مطالعات شرق/
چند تن از کارشناسان آسیای مرکزی در تحلیل‌های اختصاصی خود برای سایت CABAR.asia مسائل زیر را مورد بررسی قرار داده‌اند:
- تهاجم نظامی روسیه به اوکراین چگونه بر روابط اقتصادی، ژئوپلیتیک و غیره کشورهای آسیای مرکزی تأثیر می‌گذارد؟
- کدام پروژه‌های اقتصادی و سرمایه گذاری آنها ممکن است متوقف شوند؟
- آیا سیاست خارجی آنها تغییر خواهد کرد؟
- تصویر ژئوپلیتیکی منطقه چگونه خواهد بود؟
قزاقستان :
کارشناس : دائورن آبن، کارشناس مسائل سیاسیقزاقستان
- حمله روسیه به اوکراین چه تأثیری بر روابط بین روسیه و قزاقستان خواهد داشت؟ آیا باید منتظر تغییر سیاست خارجی قزاقستان بود؟
در حال حاضر، قزاقستان حتی یک بیانیه رسمی در مورد تهاجم نیروهای روسیه به اوکراین نداده و حتی نگرانی و آمادگی همیشگی خود را به عنوان میانجی ابراز نکرده است. ادعاهای مطرح شده در رسانه‌ها مبنی بر امتناع مقام‌های قزاقستان از اعزام نیرو به منطقه جنگی در پاسخ به درخواست روسیه، به احتمال زیاد تفسیری از سخنان مختار تلئوبردی، وزیر امور خارجه در مورد بی طرفی قزاقستان در مسئله به رسمیت شناختن جمهوری‌های دونتسک و لوهانسک و همچنین سخنانمائولن آشیمبایف، رئیس مجلس سنا در مورد عدم امکان مشارکت نیروهای حافظ صلح سازمان پیمان امنیت جمعی در حل و فصل این درگیری است. رویکرد بسیار محتاطانه آکوردا ظاهرا به دلیل عدم تمایل به تحریک کرملین است، اما در پس زمینه، محکومیت شدید تجاوز روسیه توسط جامعه جهانی، کشور ما را در موقعیتی بسیار مبهم قرار می‌دهد. در این راستا، می‌توان گفت پیام‌های مذکور به نفع قزاقستان بوده است، هرچند مقام‌های رسمی هنوز موضع رسمی این کشور را اعلام نکرده اند.
تاکتیک دفع‌الوقت قزاقستان که هنوز پس از وقایع ژانویه بازیابی نشده است، ناشی از آسیب‌پذیری موقعیت استراتژیک آن و افزایش وابستگی سیاسی و اقتصادی به روسیه است. در این پس زمینه، آینده روابط قزاقستان-روسیه به طور مستقیم به نتیجه ماجراجویی نظامی کرملین بستگی دارد.
شکست اوکراین در جنگ پاسخگوی منافع قزاقستان نیست، زیرا وابستگی این کشور را به روسیه بیشتر می‌کند.
در عین حال، شکست کارزار نظامی روسیه ممکن است به فروپاشی شدید سیستم موجود روابط بین دولتی در فضای پساشوروی منجر شود و وجود انجمن‌های نظامی-سیاسی و اقتصادی، از جمله سازمان پیمان امنیت جمعی و اتحادیه اقتصادی اوراسیا را که در چارچوب آنها، پروژه‌های منطقه‌ای متقابلا سودمند ایجاد شده‌اند مورد شک و تردید قرار دهد.
- چه پیامدهای اقتصادی و غیراقتصادی در قزاقستان وجود خواهد داشت؟ قزاقستان و روسیه تا چه اندازه با هم مرتبط هستند؟ کدام پروژه‌های دوجانبه ممکن است زیر سوال رفته یا متوقف شوند؟
بدیهی است که صرف نظر از نتیجه درگیری‌های نظامی، روسیه دچار انزوای کامل دیپلماتیک خواهد شد و تحت فشار تحریم‌های همه جانبه قرار خواهد گرفت. با توجه به اینکه روسیه نزدیک ترین متحد و بزرگ‌ترین شریک تجاری-اقتصادی ما محسوب می‌شود، قزاقستان از سال 2014 به طور غیرمستقیم تحت تأثیر تحریم‌های ضد روسی قرار گرفته است. بحران کنونی نیز که منجر به کاهش مجدد ارزش پول ملی به دنبال روبل روسیه و سقوط نسبی بازار سهام شد، از این قاعده مستثنی نبود. در شرایط تشدید تقابل نظامی-سیاسی و تحریمی بین روسیه و غرب، تاثیر منفی اقتصادی بر قزاقستان بیشتر خواهد بود.
