ایران شرقی/
پس از آن که داعش تلاش خود را برای تصرف منطقه تورا بورا آغاز کرد، این منطقه بار دیگر در سطح داخلی و خارجی مورد توجه قرار گرفت. به رغم آن که تورا بورا، منطقه‌ای شناخته شده است، اما هنوز هم اسراری در خود دارد وقتی نام آن برده می‌شود، ناخودآگاه شبکه القاعده و اسامه بن لادن در ذهن شنونده مجسم می‌شود.
تورا بورا (غارهای سیاه) در سلسله کوه‌های اسپین غر در جنوب شهر جلال آباد مرکز ولایت ننگرهار موقعیت دارد. این منطقه حدود 43 کیلومتر از شهر جلال آباد فاصله دارد.
برای رفتن به منطقه تورا بورا، باید از تنگه اگام در فرمانداری پیچیراگام عبور کرد. تورا بورا در نزدیکی منطقه هسکه مینه واقع در فرمانداری شینواری قرار دارد. فرمانداری اچین نیز در نزدیکی تورا بورا واقع شده و از نگاه اداری، از توابع فرمانداری پچیراگام به شمار می‌رود.
آن عده از جنگجویان داعش که در حال حاضر در تورا بورا حضور دارند، نسل چهارم از شبه نظامیانی هستند که علیه دولت فعلی می‌جنگند. تا سال 1357 شمسی، تورا بورا منطقه ناشناخته‌ای بود که حتی در ولایت ننگرهار نیز کسی با آن آشنایی نداشت. پس از آن که نورمحمد تره‌کی در افغانستان به قدرت رسید، روند مهاجرت افغان‌ها از کشور نیز آغاز شد. یکی از راه‌هایی که در آن زمان مهاجرین از طریق آن به پاکستان می‌رفتند، تنگه اگام بود. از همین زمان مردم محل نیز با اسم تورا بورا آشنا شدند.
برای نخستین‌بار در آوریل سال 1979، تعدادی از مجاهدین تحت فرماندهی یونس خالص، با عبور از تنگه اگام در منطقه «لوی واله ناو» به صورت موقت مستقر شدند. آنان در سپتامبر همین سال، به منطقه تور بور رفتند و در آنجا پایگاه دائمی ایجاد کردند. این مجاهدین، نخستین نسل از جنگجویان بودند که در تور بورا سنگر گرفتند. در آن زمان، پایگاه مجاهدین در تورا بورا چنان قوی و مستحکم بود که هر چهار دولت رژیم کمونیستی از آن وحشت داشتند.
در همان وقت، سازمان جوانان دموکراتیک وابسته به رژیم کابل، در جزوه‌ای که تحت عنوان «اشعار مرزی» منتشر کرد، از مقاومت مجاهدین در توره بوره و خطرناک بودن این منطقه، سخن گفت.
پس از آن که مجاهدین قدرت بیشتری گرفتند، از تورا بورا خارخ شدند و زمین‌های هموارتری را به پایگاه تبدیل کردند. پس از سقوط دولت دکتر نجیب الله، منطقه تورا بورا در حیطه‌ی تصرف جنگجویان یونس خالص باقی ماند.
پس از ظهور طالبان، این گروه که نسل دوم از جنگجویان در تورا بورا بود، از این منطقه استفاده نکرد، زیرا شبه نظامیان طالبان زمین‌های بیشتری را در اختیار داشتند و به راحتی توانستند شهر جلال آباد را تصرف کنند.
ناگفته نماند که بیشتر فرماندهان طالبان در ولایت ننگرهار، از مجاهدین سابق حزب اسلامی یونس خالص بودند که همین امر باعث شد، طالبان هنگام تصرف ولایت ننگرهار با مشکل روبرو نشوند. در واقع همین فرماندهان یونس خالص بودند که منطقه تورا بورا را نیز در اختیار طالبان قرار دادند و همانطور که گفته شد، طالبان از این پایگاه استفاده نکردند که بعداً به یک منطقه کم اهمیت تبدیل شد.
از طرف دیگر، رهبر و فرماندهان شبکه القاعده، نظر ویژه‌ای به منطقه تورا بورا داشتند. آنان محاسبه کرده بودند که چگونه از این منطقه در آینده استفاده کنند. به نظر می‌رسد که اسامه بن لادن، قبل از سال 1998، رفت و آمد به منطقه تورا بورا را آغاز کرده بود.
پس از حوادث یازده سپتامبر و حمله آمریکا به طالبان و شبکه القاعده، بار دیگر تورا بورا، اهمیت از دست رفته را به دست آورد. در همین زمان بود که نسل سوم از جنگجویان در تورا بورا دست به مقاومت زدند. در روزهای نخست حمله آمریکا به مواضع طالبان، اسامه بن لادن و شبه نظامیانش، چند هفته سخت و دشواری را در تورا بورا گذراندند.
نظامیان آمریکایی از بمب‌های بزرگ علیه این مجاهدین استفاده کردند که صدا و پس لرزه‌های انفجار آن در شهر جلال آباد احساس می‌شد. بمباران سنگین تورا بورا باعث شد که اسامه بن لادن منطقه را ترک کند و این منطقه مدتی متروکه باقی ماند. اما پس از آن که فعالیت طالبان دوباره آغاز شد، این گروه تورا بورا را به یک پایگاه غیرنظامی تبدیل کردند.
سال‌ها از استقرار آرام طالبان در تورا بورا سپری شد تا این که جنگجویان داعش در جون سال جاری به این منطقه حمله کردند. طالبان، دولت افغانستان و مردم در مقابل شبه نظامیان داعش قرار گرفتند اما از آنجا که اعضای داعش برای رسیدن به هدف، از جان خود به راحتی می‌گذرند، این منطقه به تصرف این گروه درآمد. پس از تصرف تورا بورا توسط داعش، این چهارمین نسل از جنگجویان است که از این منطقه استفاده می‌کنند. اکنون سوال این است که چرا جنگجویان همواره کوشیده‌اند، تورا بورا را در اختیار داشته باشند؟
با توجه به جغرافیای ولایت ننگرهار منطقه تورا بورا، ستون فقرات این ولایت است. کسی که این منطقه را در اختیار داشته باشد، به راحتی می‌تواند در فرمانداری‌های چپرهار، پیچراگام، خوگیانی و شیرزاد این استان عملیات انجام دهد.
از تورا بورا می‌توان به فرمانداری سرخ رود ننگرهار نیز نفوذ کرد و بدین ترتیب شهر جلال آباد مرکز ولایت ننگرهار نیز در معرض تهدید قرار می‌گیرد. همچنین می‌توان از تورا بورا از مسیر حصارک غلجایی، بزرگراه کابل- جلال‌آباد را نیز مورد تهدید قرار داد. همین مزایا است که همواره جنگجویان را به داشتن منطقه تورا بورا ترغیب کرده است که در حال حاضر شاهد حضور نسل چهارم از جنگجویان در این منطقه استراتژیک هستیم.
انتهای مطلب/.
دریافت صفحه با کد QR