مصاحبۀ شبکه جیو با حسین حقانی سفیر سابق پاکستان در آمریکا
پیامدهای پیروزی ترامپ بر روابط آمریکا با پاکستان
Geo News , 10 آذر 1403 ساعت 12:42
مترجم : سید سباس عسکری نقوی
در استراتژی سیاست خارجی دولت سابق ترامپ، فقط یک بار نام پاکستان ذکر شد آن هم در زمینۀ نقش آفرینی این کشور برای خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان بود. در حال حاضر، گسترش روابط با هند، روابط با کشورهای عربی، روابط با کشورهای آسیای مرکزی و اسرائیل، در اولویت استراتژی سیاست خارجی آمریکا قرار دارد.
مصاحبۀ شبکۀ جیو با «حسین حقانی» سفیر سابق پاکستان در آمریکا | مطالعات شرق
سلیم صافی: دونالد ترامپ در 14 ژوئن 1946 در آمریکا به دنیا آمد. پدربزرگ و مادر بزرگ وی از آلمان به آمریکا مهاجرت کردند. پدر ترامپ، یک تاجر موفق و ترامپ نیز یک بازرگان موفق است. مادر ترامپ توجه زیادی به آموزش مذهبی وی داشت. ترامپ در کتاب خود با عنوان «Great Again» که در 2016 منتشر شد، می‌نویسد: «مادرم، مذهب را در درون من نهادینه کرد.» در حال حاضر ترامپ خود را یک مسیحی پروتستان میانه رو معرفی می‌کند. ترامپ، تحصیلات دانشگاهی خود را در رشتۀ اقتصاد به پایان رساند. ترامپ، تاکنون 15 کتاب به رشتۀ تحریر درآورده است. ترامپ از 2004 تا 2015 مجری برنامۀ معروف اقتصادی- اجتماعی The Apprentice در آمریکا بود.
برای بار اول، ترامپ بدون تجربۀ سیاسی و فقط با تکیه بر شعارها و پیام‌های عوام پسندانه توانست در انتخابات پیروز شود. وی به خوبی توانست از رسانه‌های عمومی و توییتر برای تبلیغ خود استفاده کند. ترامپ، اولین رئیس جمهور آمریکاست که به علت سوءاستفاده از قدرت سیاسی، فساد مالی و فساد جنسی، پرونده‌های زیادی علیه او تشکیل شده است. «جان بولتون» مشاور امنیت ملی آمریکا در کتاب خود دربارۀ ترامپ نوشت: «پنتاگون و سیا، با خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان مخالف بودند اما ترامپ اصرار داشت نظامیان آمریکایی را به سرعت از افغانستان خارج کند.
پنتاگون نگران بود که افغانستان تبدیل به مخفیگاه تروریست‌ها شود. ترامپ سوال کرد آیا تروریست‌ها می‌توانند دوباره عملیاتی مانند 11 سپتامبر علیه آمریکا انجام دهند؟ که مقام‌های آمریکایی جواب دادند: چنین چیزی امکان ندارد. لذا ترامپ خطاب به خلیل زاد گفت: هر چه زودتر برنامۀ خروج نیروهای آمریکا از افغانستان را اجرا کنید».
ترامپ معتقد بود اگر تروریست‌ها، دوباره در افغانستان تقویت شدند، کشورهای همسایه این کشور از جمله پاکستان، ایران، چین، تاجیکستان و ازبکستان، باید با این مسئله مواجه شوند. ولی چرا من باید مالیات مردم آمریکا را صرف جنگ در افغانستان کنم. ترامپ هر کاری که منافع شخصی وی و آمریکا را تأمین کند، انجام می دهد. ترامپ در سیاست خارجی، مقابله با چین را در اولویت قرار خواهد داد. تا جایی که به پاکستان مربوط می‌شود ترامپ روابط با این کشور را از دست نمی‌دهد اما پاکستان در اولویت های دولت ترامپ قرار ندارد. ترامپ از منظر چین، روابط با کشورهای جنوب آسیا از جمله پاکستان و هند را تعیین خواهد کرد.
در گذشته آمریکا از منظر افغانستان به پاکستان نگاه می‌کرد و در حال حاضر از منظر چین، سیاست خود دربارۀ پاکستان را تعیین می‌کند. در دورۀ ترامپ، برقراری تعادل در روابط با آمریکا و چین، بزرگترین چالش پاکستان خواهد بود. ترامپ به خاطر عمران‌خان، روابط با پاکستان را دچار مشکل نخواهد کرد. از طرفی تشکیلات امنیتی پاکستان هیچ فشاری را در زمینۀ آزادی عمران‌خان نمی‌پذیرد.
