با نگاهی به حملات طالبان در قندوز به نظر می‌رسد شبه‌نظامیان این گروه تلاش می‌کنند تا کنترل مناطقی از دست رفته را دوباره به دست آورند. طالبان در این راستا گروه‌های همسو از کشورهای آسیای مرکزی مانند حرکت اسلامی ازبکستان را در کنار خود دارند. در حال حاضر دو طرف جنگ در حال ارزیابی یکدیگر هستند.

ایران شرقی/
حملات طالبان به قندوز از هماهنگی و پایداری کمتری نسبت به سال‌های گذشته برخوردار بود (از جمله حمله سال 2015 زمانی که قندوز سقوط کرد و در سال 2016 که تقریباً در معرض خطر سقوط قرار گرفت) ولی جنگجویان بسیاری زخمی شده‌اند. در این مقاله «عبید علی» (همراه با داده‌هایی از توماس روتینگ) توضیح می‌دهد که چگونه یک سری حملات هوایی و حملات شبانه که باعث کشته شدن چندین فرمانده کلیدی شد، بر ساختار فرماندهی طالبان و توانایی آن‌ها برای تهدید موقعیت نیروهای امنیت ملی افغانستان تأثیر گذاشته است. با این حال، دسترسی و قدرت نیروهای امنیتی افغانستان همچنان محدود و وابسته به حملات هوایی با حمایت ایالات متحده است.

طالبان تلاش می‌کنند تا قلمرو خود را باز پس گیرند  
در آغاز ماه جولای 2017 طالبان دوباره چندین حمله علیه مواضع دولت افغانستان در استان قندوز با هدف تمرکز بر فرمانداری دشت ارچی و چندین ناحیه دیگر در اطراف مرکز استان انجام داد. به گفته سازمان ملل متحد، حدود 3500 نفر در اثر جنگ‌ها آواره شده‌اند و ساکنان قندوز نگرانند که طالبان دوباره به این شهر حمله کنند.

اولین حمله در اوایل صبح روز 1 جولای 2017 رخ داد، هنگامی که طالبان در تلاش برای تصرف مرکز منطقه بودند و به طور گسترده حمله بزرگی به دشت ارچی از سه جهت مختلف شمال، جنوب و شرق صورت گرفت. درگیری‌ها به مدت چند ساعت ادامه یافت تا زمانی که از نیروی هوایی افغانستان برای پیوستن به نبرد دعوت شد.

به گفته نصرالدین مقامات محلی، ارتش ملی، پلیس ملی، پلیس محلی و نیروهای انتظامی همه به منظور حمایت از این منطقه گرد هم آمدند. وی همچنین به شبکه تحلیلگران افغانستان گفت که نیروی هوایی نقش مهمی در هدف قرار دادن طالبان از هوا و عقب راندن آن‌ها بازی کرد.

دشت ارچی یک پناهگاه برای شورشیان محسوب می‌شود و آنجا پناهگاه ملاعبدالسلام بریال، فرماندار در سایه طالبان بود. در دو سال گذشته نیروهای امنیت ملی افغانستان تلاش‌های متعددی کرده‌اند تا طالبان را از مرکز منطقه بیرون برانند و چندین بار میان نیروهای امنیتی و طالبان درگیری شدید رخ داده است.

حمله دوم علیه نیروهای امنیتی در اوایل صبح روز 2 ژوئیه 2017 در تلوکه روی داد. تلوکه منطقه‌ای است که در چهار کیلومتری شمال مرکز استان قرار گرفته است. این حمله تلاشی برای گرفتن این منطقه استراتژیک بود که ارتباط جبهه‌های شورشیان را با گور تپه در غرب فراهم می‌کرد. تلوکه در آوریل 2015 به دست طالبان افتاد. در ژوئن 2017 نیروهای امنیت ملی افغانستان همراه با نیروهای آمریکایی عملیات آزادسازی بزرگی را انجام دادند و ستیزه‌ جویان را به عقب راندند.

محفوظ الله اکبری، سخنگوی ناحیه پلیس 808 اسپین زر در شمال شرقی به شبکه تحلیلگران گفت که در تاریخ 2 جولای 2016 یک پایگاه ارتش ملی افغانستان توسط طالبان محاصره شده است. نیروهای تقویتی مستقر شدند و حمله شورشيان را سرکوب کردند. به گفته مقامات امنیتی، بیش از 40 شورشی در این نبرد کشته شدند و بیش از 50 تن دیگر نیز زخمی شدند.

