ایران شرقی/
به تازگی «امامعلی رحمان»، رئیس جمهور تاجیکستان، یک کمیسیون ویژه را برای نظارت بر پوشش مناسب زنان و مردان، گمارده است. این تصمیم به دنبال سخنرانی «روز مادر» رحمان در ماه مارس اتخاذ شد که زنان را برای پوشیدن لباس سیاه "خارجی" مورد انتقاد قرار داد. این در حالی است که تعریف لباس مناسب برای شهروندان، شکل دیگری از سرکوب رژیم استبدادی تاجیکستان است. رئيس جمهور تاجیکستان در این سخنرانی به لباس سياه اسلامي اشاره داشت که عليرغم محکوميت‌هاي قبلي آن در تاجيکستان به شدت محبوب شده است. اولین انتقاد وی در سال 2015 ابراز شد، پس از آن که روسای برخی نهادها خواستار حضور کارکنان خود با یک لباس واحد شدند.
 تاجیکستان، یک جمهوری شوروی سابق با جمعیتی حدود 8 میلیون نفر، یک ملت عمدتا مسلمان است. خود «رحمان»، یک سکولار است و سعی کرده که آزادی‌های مذهبی را با ارتباط دادن دینداری به افراط‌گرایی، محدود نماید. بنابراین، این اقدام را باید در چارچوب تلاش‌های رییس جمهور در جهت سخت‌تر کردن شرایط برای «حزب نهضت اسلامی تاجیکستان» (IRPT) دید، که تقریبا به طور کامل در پنج سال گذشته برچیده شده است. رییس جمهور «رحمان»، که از سال 1992 در قدرت بوده، طی این سال‌ها به میزان اقتدارگراییش افزوده شده و به این ترتیب، زندگی خصوصی و بیان سیاسی در این جمهوری آسیای مرکزی را به شدت محدود کرده است.

رئيس جمهور در سال 2015 گفت: استفاده از حجاب و تقلید کورکورانه از فرهنگی که برای ما خارجی است نشانه‌ای از داشتن استانداردهای اخلاقی و قومی سطح بالا برای زنان نیست. حجاب شامل یک روسری است که بسیاری از زنان مسلمان احساس می‌کنند، پوشیدن آن بخشی از دین آنهاست. در همین راستا، کمیسیون جدیدی برای مبارزه با این فرهنگ «بیگانه» تشکیل شد. «شمس الدین اموربیک زاده» وزیر فرهنگ تاجیکستان گفت که لباسی با توجه به «سنت‌های تاجیکستان» و «زندگی مدرن» طراحی خواهد شد. وی گفت به منظور اجتناب از پوشیدن لباس‌های خارجی، این وزارتخانه نمونه‌هایی از لباس‌های ملی زنان را تهیه می‌کند. وزیر فرهنگ تاجیکستان عنوان کرد: هیچ کس افرادی را که در پشت این پوشش‌ها پنهان می‌شوند را نمی‌شناسد و زنان با لباس سیاه مذهبی را «مقلدان مد بیگانه» نامید.

این در حالی است که موضع سخت رئیس جمهور تاجیکستان در برابر پوشش مردم این کشور، نتیجه افزایش دینداری در میان عموم مردم پس از فروپاشی شوروی است. مساجد جدیدی که ساخته شده نمازگزاران بیشتری را جذب می‌کند، گروه‌های مطالعات اسلامی بیشتری ظاهر شده‌اند و زنان و مردان، بیشتر لباس‌های سبک اسلامی می‌پوشند.
و همزمان، گروه‌های مسلح اسلامی نیز در مناطق مرزی تاجیکستان و افغانستان فعال بوده‌اند. حتی روسیه در سال 2015، پیشنهاد فرستادن نیرو برای کنترل مرز تاجیکستان با افغانستان را به منظور جلوگیری از نفوذ شبه‌نظامیان و تروریست ها مطرح کرد. اما تحقیقات انجام شده توسط اتاق فکر بریتانیایی «چتم هاوس»، در مورد افراط‌گرایی مسلمانان آسیای مرکزی، نشان داده است که شواهد کمی در مورد سطوح قابل توجه افراط‌گرایی اسلامی و خشونت سیاسی در آسیای مرکزی در دسترس است یا اصلا وجود ندارد. اگر وجود دارد، توسط ایده‌های غیر دینی سازی (سکولاریسم) مهار و منزوی شده است. این مقاله استدلال می‌کند که ادعاها در مورد افراط‌گرایی مسلمانان در این منطقه، یک افسانه است که شاهدی برای اثبات آن وجود ندارد.
 این مقاله می‌گوید که افسانه افراط‌گرایی اسلامی به عنوان یک ابزار مشروع برای سکولاریسم ستیزه جویانه رژیم‌های ضعیف عمل می‌کند. و در واقع اقدامات سرکوبگر رئیس جمهور تاجیکستان نشان می‌دهد که سکولاریسم وی می‌تواند خطرناک‌تر از افراط‌گرایی خشن باشد.  علاوه بر این، اصطلاحاتی که در سخنرانی‌های رسمی رئیس جمهور و وزیر فرهنگ مورد استفاده قرار گرفت، متناقض، بحث برانگیز و گاه به طور واضح توهین‌آمیز است.