حسین حقانی: واقعیت این است که من و بسیاری از تحلیل‌گران انتظار نداشتیم که ترامپ در انتخابات پیروز شود. این یک حقیقت است که ترامپ در سیاست آمریکا یک ارتعاش به وجود آورده است. در واقع ترامپ، راهکارهای مانور در سیاست آمریکا را تغییر داد. سفید پوستان آمریکایی حامی ترامپ معتقداند که این کشور، هزینه‌های زیادی در جنگ‌های خارج از این کشور متحمل شده و باید در مسیر بهبود وضعیت اقتصادی خودش گام بردارد.
حسین حقانی: من می‌خواهم توضیح دهم که استبلیشمنت آمریکا با استبلیشمنت پاکستان متفاوت است. در آمریکا، استبلیشمنت یعنی کسانی که بر اساس صلاحیت و توانمندی، اوضاع را مدیریت می‌کنند و سیاستمداران آمریکایی، سال‌های سال است به آنها اعتماد دارند. در پاکستان، استبلیشمنت مفهوم دیگری دارد و سرویس‌های امنیتی، همه را مجبور می‌کنند که از آنها اطاعت کنند.
در آمریکا، این دولت است که سران سازمان سیا را تعیین می‌کند. در آمریکا بیش از 5 هزار پست مهم در سرویس‌های امنیتی وجود دارد که مستقیم از جانب رئیس‌جمهور تعیین می‌شوند. البته ترامپ مخالف تمام تصمیم‌گیرندگان و مسئولین آمریکایی که سیاست این کشور را تعیین می‌کنند است. حتی اعضای کابینۀ دولت سابق ترامپ از او حمایت نکردند. شیوۀ ترامپ با سایر سیاستمداران آمریکایی متفاوت است. به طور مثال در جامعه‌ای که همه با ادب و نزاکت صحبت می‌کنند او بی‌ادبانه و با زبان عامیانه سخنرانی می‌کند. در جامعه‌ای که سیاستمداران حرف مخالفان سیاسی را می‌شنوند و بلکه سعی می‌کنند مخالفان را با خود همراه کنند، ترامپ، مخالفِ سیاسی را دشمن خود می‌داند و حاضر نیست با او کنار بیاید. به هر حال ترامپ نمی‌تواند با تمام نهادها و پنتاگون مخالفت کند. در دورۀ قبل نیز، ترامپ تعداد زیادی از کسانی را که با آنها مخالف بود عضو کابینۀ خود کرد. ترامپ این بار هم به شیوۀ خودش با استبلیشمنت کنار می‌آید.
حسین حقانی: من تصور نمی‌کنم او دست به چنین کاری بزند. در واقع وی فقط برای پیروزی در انتخابات علیه مخالفان صحبت می‌کند اما در عمل، اقدامی علیه آنها انجام نمی‌دهد. به اعتقاد من ترامپ، شیوۀ سیاسی کشورهای جهان سوم را به آمریکا معرفی کرده است. نپذیرفتن نتیجۀ انتخابات، شعار دادن علیه مخالفان و تحریک کردن احساسات مردم از روش‌های اصلی ترامپ برای کسب قدرت سیاسی است. اما ترامپ می‌داند که دایرۀ اختیارات وی تا چه حد است.
ترامپ، هیلاری کلینتون را به فساد مالی متهم می‌کرد اما زمانی که به قدرت رسید و هیچ مدرکی علیه هیلاری کلینتون پیدا نشد از مواضع خود عقب‌نشینی کرد. ترامپ، زبان تند و تیزی دارد که همین موضوع سبب شده که بتواند نظر رسانه‌های عمومی را جلب کند. در واقع مردم عادت دارند به حرف کسی که پای تریبون به مخالفان خود ناسزا می‌گوید یا از کلمات عامیانه استفاده می‌کند گوش فرا دهند. نکتۀ مهم این است که سیاست 100 الی 200 سالۀ آمریکا با 4 سال روی کار بودن ترامپ تغییر نمی‌کند. در نظام آمریکا، این سیستم وجود دارد که مسئولین می‌توانند به درخواست‌های غیر قانونی رئیس‌جمهور عمل نکنند. بنابراین رئیس‌جمهور نمی‌تواند خارج از یک چارچوب تعیین شده عمل کند. دوباره تکرار می‌کنم آمریکا را با پاکستان مقایسه نکنید.
