ایران شرقی/
چین در اواخر سال 2013 اعلام کرد، هدف پروژه «کمربند و جاده» ایجاد یک شبکه زیربنایی و تجاری در میان شصت و پنج کشور در حال توسعه برای اتصال به آسیا، آفریقا و اروپا در طول مسیرهای زمینی و دریایی است. این در حالی است که چین در اولین نشست بین‌المللی پروژه «کمربند و جاده» در روزهای 15-14 ماه می 2017، میزبان رهبران و سازمان‌هایی از سراسر جهان در «پکن» خواهد بود.
در همین راستا «پل هانل» مدیر مرکز سیاست جهانی «کارنگی» طی یک پرسش و پاسخ، اهمیت نشست «کمربند و جاده» را برای نقش چین در جهان و روابط با ایالات متحده، مورد بحث  قرار می‌دهد. رهبری چین امیدوار است از این فرصت برای تبدیل موقعیت پکن به عنوان رهبر توسعه جهانی و طرح ریزی چشم‌انداز مثبت در مورد جهانی شدن رشد محور، استفاده ‌نماید.
سوال: چرا پروژه «کمربند و جاده» راه‌اندازی شد؟
هنگامی که «شی جین پینگ» رئیس جمهور چین برای اولین بار طرح «کمربند و جاده» را در سال 2013 اعلام کرد، این طرح به عنوان چشم‌انداز وسیعی برای گسترش همکاری‌های منطقه‌ای بین چین و کشورهای آسیای مرکزی، مطرح شد. این پروژه با وعده افزایش اتصال منطقه‌ای، تعمیق روابط تجاری و اقتصادی و گسترش روابط مردم با مردم در میان کشورهای شرکت کننده، راه‌اندازی شد. همچنین در این زمینه یک عامل استراتژیک وجود داشت که «شی جین پینگ» از آن به عنوان ملت‌های همفکر (با جغرافیا و مبانی استقلال مشترک و دشمنان مشترک تروریسم، افراط‌گرایی و جدایی‌طلبی، متحد می‌شوند) که یک بلوک منسجم‌تر را تشکیل می‌دهند، نام برد.
سوال: چگونه این پروژه توسط ناظران چینی و بین‌المللی تفسیر شده است؟
طرح «کمربند و جاده» از یک سطح بین‌المللی بسیار بالا برخوردار است. دو سال پس از مطرح شدن این پروژه، در مارس سال 2015، کمیسیون اصلاحات و توسعه ملی چین، وزارت امور خارجه و وزارت بازرگانی، اولین برنامه عملیاتی را برای ارائه راهنمایی بیشتر در مورد اصول کلیدی، چارچوب‌ها، اولویت‌ها، و مکانیزم‌های این طرح منتشر کرد. پس از آن، نمادگرایی این طرح به مراتب جلوتر از اجرای آن بوده است. در همین حال، کارشناسان و ناظران چین، ایالات متحده، و بقیه جامعه بین‌المللی دیدگاه‌های خود را در مورد این پروژه مطرح کرده و نتیجه‌گیری‌هایی به دست آمده است.
در چین، طرح «کمربند و جاده» به عنوان یک طرح اقتصادی نشان داده شده است که در درجه اول به نفع منطقه و در درجه دوم به نفع چین می‌باشد. محققان چینی استدلال می‌کنند که آوردن پروژه‌های سرمایه‌گذاری و توسعه به کشورهای همسایه، منطقه را امن‌تر و مرفه‌تر خواهد نمود که چین نیز از آن بهره‌مند می‌شود. این طرح، وسیله‌ای است برای پکن تا سرمایه‌گذاری‌ها را به استان‌های غربی نسبتا ضعیف چین انتقال دهد و به صادرات مازاد صنعتی به خارج از کشور کمک نموده و موجب تسریع بازسازی اقتصادی داخلی شود.
اما اتهام مطرح شده در مورد اینکه که طرح «کمربند و جاده» با منافع سیاسی یا ژئواستراتژیک هدایت می‌شود صریحا در چین رد شده است.  برخی کارشناسان آن را نمونه‌ای از دورویی غرب می‌دانند. ایالات متحده آمریکا سال‌هاست که از چین می‌خواهد مسئولیت جهانی بیشتری را بپذیرد و در حال حاضر که چین چنین مسئولیتی را پذیرفته متهم به تضعیف نظم بین‌المللی شده است. همه آن چیزی که چین واقعا می‌خواهد، تکمیل نظم موجود با نهادهایی است که  بیشتر نمایانگر شرایط فعلی جهانی هستند.
با این حال، در خارج از چین واکنش‌ها به طرح «کمربند و جاده» متفاوت است. در حالی که کشورها از سخاوت پکن استقبال می‌کنند به طور همزمان از این بذل و بخشش نگران هستند. همانطور که در سخنرانی «شی» به وضوح دیده شد، کشورهای شرکت کننده در طرح «کمربند و جاده» نه فقط با جاده‌ و ریل  بلکه با اهداف سیاسی به هم متصل می‌شوند. نفوذ رو به رشد چین برای کشورهایی که منافع سیاسی آنها همیشه با پکن تطابق ندارد، جای نگرانی است.
