مطالعات شرق/

 
در حال حاضر خبر اصلی رسانه‌های جهان، تشدید درگیری ها در خاورمیانه است که بسیاری آن را جنگ جدید اعراب و رژیم صهیونیستی می‌نامند. برخی کارشناسان به خطرهای امنیتی این جنگ برای منطقه آسیای مرکزی و افزایش قیمت فرآورده‌های نفتی اشاره کرده‌اند.

واکنش آسیای مرکزی
وزارت‌های خارجه کشورهای آسیای مرکزی نگرانی جدی خود را از تشدید اوضاع در مناطق درگیری فلسطین-رژیم صهیونیستی ابراز کرده اند.
وزارت خارجه تاجیکستان شامگاه 8 اکتبر بیانیه زیر را در مورد وضعیت در سرزمین‌های اشغالی صادر کرد:.
«تشدید تنش در خاورمیانه که منجر به تلفات قابل توجهی در میان غیرنظامیان و تخریب مسکن و زیرساخت‌های اجتماعی شده است، نگرانی زیادی را در تاجیکستان برانگیخته است.»
 واکنش سایر جمهوری‌ها نیز مشابه بوده است .برخی از کارشناسان معتقدند که این بحران می‌تواند توجه افراط‌گرایان و گروه‌های جهادی را به خود جلب کند. در ادامه دیدگاه دو تن از کارشناسان منطقه در خصوص این درگیری‌ها و تأثیر احتمالی آن بر کشورهای آسیای مرکزی آورده شده است.

"قاسم بیک محمد"، کارشناس تاجیکی مسائل منطقه‌ای:
عملیات نظامی حماس علیه اسرائیل بی سابقه بوده و نشان می دهد که درگیری به سطح جدیدی رسیده است. نفوذ جنگجویان حماس به هفت شهرک یهودی نشین، حملات موشکی به زیرساخت‌های نظامی اسرائیل، تعداد زیاد کشته شده‌ها، از جمله در میان پرسنل نظامی اسرائیل و همچنین دستگیری آنها، ایمان به قدرت ارتش و سرویس‌های ویژه اسرائیل را تضعیف کرده است.
پیش از این هرگز مشاهده نشده بود که نیروهای مقاومت فلسطین توانایی عملیات همزمان زمینی، هوایی و دریایی را داشته باشند. این در حالی است که تل آویو تنها راه برون رفت از این وضعیت را اعلام وضعیت جنگی و بمباران نوار غزه می‌داند که می‌تواند اوضاع منطقه را بیش از پیش وخیم کند.
تشدید درگیری خاورمیانه، همه جهان را غافلگیر کرده و حتی تا حدودی جنگ اوکراین را نیز تحت‌الشعاع قرار داده است. این درگیری روابط بین کشورها را نیز تا حدی تحت تأثیر قرار داده است. ایالات متحده آمریکا، انگلستان، آلمان، ایتالیا و غیره از اسرائیل حمایت می‌کنند. روسیه، چین، ترکیه و برخی کشورهای دیگر از استقلال فلسطین حمایت می‌کنند. ایران به طور کامل از حماس و تمامی نیروهای مقاومت فلسطین در ابعاد سیاسی، فرهنگی و تبلیغاتی حمایت می کند. روسیه بحران فلسطین-اسرائیل را نمونه بارز شکست سیاست آمریکا در خاورمیانه می‌داند.
درگیری فلسطین-اسرائیل یک بعد تمدنی نیز دارد که به آسیای مرکزی هم مربوط می‌شود. کشورهای منطقه ما در بیانیه‌های رسمی خود از طرف‌های متخاصم خواسته‌اند تمام تدابیر لازم را برای پایان دادن سریع به این رویارویی مسلحانه و حل بحران از طریق ابزارهای سیاسی و دیپلماتیک اتخاذ کنند. با این حال، نگرش‌های متفاوتی در جامعه نسبت به این موضوع وجود دارد. مباحث داغ پیرامون این موضوع در شبکه های اجتماعی گواه این امر است.
بسیاری از کاربران فضای مجازی در این منطقه بر اساس اصل همبستگی تمدنی و مذهبی، از فلسطین حمایت می‌کنند و وضعیت کنونی این ملت را مظهر آشکار بی عدالتی می‌دانند. این احساسات تمدنی-مذهبی با تشدید درگیری افزایش خواهد یافت و ممکن است به افزایش انتظارهای جامعه آسیای مرکزی از دولت‌های خود برای موضع گیری فعال‌تر در قبال رنج‌های مردم فلسطین منجر شود.
یکی دیگر از جنبه های منفی این درگیری برای منطقه آسیای مرکزی این است که بحران خاورمیانه ممکن است توجه افراط گرایان و گروه‌های جهادی را که در صفوف آنها تعداد زیادی از بومیان آسیای مرکزی نیز حضور دارند به خود جلب کند. حضور آنها در جبهه جدید جهاد جهانی می‌تواند پیامدهای امنیتی جدی برای منطقه آسیای مرکزی داشته باشد، بویژه که وضعیت امنیتی افغانستان نیز همچنان نامشخص است.