طارق شاه بهرامی، وزیر دفاع اظهارداشت که دشمن (طالبان) همراه با جنگجویان خارجی خود نیروها را از ولایت‌های همسایه برای حمله به نیروهای امنیتی در تلوکه جمع آوری کرده است.

وی ادامه داد که طالبان با صدمات جدی مواجه شده‌اند: "قاری حسن فرمانده کلیدی طالبان کشته شده و قاری امیر فرمانده مشهور طالبان در تلوکه هم زخمی شده است".

به گفته وی، حمله به تلوکه توسط حکمت الله تاجیکستانی جنگجوی خارجی اهل تاجیکستان رهبری شد و خود او هم در منطقه کشته شد. مردم محلی تلوکه اعلام کرده‌اند که تا 7 جولای درگیری جدی ادامه داشته است.

در تاریخ 2 جولای حمله تلوکه آغاز شد و طالبان همچنین سعی کردند دو بزرگراه را مسدود کنند. از شرق یک گروه از جنگجویان در منطقه چرخاب منطقه خان آباد چندین نقطه بازرسی امنیتی دولتی واقع در بزرگراه قندوز - تخار را هدف قرار دادند. برخورد برای چندین ساعت ادامه داشت و در نهایت حمله طالبان دفع شد.

مبارزات دیگری در بزرگراه بغلان- قندوز در فرمانداری علی آباد در جنوب شرقی شهر قندوز انجام شد. طالبان ایستگاه‌های کنترل سیار را در شنبه تپه منطقه‌ای که در سه کیلومتری شمال مرکز علی آباد قرار دارد، تأسیس کرد و تا چند روز عبور از بزرگراه را متوقف کرد. سپس نیروی امنیت ملی افغانستان یک ضد حمله را راه‌اندازی کرد و در روز جمعه (7 جولای) موفق به بازگشایی بزرگراه شد. به گفته مقامات امنیتی محلی، نقاط کنترل و بازرسی طالبان برداشته شد و ستیزه جویان تلفات جدی داشتند (23 ستیزه‌جو کشته و 13 تن زخمی شدند)؛ روستاهای عمرکل و مدرسه از ناحیه شنبه تپه (منطقه‌ای در علی آباد) هنوز تحت کنترل طالبان قرار دارد و آن‌ها اغلب ایستگاه‌های بازرسی سیاری را برای جستجو وسایل نقلیه اعضای سرویس امنیت ملی یا مسدود کردن بزرگراه برای تقویت نیروهای خود ایجاد می‌کنند.

با نگاهی به حملات طالبان در قندوز به نظر می‌رسد شورشیان تلاش می‌کنند تا کنترل مناطقی را که در سال گذشته از دست داده‌اند، دوباره به دست آورند. در اکتبر سال 2016، پس از آنکه شهر قندوز تقریباً برای دومین بار در معرض سقوط بود، نیروهای آمریکایی و افغان چندین مبارزه علیه طالبان انجام دادند تا ستیزه جویان را به عقب بازگردانند. این مبارزات که شامل حملات شبانه، قتل‌های هدفمند فرماندهان طالبان و حملات هوایی بود، منجر به تضعیف موقعیت طالبان و مرگ چند فرمانده کلیدی شد. اما وضعیت امنیتی هنوز آسیب‌پذیر است و مناطق اطراف مرکز استانی همچنان تحت کنترل طالبان هستند. به نظر می‌رسد شورشیان تمرکز خود را بر روی قتل‌های هدفمند نیروهای امنیتی دولت افزایش داده‌اند.