در این شرایط، این احتمال وجود دارد که اجرای پروژه‌های همکاری روسیه-قزاقستان در حوزه دیجیتالی سازی، توسعه انرژی هسته‌ای و سایر حوزه‌ها به حالت تعلیق درآید.
پیامدهای سیاسی احتمالی هم کاملا به اقدامات بعدی قزاقستان بستگی دارند. اگر آکوردا از کرملین پیروی کند و به درگیری کشیده شود یا به روسیه کمک کند تا محدودیت‌های اعمال شده را دور بزند، خود کشور ما مورد تحریم قرار خواهد گرفت. تصادفی نیست که بایدن، رئیس جمهور آمریکا در سخنرانی خود در واکنش به تجاوز روسیه به اوکراین هشدار داد که آبروی هر کشوری که از اقدامات کرملین حمایت کند خدشه دار خواهد شد.
- چه چیزی قزاقستان و اوکراین را متحد می‌کند؟ از روابط اوکراین و قزاقستان چه انتظاری باید داشت؟
روابط قزاقستان و اوکراین همیشه دوستانه و مبتنی بر احترام متقابل بوده است. اما در سال‌های اخیر، این روابط دوجانبه به دلیل گرایش قزاقستان به شرکای خود در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، موانع مصنوعی ایجاد شده توسط روسیه و تأثیر منفی پاندمی، تا حدودی ضعیف شده است. با این حال، طرف‌هاهمواره آمادگی خود را برای تقویت همکاری تجاری-اقتصادی، در درجه اول در بخش انرژی، حمل و نقل- لجستیک و کشاورزی و همچنین همکاری در حوزه بشردوستانه اعلام کرده‌اند.
البته این روابط متقابل تا حدودی تحت الشعاع سخنان توکایف قرار گرفت که گفته بود قزاقستان «اتفاقات کریمه را یک الحاق» نمی‌خواند، اما در نهایت، آکوردا توانست طرف اوکراینی را از احترام به تمامیت ارضی این کشور مطمئن سازد. رویدادهای جاری نشان داد که همدردی اکثر قزاقستانی‌ها، در راستای حمایت از اوکراین است. نتیجه تهاجم روسیه هر چه که باشد، قزاقستان تلاش خواهد کرد روابط دوستانه را با اوکراین حفظ کند و ظرفیت بالفعل تعامل را بین دو کشور گسترش دهد.
***********
قرقیزستان:
کارشناس : مدت تیولگنوف، کارشناس مسائل سیاسیقرقیز:
- حمله روسیه به اوکراین چه تأثیری بر روابط بین فدراسیون روسیه و قرقیزستان خواهد داشت؟ آیا باید منتظر تغییر سیاست خارجی باشیم؟
تهاجم روسیه به اوکراین تاثیری اساسی بر سیاست خارجی قرقیزستان نخواهد داشت. چرا که قرقیزستان در حال حاضر سیاست خارجی مشخص و منسجمی ندارد. بنابراین، هنوزمشخص نیست که اصلا چه چیزی ممکن است در آنجا تغییر کند. در هر صورت، روسیه به عنوان یک شریک باقی خواهد ماند، زیرا دولت ما هیچ گامی اساسی برنخواهد داشت. مطمئناروسیه تلاش خواهد کرد با انجام اقداماتی در رابطه با شرکا و متحدان بر آنها فشار وارد نماید تا سرزمین‌هایی را که از اوکراین جدا شده اند به عنوان دولت به رسمیت بشناسند. اما من فکر می‌کنم این تلاش‌ها نیز، مانند تلاش برای به رسمیت شناختن اوستیای جنوبی یا آبخازیا احتمالا با شکست مواجه خواهند شد.