درگیری خاورمیانه و افزایش قیمت فرآورده‌های نفتی

"پرویز ملاجانوف"؛ کارشناس مسائل سیاسی تاجیکستان:
اگر این درگیری طولانی شود و گسترش یابد، نه تنها منطقه خاورمیانه، بلکه سراسر جهان را تحت الشعاع قرار خواهد داد.
این تأثیر می تواند به اشکال زیر باشد:
اولا، جنگ طولانی ممکن است در آینده توجه جامعه بین‌المللی، اکثر مؤسسات مالی و کشورهای اهداکننده را به خود جلب کند. در این صورت، غرب مجبور خواهد شد در اولویت‌های خود، تجدید نظر کند که این امر بر حجم کمک‌های نظامی و اقتصادی به اوکراین و متعاقبا، بر روند جنگ روسیه و اوکراین، تاثیر خواهد داشت. این امر همچنین بر وضعیت کلی امنیت و اقتصاد در سراسر فضای پساشوروی تأثیر خواهد گذاشت. جنگ طولانی می تواند باعث فعال شدن گروه های جهادی و افراطی در کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق شود.
ثانیا، درگیری طولانی ممکن است عواقب اقتصادی جدی برای منطقه و جهان بدنبال داشته باشد. معمولا همه جنگ‌ها در خاورمیانه به افزایش قیمت‌های جهانی نفت منجر شده، اقتصاد جهانی را تضعیف کرده و تأثیر منفی بویژه بر کشورهای در حال توسعه داشته است.
از سوی دیگر، کاهش توجه بین‌المللی به آسیای مرکزی بر حجم وام‌ها، کمک‌های بلاعوض، کمک‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری‌های وارد شده به منطقه تأثیر خواهد گذاشت.
با این حال، فعلا برای نتیجه‌گیری خیلی زود است. نتیجه گیری نهایی به موارد زیر بستگی دارد:
1. مرحله جدید درگیری چقدر طول بکشد؟
2. آیا این دیگری به یک جنگ تمام عیار تبدیل خواهد شد؟
3. آیا حزب‌الله در آن مداخله خواهد کرد؟
4. واکنش دیگر کشورهای عربی چگونه خواهد بود؟
اما به احتمال زیاد جنگ جدید اعراب-اسرائیل تاثیرهای غیرمستقیم خود را بر فضای پساشوروی و کشورهای آسیای مرکزی خواهد گذاشت. شاید این تاثیر به شکل افزایش قیمت فرآورده‌های نفتی باشد که به طور اجتناب ناپذیر بر تورم دیگر کالاها و محصولات نیز تأثیر خواهد گذاشت.
از سوی دیگر، بی‌ثباتی در خاورمیانه در آینده بر وضعیت بازار کار کشورهای این منطقه (که به طور بالقوه می‌تواند به یکی از مقاصد جدید مهاجرت نیروی کار از آسیای مرکزی تبدیل شود) تأثیر منفی خواهد گذاشت.
همچنین این امکان وجود دارد که بسیاری از کشورهای توسعه یافته در سیاست های ویزای خود در ارتباط با مهاجران بومی کشورهای مسلمان، از جمله آسیای مرکزی سختگیری بیشتری اعمال کنند.
انتهای مطلب/