش‌های متناقضی را برانگیخته است. کابل به شدت از آن حمایت کرده و کشورهای عضو ناتو هم به طور کلی آن را پذیرفته‌اند. پاکستان به شدت مخالف این طرح است. چین اعتراض قطعی خود را بیان نکرده است، اما برخی نکات این طرح باعث اعتراض آن شده‌اند. روسیه هم نسبت به اهداف ترامپ شک و تردید دارد. به گفته "ساموئل رامانی"، محقق آکسفورد حفظ حضور نظامی قابل توجه آمریکا در افغانستان به نفع مسکو است، چرا که این طرح روسیه را از ضرورت گذار از اقدامات دیپلماسی به اقدامات نظامی در منطقه مصون می‌دارد.

آندری سیرینکو معتقد است: «در این راستا، می‌توان سکوت جمهوری‌های آسیای مرکزی را به عنوان نگرش مثبت‌تر به طرح ترامپ تلقی کرد. با توجه به اطلاعات غیر رسمی، ارتش و دولت ایالات متحده در حال حاضر در حال توسعه بسیار فعال ارتباطات خود  با ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان هستند. سکوت آنها بدین دلیل است که تمایلی به عدم مشارکت با واشنگتن در ترانزیت نظامی جدید ندارند».

شایعات مربوط به پایگاه نظامی آمریکا
سیرینکو به اینکه دوباره شایعاتی در مورد ظهور احتمالی پایگاه نظامی آمریکا در تاجیکستان بوجود آمده است توجه خاصی دارد. در برخی از منابع اطلاعاتی تخصصی که مورد حمایت مالی آمریکا و دیگر کشورهای عضو ناتو قرار دارند به کشورهای آسیای مرکزی توجه ویژه‌ای شده است. سرمقاله‌های آنها در مورد ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان بسیار محتاطانه بوده و دیگر در مورد نقض حقوق بشر در این کشورها صحبت نمی‌شود.
تاشکند با دقت بر فرآیندهای افغانستان و اقدامات آمریکا در این راستا نظارت دارد و مقامات این جمهوری علاقه‌ای به بحث و بررسی این اقدامات به طور عمومی ندارند. با این حال، می‌توان نتیجه گرفت که شوکت میرضیایف، رئيس‌جمهور جدید ازبکستان پایبند نظرات اسلام کریم‌اف بوده و معتقد است، حضور نیروهای آمریکایی در افغانستان زندگی در ازبکستان را آرام‌تر می‌سازد.

خطوط لوله "تاپی"، "صلح" و منافع چین
"ازبک نفت و گاز" در ژوئن سال 2017 مسئله الحاق به پروژه تاپی - خط لوله گازی که منابع ترکمنستان را به پاکستان و هند متصل کرده و از افغانستان عبور می‌کند – را بررسی کرده است. این پروژه که ترکمنستان علاقه شدیدی به آن دارد و مدت سه دهه است که آمریکا تحت عناوین مختلف آن را لابی می‌کند، ریشه در عدم ثبات در افغانستان دارد. عشق‌آباد به شرکت در پروژه تاپی و تاشکند به گسترش توانایی‌های نظامی ایالات متحده برای تامین امنیت به هنگام تحقق این پروژه علاقمند است.
اما از سوی دیگر، بخش دیگر طرح ترامپ – پاکستان – نگرانی تاشکند و عشق آباد را برمی‌انگیزد. اختلاف مواضع واشنگتن و اسلام‌آباد می‌تواند عدم حمایت از تاپی و انتخاب خط لوله "صلح" که از ایران به پاکستان راه داشته و مورد حمایت چین است را برانگیزد.
تحقق تاپی بدون پاکستان غیرممکن است. در عین حال، سطح نفوذ واشنگتن در اسلام آباد در حال حاضر، به حداقل رسیده است. اگر ترامپ تهدید خود را عملی کرده و کمک به پاکستان را متوقف کند، این موضوع تنها مواضع چین را در پاکستان و منطقه تقویت خواهد کرد. به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که طرح ترامپ ضامن اجرای پروژه‌های اقتصادی الهام گرفته شده از ایالات متحده و جذاب برای یک سری از کشورهای آسیای مرکزی نیست.
به گفته آندر سیرینکو، واشنگتن قصد ندارد پاکستان را در موقعیت دشواری قرار دهد. سخنان پرطمطراق رئیس جمهور آمریکا علیه پاکستانی‌ها و طالبان بدان معنا نیست که ایالات متحده آمادگی انجام اقدامات فوق العاده‌ برای مجبور کردن اسلام آباد به انجام تمام شرایط آنها و شکست واقعی طالبان را دارد. این طرح فشار سیاسی بسیار جدی و یک سری اقدامات امنیتی برای تحریک طالبان به مذاکرات، تحریک پاکستان به همکاری مؤثرتر و تحریک کشورهای منطقه به دیپلماسی چندگانه و ارتباط با مسکو و پکن را در نظر دارد.

انتهای مطلب/.