اما در هر صورت، مذاکرات و تلاش‌هایی برای اعمال نوعی فشار نرم صورت خواهد گرفت. هنوز نمی‌توان گفت که وزارت خارجه و دولت ما چگونه به این موضوع واکنش نشان خواهند داد. باید امیدوار بود که دولت ما با مانور ملایم، از تأیید آنچه روسیه در حال حاضر در رابطه با اوکراین انجام می دهد اجتناب ورزد. در این پس زمینه، احتمالا سیاست خارجی تغییر کمی خواهد کرد.
اما من معتقدم که به طور کلی، بعید است که این امر بر سیاست خارجی ما تأثیر زیادی بگذارد، زیرا دولت فعلی ما به طور کلی در مسیر سیاست روسیه قرار دارد. بنابراین، در این راستا، بالطبع تلاش خواهد کرد از بی‌احتیاطی و انجام اقدامات نسنجیده که وجهه بین‌المللی ما را مخدوش می‌کند، خودداری کند، اما در عین حال سعی دارد دولت روسیه و کرملین را نسبت به سیاست خود در قبال اوکراین خشمگین نکند.
- چه پیامدهای اقتصادی و غیراقتصادی در قرقیزستان وجود خواهد داشت؟ چه پروژه های دوجانبه ای احتمالا زیر سوال رفته یا متوقف می شوند؟
تحریم‌ها به احتمال زیاد تأثیر گسترده‌ای خواهند داشت، چرا که آنها وضعیت اقتصادی کل روسیه را وخیم می‌کنند و این امر در وهله اول بر وضعیت مهاجران ما و امکانات آنها برای کسب درآمد تأثیر خواهد داشت. بنابراین، ورود وجوه ارسالی مهاجران به قرقیزستان کاهش خواهد یافت. این امر البته بر توانایی پرداخت بدهی مردم در روسیه نیز تأثیر می‌گذارد.
این امر تا حدودی بر صادرات به روسیه هم تاثیر خواهد داشت.یعنی تحریم‌ها تا حدودی بر قرقیزستان تأثیر منفی می‌گذارند. اگر جنگ ادامه یابد و تحریم‌ها تشدید شوند، این امر همچنان بر ثبات ارزها و وضعیت کلی اقتصاد در قرقیزستان تأثیر خواهد گذاشت.
وخامت وضعیت اقتصاد بر امکانات مالی روسیه نیز تأثیر می‌گذارد. اینکه کمک‌های خارجی به کشورهایی مانند قرقیزستان چه میزان در اولویت مسکو باقی خواهد ماند نیز ممکن است مورد شک و تردید قرار گیرد و بر همین اساس، ممکن است دریافت بودجه، حتی بودجه اندکی که روسیه برای قرقیزستان در نظر گرفته است، روز به روز دشوارتر شود.
روسیه هیچ پروژه سرمایه گذاری با فناوری پیشرفته در قرقیزستان ندارد. بر همین اساس، بعید است تحریم‌های غرب که مربوط به فناوری‌های پیشرفته هستند، بر کشور ما تأثیر بگذارند. بنابراین، از این جنبه، هیچ یک از پروژه‌های سرمایه گذاری روسیه در قرقیزستان در معرض تهدید قرار نخواهد گرفت. تحریم‌ها اقتصاد و بخش درآمدی بودجه روسیه را بدتر می‌کنند و بر همین اساس، موضوع اولویت کمک‌های مالی خارجی به کشورهایی مانند قرقیزستان مطرح خواهد شد.
- این تحولات چگونه می‌توانند بر بخش مدنی قرقیزستان تأثیر بگذارند؟
استفاده دولت فعلی ما نیز از روش‌های غیرقانونی و غیررسمی برای اعمال حکومت ممکن است یک سیگنال هشداردهنده برای قرقیزستان باشد. آنچه روسیه در رابطه با اوکراین انجام می‌دهد همان چیزی است که در سطح بین المللی انجام می‌دهد.