دینامیک (جریان و پویایی) شورش‌ها
طی چند ماه گذشته به ویژه پس از اعلام توطئه و حملات بهار طالبان، شورشیان با چالش‌هایی مواجه شده‌اند و نتوانسته‌اند قلمرو خود را در قندوز گسترش دهند. ستیزه جویان چند حمله علیه نیروهای امنیتی در مناطق امام صاحب، قلعه زال و خان‌آباد انجام دادند. اما این حملات نتایج محدودی داشت. به ویژه طالبان با حملات شبانه و حملات هوایی انجام شده توسط نیروهای افغانی و آمریکایی در استان به شدت تحت تأثیر قرار گرفتند. در فوریه سال 2017، یک حمله هوایی ایالات متحده، ملا سلام، استاندار خودخوانده طالبان در استان قندوز را هدف قرار داد و به قتل رساند. در ماه مه 2017، در اثر یک حمله هوایی نیروهای ایالات متحده، فرمانده در سایه طالبان در منطقه و فرمانده در سایه قلعه زال و همچنین هفت مبارز او کشته شدند.

در همان ماه ملا اسماعیل یکی دیگر از فرماندهان کلیدی طالبان در دشت ارچی در یک حمله هوایی آمریکا کشته شد. مولوی محمد نور (حقانی) که رئیس کمیته نظامی طالبان در چهار دره بود نیز مورد هدف قرار گرفت در حمله هوایی آمریکا در شهر چهاردره کشته شد.

کشته شدن ملا سلام و دیگر فرماندهان کلیدی طالبان نه تنها در میدان نبرد، بلکه به لحاظ سیاسی، تأثیر منفی بر شورشی‌ها گذاشت. سلام جدا از اینکه یک فرمانده نظامی ماهر بود، یک بازیگر مهم سیاسی بود که طی چهار سال گذشته توانست با شبکه‌های طالبان و نیز با سایر گروه‌های ستیزه جویی (از جمله جندالله و جنبش اسلامی ازبکستان) ارتباط برقرار کند و آن‌ها را هدایت کند. وی زمانی در سال 2015 دو هفته در شهر قندوز به سر می‌برد. در آنجا نیروهای طالبان را رهبری کرد و آن‌ها بخش‌هایی از شهر را در سال 2016 به تصرف خود درآوردند.

انتصاب جانشین سلام تنش جدی میان ستیزه جویان در استان ایجاد کرده است. به گفته یکی از منابع نزدیک به طالبان، طالبان در چهار دره برای گرفتن حکم انتصاب مولوی رحمت الله (نام مستعار محمد)، فرماندار استانی در سایه فعلی و یک پشتون در منطقه چهاردره تلاش می‌کنند. طالبان "قندهار" با رحمت الله مخالفت می‌کنند و فردی از میان صفوف خود را تأیید می‌کنند. این منابع محلی اعلام کردند که زنجیره فرماندهی میان فرماندهان طالبان در سراسر استان مختل شده است و بر توانایی آن‌ها در انجام حملات هماهنگ شده علیه نیروهای امنیت ملی تأثیر می‌گذارد.  

با این حال؛ حملات اخیر طالبان علیه شهر قندوز و مرکز منطقه دشت ارچی نشان می‌دهد که شورشیان همچنان می‌خواهند ظرفیت نیروهای امنیت ملی افغانستان را مثلاً با حملات هم‌زمان که اوایل این هفته شاهد بودیم، بررسی و ارزیابی کنند. علی‌رغم از دست رفتن فرماندهان کلیدی، طالبان هنوز بخش‌هایی را کنترل می‌کنند و توانایی هدف قرار دادن مراکز منطقه‌ای آسیب‌پذیر مانند دشت ارچی، قلعه زال، امام صاحب و چهار دره و همچنین مناطق اطراف مرکز استانی را دارند. حضور طالبان در مناطق اطراف مرکز استان و در کنار بزرگراهی که مرکز استانی را به بغلان در جنوب و تخار در شرق متصل می‌کند، به دین معنا است که آن‌ها هنوز برای هدف قرار دادن مرکز استانی از هر جهت به اندازه کافی موقعیت خوبی دارند.

علی‌رغم چالش‌هایی که طالبان در حال حاضر در قندوز با آن روبرو هستند؛ تقسیمات داخلی و هدف گیری خارجی از طریق حملات هوایی و حملات شبانه ظرفیت نیروهای امنیت ملی افغانستان برای حفاظت از مناطق آسیب‌پذیر استان و برای اطمینان از امنیت این بزرگراه‌ها محدود و وابسته به حملات هوایی با پشتیبانی ایالات متحده است و استان و از جمله مرکز آن، همچنان آسیب‌پذیر است.
انتهای مطلب/.