 برای انجام اقدامات مورد نظر مقامات تاجیکستان در مورد پوشش اجباری، مشخص نیست که چطور لباسها می‌توانند همزمان در ارتباط با «سنت‌های» تاجیک و در عین حال «مدرن» باشند. در دوران شوروی، سنت به طور عمده به اسلام اشاره داشت. اکثر دانشمندان علوم سیاسی بر این اعتقاد بودند که با گسترش مدرنیزه‌سازی و سکولاریزاسیون، سنت به تدریج از بین می‌رود.  همچنین، روشن نیست که چه چیزی به معنای لباس‌های "سنتی" در نظر گرفته می‌شود. در تاجیکستان با بیش از 90 درصد جمعیت مسلمان، سنت‌ها همیشه تحت تأثیر فرهنگ اسلامی قرار گرفته‌اند. حتی ابزار قدرتمند کنترل و سکولاریزاسیون شوروی نتوانست مردم را از انجام سنت‌های اسلامی خود باز دارد.
وزیر فرهنگ تاجیکستان در سخنرانی خود، روشن می‌کند منظور از «بیگانه»، «عرب» است. این امر نیز به هیچ وجه به شفافیت موضوع کمکی نمی‌کند، زیرا مشخص نیست که چگونه وی میان فرهنگ اسلامی و فرهنگ عرب تمایز ایجاد می‌نماید. سپس وی از عبارت بی ربط دیگری استفاده می‌کند و می‌گوید که حجاب اسلامی مناسب آب و هوای گرم تاجیکستان نیست و بنابراین "غیر بهداشتی" است.

 اما پیام سیاسی تحمیل پوشش اجباری کاملا روشن است. این امر، کنترل عنصر مهمی از زندگی خصوصی مردم و تحمیل مجموعه‌ای از لباس‌های طراحی شده واحد به توده مردم است. در واقع، پوشش اجباری در تاجیکستان، آخرین اقدام دولت این کشور در جهت تحمیل ظواهر سکولار است.
رئيس جمهور تاجيکستان می‌گوید: ما پرستش را با ذهن و قلب خود انجام می‌دهیم نه با پوشش و حجاب و ریش.
 این سخنان ممکن است برای بعضی‌ها قابل قبول باشد، اما می‌تواند برای کسانی که سبک اسلامی را انتخاب می‌کنند، توهین‌آمیز باشد. و این توهین‌ها برای توجیه سکولاریزاسیون اجباری، بکار می‌رود. این در حالی است که نشریه «اوراسیانت» گزارش داد که تلویزیون دولتی تاجیکستان برنامه ای را پخش کرده که در آن زنانی که از حجاب استفاده می‌کنند، به عنوان کارگران جنسی به تصویر کشیده می‌شوند و این افراد می‌گویند که با پوشیدن پوشش اسلامی کامل، پول بیشتری کسب می‌کنند.  این در حالی است که در کشورهای اقتدارگرا، آزادی‌های فردی به قدرت متمرکز وابسته است که توسط سرکوب سیاسی و طرد مدعیان بالقوه، حفظ می‌شود.

هدف این اقدامات در تاجیکستان، به وضوح، طرد حزب «نهضت اسلامی تاجیکستان» است که فعالیتش ممنوع اعلام شده و اعضای آن همه زندانی یا در تبعید هستند. طبق معاهده صلح 1997 میان رئیس جمهور «رحمان» و سازمان «نهضت اسلامی تاجیکستان» قرار بود 30 درصد اپوزوسیون از پست‌های وزارتی برخوردار شوند. اما امسال، برای اولین بار، این حزب هیچ نماینده‌ای در مجلس ندارد.
می توان گفت که حزب «نهضت اسلامی تاجیکستان» هیچ تهدید امنیتی ایجاد نکرده است. درست است که اعضای آن با بیان اظهارات سیاسی در مساجد و تشویق مردم به حفظ احکام اسلامی خود، برخلاف برخی از مقررات توافقنامه صلح عمل کردند، اما آنها عملا یک تهدید امنیتی نبوده و یا ارتباطی با گروه‌های ستیزه جو نداشته‌اند.
از سوی دیگر، رئیس جمهور رحمان از تمام نهادهای دولتی برای مادام العمر کردن ریاست جمهوری خود و تبدیل آن به سلطنت ارثی استفاده کرده است. با این وجود، تمایل وی برای سکولار کردن تاجیکستان، تا کنون تاثیر زیادی بر مردم این کشور نداشته و پس از 25 سال قدرت، وی نتوانسته هیچ تغییری در قلب و ذهن مردم و یا ساختار جامعه ایجاد کند.
انتهای مطلب/.