ایران شرقی/
با رشد قدرت اقتصادی جمهوری خلق چین، پیش‌نیازهای عینی برای گسترش نفوذ آن در جهان، به ویژه در کشورهای همسایه آسیای مرکزی ایجاد شده است. این منطقه از نظر چین یک فضای ژئوپولیتیک مهم است که می‌توان از آن به عنوان منبع مواد خام، بازار فروش و همچنین مسیر ترانزیتی فوق‌العاده به روسیه، ایران و اروپا استفاده نمود.

رشد مداوم اقتصاد به چین این امکان را داده است که از شخص ثالث ناظر فرآیندهای سیاسی در آسیای مرکزی در سال‌های 90 به شریک و رقیب برابر قدرت‌های جهانی در اواسط سال‌های 2000 تبدیل شود.
با این حال، چین برای رقابت موفق با بازیگرانی مانند روسیه (که در طی سالهای قدرت شوروی یک فضای فرهنگی مشترک با کشورهای آسیای مرکزی تشکیل داده است)، آمریکا و اتحادیه اروپا (که روند فرهنگ معاصر جوانان را تعیین می‌کنند)، ترکیه و ایران (که دارای روابط فرهنگی -تاریخی نزدیک با منطقه هستند)، با ضرورت ایجاد یک "قدرت نرم" مستقل (که قادر به ایجاد یک تصویر مثبت از چین در ذهن مردم و نخبگان سیاسی منطقه است) مواجه است.

ارتقاء فرهنگی
بدین منظور در سال 2007 هو جینتائو، رئیس حزب کمونیست چین افزایش نقش مولفه فرهنگی "قدرت نرم" را مطرح کرد. یکی از راه‌های رسیدن به این هدف، افتتاح مراکز ارتقاء زبان و فرهنگ چینی بود.
مناطق آسیا-اقیانوس آرام، آفریقا، امریکای لاتین و آسیای مرکزی به عنوان مرجح‌ترین مقاصد  برای اجرای "قدرت نرم" چین در سیاست خارجی مشخص شدند. با توجه به آمار رسمی، تنها در سال 2011 در 96 کشور و منطقه جهان 358 نهاد و 500 کلاس کنفوسیوس افتتاح شد. در قلمرو قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ترکمنستان هم 10  نهاد و 12 کلاس کنفوسیوس فعال هستند. چین قصد دارد تا سال 2020 تعداد این نهادها را در آسیای مرکزی به صدها عدد برساند.

این موسسات، علاوه بر آموزش زبان چینی، برنامه‌های مربوط به تبادل دانشجویان به چین با هزینه کشور میزبان را مورد حمایت قرار داده و همچنین مهارت و تخصص اساتید محلی را افزایش می‌دهند. تعداد زیادی از دانشجویان کشورهای آسیای مرکزی عمدتا در منطقه خودمختار سین کیانگ-اویغور در دانشگاه سین‌کیانگ که همه شرایط لازم را برای دانشجویان فراهم می‌آورد تحصیل می‌کنند.

نگرانی‌های موجود
دولت چین ترس کشورهای آسیای مرکزی از توسعه‌طلبی چین را درک کرده و تلاش های زیادی برای اهریمن‌‌زدایی از تصویر خود در منطقه انجام می دهد. بدین منظور، چین همکاری در حوزه پروژه های اقتصادی و حمل و نقل-ارتباطات را یک اولویت اصلی در روابط با کشورهای آسیای مرکزی در نظر می‌گیرد. با این حال، اگر مقامات کشورهای منطقه نیاز شدید به همکاری با چین را به عنوان یک مرکز جدید جهانی قدرت احساس کنند، مردم این کشورها همچنان با نگرانی به همکاری با چین می‌نگرند. این نگرانی‌ها با سیاسی بودن انگیزه جریان عظیم سرمایه‌گذاری‌های چین و عدم توانایی شوراهای منطقه برای پرداخت وام‌های دریافت شده در ارتباط است.

بیشترین نگرانی‌ در آوریل سال 2016  در قزاقستان پس از اعمال اصلاحات در قانون زمین که به خارجی‌ها امکان اجاره زمین‌ها برای مدتی طولانی را می‌دهد ظهور یافت. قزاق‌ها می ترسیدند که کشاورزان چینی بتوانند از این قانون به ضرر منافع آنها استفاده کنند. شک مردم تاجیکستان به چین هم بلافاصله پس از موافقت جمهوری با انتقال 1158 کیلومتر مربع از زمین‌های خود به چین در سال 2011 چندبرابر شد. مردم کشور این اقدام را به عنوان تخلف همسایه قدرتمند در خاک خود تلقی می‌کردند. تجربه ترکمنستان هم نگرانی‌های خاص همسایگانش در مسائل مربوط به همکاری با چین را افزایش می‌دهد. این کشور پس از اینکه چین تصمیم گرفت بهای گاز ترکمنستان را در ازای بازپرداخت وام‌های چندمیلیاردی قبلا اختصاص داده شده پرداخت کند، دچار یک بحران مالی شدید شد. در نتیجه، عشق آباد به عنوان بزرگ‌ترین تامین کننده گاز طبیعی چین، هیچ  سودی دریافت نمی کند.

رفع نگرانی‌ها
چین سعی دارد این تصاویر منفی ایجاد شده را با قرارداد‌های اقتصادی عملی و پرسود  جبران کند. به عنوان مثال، در سال گذشته قرقیزستان در چارچوب توسعه "کمربند اقتصادی جاده ابریشم"، قراردادی با چین در مورد انتقال ظرفیت‌های اضافی منعقد کرد. در حال حاضر، چین در حال طراحی برنامه احیای 44  موسسه در قرقیزستان است. طرح انتقال ظرفیت‌های تولیدی بالغ بر 26 میلیارد به قزاقستان هم در حال اجراست. علاوه بر این، در طی چند سال اخیر، قزاقستان قراردادهایی به ارزش 48 میلیارد دلار با چین امضا کرده است. حتی ازبکستان که به طور سنتی در سیاست خارجی تابع اصل فاصله برابر از تمام "مراکز قدرت" است هم مدتهاست که وابستگی کمی به چین دارد. در جریان سفر شوکت میرضیایف به چین در ماه می بیش از صد موافقت‌نامه به ارزش 20 میلیارد دلار به امضا رسید. چین همچنین یکی از شرکا و سرمایه‌گذاران اصلی تجاری در تاجیکستان و ترکمنستان محسوب می‌شود.

قاطعیت موضع
علاوه بر این، انجمن بین‌المللی برگزار شده در پکن با حضور قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی "یک کمربند – یک جاده" موقعیت جدید چین در نظم جهانی به عنوان یک "مرکز قدرت" جدا و مستقل در اوراسیا را اعلام کرد که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. بنابراین، همکاری همه جانبه چین با کشورهای آسیای مرکزی و تلاش برای ایجاد یک تصویر جدید از خود تمایل این کشور برای تقویت مواضع خود در منطقه برای مدتی طولانی را نشان می‌دهد.  اگرچه مردم و بخش خاصی از نخبگان نگران این روند هستند، اما به دلیل فقدان دیگر جایگزین‌ها، چین به یک بازیگر اصلی در این فضا تبدیل شده است.
انتهای مطلب/.