حسین حقانی: ترامپ می‌خواهد مالیات‌ها را کاهش دهد و این چیزی است که بسیاری از مردم دوست دارند. بازرگانان از کاهش مالیات بسیار سود می‌برند بنابراین، بسیاری از تاجران و ثروتمندان آمریکایی به خاطر کاهش مالیات از ترامپ حمایت کردند. مطلب بعدی اینکه آمریکا به بازار پر رونق کالاهای سراسر جهان تبدیل شده است. ترامپ اعلام کرده که با تعیین حقوق گمرکی و سایر راهکارهای قانونی، واردات به آمریکا را کاهش می‌دهد تا فروش کالاهای تولید داخل بیشتر شود. ترامپ معتقد است که قوانین تعیین شده برای حفاظت از حقوق اقلیت‌ها به معنای زیاده‌روی علیه سفید پوستان است بنابراین، وی از چنین شیوه‌ای پیروی نخواهد کرد. ترامپ اعلام کرد که مهاجران غیر قانونی را که تعداد آنها خیلی زیاد است از آمریکا اخراج می‌کند زیرا کاهش ورود مهاجران قانونی و غیر قانونی، از اولویت‌های دولت ترامپ خواهد بود. ترامپ می‌گوید که ما فقط به کسانی نیاز داریم که به آمریکا سود برسانند و نیازی نیست که تمام اعضای کشور آنها به واسطۀ آن فرد، از کشورشان به آمریکا مهاجرت کنند. باید قوانینی در این زمینه تصویب شود.
حسین حقانی: روابط آمریکا با اسرائیل بسیار مستحکم و پایدار است و ترامپ بیش از جو بایدن طرفدار رژیم صیهونیستی است. البته ترامپ امیدوار است که بتواند به نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل برای پایان دادن هر چه زودتر جنگ فشار بیاورد تا بتواند به وعده‌های خود در این زمینه عمل کند. ترامپ در گذشته با توجه به پیمان ابراهیم تلاش کرد که برای عادی‌سازی روابط اسرائیل با کشورهای عربی نقش‌آفرینی کند. تنها مانع سیاست‌های ترامپ در خصوص برقراری آتشبس در فلسطین، دوستش بنیامین نتانیاهو است. در واقع ترامپ حامی تشکیل دو کشور مستقل فلسطین و اسرائیل است اما باید دید که آیا می‌تواند در این زمینه به تل‌آویو فشار بیاورد.
ترامپ به خوبی این موضوع را درک می‌کند که بعد از جنگ عراق مردم آمریکا نگران گسترش جنگ در کشورهای دیگر هستند. آمریکایی‌ها می‌خواهند این کشور به جنگ در کشورهای دیگر پایان دهد. مردم آمریکا نمی‌خواهند که این کشور، جنگ اوکراین را ادامه دهد. ترامپ معتقد است که اگر اوکراین، یک قسمت از این کشور را به روسیه واگذار کند می‌تواند به این جنگ پایان داد اما در عمل، چنین اقدامی بسیار دشوار به نظر می‌رسد. در نهایت ترامپ می‌تواند کمک به اوکراین را کاهش دهد. ترامپ در گذشته، خواستار خروج آمریکا از پیمان ناتو بود. در واقع ترامپ می‌خواهد آمریکا بدون صرف هزینه در ارتباط با کشورهای اروپایی و جنگ‌های خارجی، اقتدار خود را حفظ کند. ترامپ سیاست سخت‌گیرانه دربارۀ چین و ایران پیروی می‌کند. ترامپ، آن قدر که مخالف ایران و چین است با روسیه مخالفت نمی‌کند. ترامپ، فشار اقتصادی را بهترین گزینه برای محدود کردن چین و ایران می‌داند. ترامپ تحریم اقتصادی علیه ایران را ادامه می‌دهد و برای آسیب زدن به ایران از کشورهای عربی و همچنین اسرائیل کمک خواهد گرفت. ترامپ، ترور شخصیت‌های ایرانی را در دستور کار خود قرار می‌دهد.
حسین حقانی: ترامپ، سیاستی دوگانه دربارۀ پاکستان دارد. در سال 2018 ترامپ اعلام کرد که کمک مالی و نظامی به پاکستان را قطع می‌کند و به شدت از دو رویی پاکستان در زمینۀ مبارزه با تروریسم انتقاد کرد. اما در بعد از سفر «لیندسی گراهام» سناتور ارشد جمهوری‌خواه آمریکا به کشور پاکستان و آگاه شدن از این موضوع که عمران‌خان؛ نخست‌وزیر این کشور مانند او پوپولیست است از خان دعوت کرد به واشنگتن سفر کند. ترامپ با عمران‌خان ملاقات کرد اما سیاست آمریکا دربارۀ پاکستان تغییر نکرد. از نظر ترامپ، پاکستان به وعده‌هایی که در زمینۀ افغانستان به زلمی خلیل زاد داده بود عمل نکرده بنابراین، مستحق کمک مالی و نظامی از سوی آمریکا نیست. ترامپ با نخست‌وزیر و فرماندهان نظامی پاکستان دیدار و رایزنی خواهد کرد اما بعید است که سیاست واشنگتن در قبال اسلام‌آباد تغییر کند. به هر حال پاکستان در اولویت‌های دولت ترامپ قرار ندارد. در صحبت‌هایی که ترامپ دربارۀ سیاست خارجی خود کرد حرفی از پاکستان زده نشد.