علاوه بر این، غیرممکن است که کشورهای دورتر از منطقه و به ویژه کشورهای توسعه یافته با تجربه چنین پروژه‌های استراتژیکی، طرح «کمربند و جاده» چین ( تلاش چین برای ایجاد فضای نفوذ) را از دیدگاه ژئوپولیتیکی بررسی نکنند. یک دوگانگی ذاتی در بسیاری از پروژه‌های زیربنایی طرح «کمربند و جاده» از بنادر خارجی گرفته تا سدها وجود دارد. در حالی که ظاهرا این طرح در رابطه با سرمایه‌گذاری و قدرت نرم چین می‌باشد، نتیجه آن می‌تواند کاربردهای دوجانبه به منظور افزایش قدرت سخت این کشور را نیز در بر داشته باشد.
سوال: پروژه  «کمربند و جاده» در مورد «شی جین پینگ» چه می‌گوید؟
طرح «کمربند و جاده» مهم‌ترین پروژه «شی جین پینگ» در نظر گرفته می‌شود. این طرح نشاندهنده چندین ویژگی متمایز رهبری وی، از جمله جاه طلبی و اعتماد به نفس وی می‌باشد. مقیاس طرح «کمربند و جاده» بسیار وسیع است و ده‌ها کشور (با درجه ثبات سیاسی مختلف) را در بر می‌گیرد و شامل هماهنگی طیف وسیعی از وزارتخانه‌های دولتی و نهادهای حزبی در چین است.  اینجانب به عنوان کسی که در شورای امنیت ملی ایالات متحده با وظایف هماهنگی سیاست‌های بین سازمانی سر و کار داشته‌ام شهادت می‌دهم که چنین طرح گسترده‌ای نیاز به هماهنگی دقیق و منسجم دارد. مزایای چنین پروژه بلند پروازانه‌ای هنگفت خواهد بود، اما ریسک آن نیز بزرگ است.
لازم است بگوییم هیچ کدام از پیشینیان «شی» دست به چنین کار بزرگی نزدند. وی نوعی متفاوت از رهبران چین است که توانسته قدرت و مشروعیت لازم برای دنبال کردن چنین پروژه عظیمی را در نظام چین کسب نماید و اعتماد به نفس لازم را برای رهبری یک طرح جدید در صحنه جهانی داشته باشد. طرح «کمربند و جاده» و دیگر طرح‌های جدیدی که «شی» راه‌اندازی کرده، نشاندهنده فاصله گرفتن وی از سیاست خارجی «دنگ شیائوپینگ» رهبر سابق چین که معتقد به حفظ حضور پایین چین در صحنه بین‌المللی و اجتناب از دخالت در مسائل کشورهای دوردست بود، می‌باشد. در عوض، «شی» فردی فعال‌تر، جاه طلب‌تر، و دارای شیوه رهبری متکی به نفس می‌باشد که به طور مستقیم هدف دستیابی به احیاء دوباره ملت چین را دنبال می‌نماید.
سوال:  چرا شرکت ایالات متحده و دیگر رهبران جهان توسعه یافته در این پروژه برای چین مهم است؟
چین باید تشخیص دهد درکی که از پروژه «کمربند و جاده» دارد ممکن است متفاوت از درک دیگر کشورها نسبت به این پروژه باشد. مقامات چینی تاکید دارند که  هدف طرح «کمربند و جاده» در درجه اول کشورهای در حال توسعه است. اما اگر چین، فعالانه با کشورهای توسعه یافته در مورد اهداف خود  در طرح «کمربند و جاده» تعامل نداشته باشد، ممکن است موجب هراس این کشورها از این طرح شود. برخی کشورها ممکن است در مورد مسائل مربوط به طرح «کمربند و جاده» و آنچه برای افزایش امنیت و رفاه منطقه در دراز مدت مورد نیاز است، دیدگاه‌های مختلفی داشته باشند. از آنجایی که این طرح، یک جزء کلیدی از دستور کار دیپلماتیک چین  می‌باشد که حوزه فعالیت آن گسترده و فراگیر است، این موضوع بسیار اهمیت دارد که چین ارتباط فعالی با ایالات متحده و کشورهای دیگر بر روی این پروژه داشته باشد و نقش آن‌ها را در نظر بگیرد.
همچنین، ایالات متحده نیاز به یک استراتژی برای مشارکت سازنده با طرح «کمربند و جاده» دارد. واشنگتن باید از تکرار اشتباهاتی که در واکنش به «بانک سرمایه گذاری زیربنایی آسیا» انجام داد، خودداری نماید. ایالات متحده با فاصله گرفتن از بانک توسعه، خود را از جامعه بین‌المللی جدا کرد و نفوذ خود را برای شکل دادن به بدنه جدید، تضعیف کرد. علاوه بر این، واشنگتن قدرت رهبری غیر قابل اعتمادی از خود به نمایش گذاشت.