این احساس برای مردم ایجاد شده است که در واقع دوره آزادی عمل که می‌توان قوانین بین المللی مختلف و نظر مردم را در نظر نگرفت، فرا رسیده است. حتی سرکوب اخیر تظاهرات ضد جنگ در روسیه نیز گویای این امر است. این یک سیگنال هشدار دهنده برای ما نیز هست، زیرا ما چنین روند جسورانه‌ای را نه در سطح بین المللی، بلکه در سطح داخلی خود در قرقیزستان مشاهده می‌کنیم. در کشور ما بر جامعه مدنی فشار وجود دارد و ابتکارات مختلفی در حال اجرا هستند که نظر شهروندان و جامعه مدنی را در نظر نمی‌گیرند.
تاجیکستان :
کارشناس : سهراب رستمی، کارشناس روابط بین الملل
- حمله روسیه به اوکراین بر همکاری‌های اقتصادی تاجیکستان و روسیه چه تأثیری خواهد داشت؟ اقتصاد تاجیکستان و روسیه چقدر با هم مرتبط است؟
تاجیکستان از نظر اقتصادی به شدت به روسیه وابسته است. روسیه از نظر حجم کل تجارت با کشورهای خارجی، رتبه اول را برای کشور ما دارد.
در سال 2021، گردش تجاری بین تاجیکستان و روسیه بیش از 1.352 میلیارد دلار بود. تاجیکستان وابستگی شدیدی به محصولات نفتی، چوب و فلزات روسیه دارد. هر گونه تغییر در این بخش ها در روسیه به طور مستقیم بر کشور ما تأثیر می گذارد.
تهاجم نظامی روسیه به اوکراین پیامدهای بسیار منفی برای اقتصاد هر دو کشور خواهد داشت:
- اگر عملیات نظامی جاری بیش از یک ماه ادامه یابد، به احتمال زیاد دولت روسیه ممکن است به طور جزئی یا کامل مرزهای خود را ببندد.
- ممکن است فعالیت بسیاری از کارگاه‌ها و کارخانه‌های بزرگ به حالت تعلیق درآید. همه چیز به تحریم‌های غرب بستگی دارد.
- تحریم‌های غرب به توقف فعالیت بسیاری از شرکت‌ها در روسیه که هموطنان ما در آنها کار می‌کنند منجر می‌شود. شاید دولت روسیه، در موج بیکاری گسترده، به دلیل تعطیلی شرکت‌ها، سیاستهای مهاجرتی سختی را به منظور ایجاد شغل برای شهروندان خود (با حذف مهاجران از فرصتهای شغلی) آغاز کند.
- همچنین ممکن است ایالات متحده و اتحادیه اروپا دوشنبه را ملزم کنند که با شرکت‌های روسی که در فهرست تحریم‌های آنها قرار دارند مانند اسبربانک، گازپروم، روس نفت، روس اتم، اواز، کاماز و روسال همکاری نکند. ممکن است تالکو به ابزار معامله برای ایالات متحده و کشورهای عضو اتحادیه اروپا تبدیل شود.
- کدام پروژه‌های دوجانبه ممکن است به خطر بیفتند؟
با توجه به اینکه طی دهه گذشته تاجیکستان اقتصاد خود را به سمت چین هدایت کرده است، در حال حاضر، تعداد کمی از پروژه‌های مشترک بین مسکو و دوشنبه در حال اجرا هستند.
در حوزه آموزش، ممکن است برنامه‌های ساخت مدارس با متد روسی که ذی نفع آنها فدراسیون روسیه است با مشکل مواجه شوند. همچنین این احتمال وجود دارد که ایجاد سیستم دفاع هوایی بین جمهوری تاجیکستان و فدراسیون روسیه به تعویق بیفتد.
- آیا دوشنبه از مسکو حمایت سیاسی خواهد کرد یا بی طرفی را ترجیح خواهد داد؟ آیا چنین بی طرفی ممکن است؟
قطعا نه. تاجیکستان در موقعیتی نیست که از اقدامات مسکو حمایت کند. دوشنبه می‌داند که هرگونه ارزیابی و اظهارنظر مثبت در مورد مسکو در حال حاضر می‌تواند به انزوای بین‌المللی، تحریم‌ها، تعلیق تمام کمک‌های بلاعوض، وام‌ها، پروژه‌های غربی، به‌ویژه پروژه‌های اجتماعی و بشردوستانه منجر شود. بنابراین، دولت تاجیکستان هرگز کریمه را به عنوان بخشی از فدراسیون روسیه و و دونتسک و لوهانسک را به عنوان جمهوری‌های مستقل به رسمیت نمی‌شناسد.