حسین حقانی: آمریکا نگرانِ گسترشِ فعالیت «داعش خراسان» در افغانستان است. آمریکا نمی‌خواهد نظامیان خود را دوباره به افغانستان اعزام کند بنابراین، سعی خواهد کرد از طریق راهکارهای دیگر از جمله کمک گرفتن از پاکستان، اوضاع افغانستان را مدیریت کند. آمریکا حملات پهپادها در افغانستان را گسترش می‌دهد و در این زمینه، شاید با ارتش پاکستان ارتباط برقرار کند.
حسین حقانی: در سیاست آمریکا چند چیز مهم است: ابتدا رأی مردم. رأی پاکستانی‌های مقیم آمریکا، چندان در این کشور تأثیرگذار نیست. ثروت و هزینه کردن برای انتخابات، اهمیت زیادی برای سیاستمداران آمریکایی دارد اما پولی که پاکستانی‌های مقیم آمریکا برای انتخابات هزینه کرده‌اند بسیار ناچیز است. تأثیرگذاری روی سیاست یا استدلال سیاسی در سیاست آمریکا مهم است. سیاستمداران پاکستانی از سیاست آمریکا پیروی نمی‌کنند و نمی‌خواهند به آمریکا سود برسانند اما انتظار دارند که ایالات متحده، منافع آنها را تأمین کند. در پاکستان ممکن است روابط خانوادگی به طور مثال ارتباط داشتن با داماد نخست‌وزیر روی امور سیاسی تأثیر گذار باشد اما در آمریکا این طور نیست. سیاست آمریکا چارچوبی دارد که فراتر از روابط خانوادگی است و ترامپ هم مجبور است برخی اصول سیاسی را رعایت کند. بنابراین، اگر عمران‌خان توافق کند که در صورت دوباره به قدرت رسیدن، برخی منافع آمریکا را تأمین کند، ممکن است ترامپ، اقدامی برای آزادی او انجام دهد وگرنه ارتباط ذوالفقار بخاری مشاور عمران‌خان با داماد ترامپ، تأثیری در این زمینه ندارد و نوشتن نامۀ اعضای کنگره آمریکا یا درخواست آنها در زمینۀ آزادی عمران‌خان نیز تأثیر چندانی ندارد و در گذشته هم دربارۀ بی‌نظیر بوتو، نواز شریف و آصف علی زرداری، چنین اقدام‌هایی صورت گرفت که نتیجه نداشت. در واقع فقط منافع آمریکا - برابر تشخیص ترامپ - همه چیز را تعیین می‌کند.
حسین حقانی: آمریکا، هند را به عنوان متحد خود در منطقه انتخاب کرده است و به خوبی درک می‌کند که پاکستان نیز چین را متحد استراتژیک خود در منطقه می‌داند. بنابراین اگر پاکستان با اقدام عملی خود بتواند به آمریکا ثابت کند که رابطۀ با چین، تأثیری روی روابط اسلام‌آباد با واشنگتن ندارد، ممکن است سیاست آمریکا در این زمینه تغییر کند. در استراتژی سیاست خارجی اوباما، 12 بار نام پاکستان آورده شده بود ولی در استراتژی سیاست خارجی جو بایدن، اسمی از پاکستان وجود نداشت. در استراتژی سیاست خارجی دولت سابق ترامپ، فقط یک بار نام پاکستان ذکر شد آن هم در زمینۀ نقش‌آفرینی این کشور برای خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان بود. در حال حاضر، گسترش روابط با هند، روابط با کشورهای عربی، روابط با کشورهای آسیای مرکزی و اسرائیل، در اولویت استراتژی سیاست خارجی آمریکا قرار دارد. آمریکا به این نتیجه رسیده است که باید ارتباط با پاکستان را حفظ کند اما نباید به این کشور، برای تأمین منافع خود، امیدی داشته باشد. آمریکا، نیازی به برقرار ارتباط با سیاستمداران ضعیف و نظام سیاسی ضعیف پاکستان ندارد. ارتش و سرویس‌های امنیتی پاکستان می‌توانند بخشی از نیازهای آمریکا را تأمین کنند. منافع آمریکا در زمینۀ مبارزه با تروریسم، اقدام علیه «داعش خراسان»، برنامۀ هسته‌ای پاکستان و روابط پاکستان با چین، فقط از طریق نظامیان پاکستانی تأمین می‌شود.
کد مطلب: 3872