واشنگتن، به یک رویکرد موثرتر و میانه نسبت به طرح «کمربند و جاده» که شامل جلب همکاری چین و کشورهای دیگر (که با آن‌ها هم همپوشانی منافع دارد) می‌شود، نیاز دارد. شرکت‌های ایالات متحده باید از رهبران چین بپرسند که طرح «کمربند و جاده» چه فرصت‌هایی را پیشنهاد می‌کند، چه قوانینی در آن وجود دارد و چگونه می‌توانند در این طرح مشارکت نمایند؟ رهبران و مقامات ایالات متحده باید به فکر گفتمان رسمی باشند، مانند آنچه به تازگی به عنوان «گفتگوی جامع ایالات متحده و چین» اعلام شد. دو کشور می‌توانند در مورد اهداف طرح «کمربند و جاده» و اجزای کلیدی آن صحبت نموده و تضادها و همپوشانی‌های منافع خود را در این طرح بررسی کرده و موضوع طرح «کمربند و جاده» را به صورت مذاکرات رسمی دوجانبه پیگیری نمایند. نداشتن ارتباط باز و موثر، خطر سوء تعبیر را در بر دارد.
سوال: چگونه نشست پروژه «کمربند و جاده» با استراتژی‌های گسترده‌تر سیاست خارجی و داخلی «شی جین پینگ» مطابقت دارد؟
رئیس جمهور چین امیدوار است بتواند در نشست آتی طرح «کمربند و جاده»  دو پیام اصلی را به همگان برساند. پیام اول برای مخاطبان داخلی چین است. با نزدیک شدن به نوزدهمین «کنگره حزب کمونیست» در پاییز امسال، «شی» نیاز دارد تا اعتبار رهبری بین‌المللی خود را نشان دهد و ثابت کند که می‌تواند از منافع چین در صحنه جهانی دفاع کند. وی یک کمپین جهانی را در ژانویه سال 2017 در «مجمع جهانی اقتصاد» در «داووس» آغاز کرده که در آن «شی» (اولین رهبر چین که تا کنون حضور داشته) طی سخنرانی اهمیت حفظ جهانی شدن اقتصاد را یادآور شد. این کمپین در ماه گذشته در «مار ا لاگو»، ادامه یافت که در آن «شی» با هدف ایجاد ثبات در روابط دوجانبه با فرستادگان «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور ایالات متحده ملاقات کرد.
بنابراین، نشست «کمربند و جاده» تنها یک فرصت در میان یک سری فرصت‌های مهم امسال برای رئیس‌جمهور چین است تا صلاحیت‌های رهبری خود را به نمایش بگذارد. «شی» پس از برگزاری نشست «کمربند و جاده» در ماه جولای برای شرکت در مراسم «بیستمین سالگرد بازگشت حق حاکمیت هنگ کنگ به چین» به «هنگ کنگ» سفر خواهد کرد و سپس در اجلاس رهبران G20 در «هامبورگ»، آلمان شرکت خواهد نمود. وی در ماه آگوست، ضمن سان دیدن از یک رژه نظامی سطح بالا در جشن  نوزدهمین سالگرد «ارتش آزادی بخش خلق» بر بازسازی و نوسازی چین تحت رهبری خود، تاکید خواهد نمود. «شی» در ماه سپتامبر2017 ریاست  اجلاس «بریکس» را در شهر «زیامن» چین (جایی که وی قبلا به عنوان معاون شهردار خدمت کرده بود) به عهده خواهد داشت.
پیام دیگر «شی» در نشست بین‌المللی «کمربند و جاده» خطاب به جامعه بین‌المللی است. انتظار می‌رود وی موضوعات بسیاری را در سخنرانی خود در «داووس» از جمله رهبری چین در توسعه جهانی، مطرح نماید. وی می‌تواند از پلت فرم بین‌المللی نشست جهت تلاش برای ایجاد دیدگاه مثبت نسبت به رشد جهانی و توسعه اقتصادی تحت رهبری چین، استفاده نماید.
بعید به نظر می‌رسد، ایالات متحده و دیگر کشورهای توسعه یافته از این دیدگاه چین استقبال نمایند اما به  هر حال این نمادگرایی قابل توجه است. جهان، شاهد چینی است که در حال حاضر قادر و مایل به استفاده از سیستم بین المللی است که ایالات متحده به عنوان یک پلت فرم برای نهادها و طرح‌های خود به ایجاد آن کمک کرد، و طرح «کمربند و جاده» یکی از آن طرح‌هاست. چین به گونه‌ای از اهرم نفوذ این طرح‌ها استفاده می‌کند که ایالات متحده هرگز تصور آن را نمی‌کرد.
انتهای مطلب/.