نمی‌توان در مورد هیچ گونه بی طرفی صحبت کرد. دوشنبه یک قدرت منطقه‌ای نیست که چنین سیاستی مانند "بی طرفی" داشته باشد. این اصطلاح برای ترکیه، هند، چین یا پاکستان مناسب است، نه برای تاجیکستان. موضع دوشنبه بسیار ساده بوده و به مواضع سازمان ملل (اتحادیه اروپا، ایالات متحده) پایبند خواهد بود. اما اگر مسکو از کشورهای آسیای مرکزی بخواهد دونتسک و لوهانسک را به عنوان جمهوری‌های مستقل به رسمیت بشناسند، بعید است دولت تاجیکستان بتواند اعتراض و مخالفت کند. همه ما می‌دانیم که فدراسیون روسیه اهرم‌های فشار زیادی بر کشورهای آسیای مرکزی، بویژه تاجیکستان دارد.
- این رویدادها چه تأثیری بر روابط بین تاجیکستان و اوکراین خواهد داشت؟
تاجیکستان جنوبی ترین کشور در فضای پساشوروی است.بسیاری از رویدادهای مهم و پر شور بین‌المللی و منطقه‌ای درکنار کشور ما صورت می‌گیرد. (البته استثنائاتی هم وجود دارد. به عنوان مثال، اتفاقات سال گذشته در افغانستان باعث شد تاجیکستان به نوعی مرکز توجه برای جامعه جهانی، بویژه رسانه‌ها تبدیل شود). هیچ تغییر جهانی در روابط دوجانبه بین دوشنبه و کی‌یف رخ نخواهد داد. تاجیکستان علی‌رغم همه چیز،از سال 2014 (انقلاب در اوکراین، رویدادهای کریمه) به همکاری با اوکراین ادامه داده است.
- چه پیامدهایی برای منطقه آسیای مرکزی وجود دارد؟
پیامدهای آن برای تمام کشورهای آسیای مرکزی بویژه تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان بسیار شدید خواهد بود. تمام این کشورها در زمینه های اقتصادی و سیاسی بسیار با فدراسیون روسیه در ارتباط هستند.
این روزها تعداد پناهندگانی (از لوهانسک و دونتسک و همچنین از اوکراین) که به روسیه رفته‌اند افزایش یافته است. اکثر آنها فورا تابعیت روسیه را دریافت خواهند کرد و دولت روسیه باید آنها را به کار گیرد. مناطقی که پناهندگان را می‌پذیرند، به تبعیت از فرماندار منطقه کالوگا، فرامین و دستوراتی را صادر خواهند کرد که فعالیت کاری اتباع خارجی بومی "آسیای مرکزی" را ممنوع می‌کنند. بدین ترتیب برای روس‌های «جدید» شغل ایجاد خواهد شد.
ازبکستان :
کارشناس : علیشیر الهام‌اف، مدیر Central Asia Due Diligence:
- پیامدهای تهاجم نیروهای روسیه به اوکراین برای ازبکستان چیست؟ آیا در مفهوم سیاست خارجی تجدید نظر خواهد شد؟ آیا تغییراتی در سیاست منطقه‌ای ازبکستان در آسیای مرکزی رخ خواهد داد؟
هنوز خیلی زود است درباره مقیاس کامل پیامدهای رویدادهای اوکراین و همچنین رویدادهای اخیر قزاقستان برای ازبکستان و بویژه سیاست خارجی آن صحبت کنیم. اما در حال حاضر رئیس جمهور میرضیایف، اولین واکنش را هرچند غیرمستقیم، به تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین نشان داده است. او به تازگی از قره قالپاقستان دیدن کرد و در آنجا گفت که ازبکستان باید تلاش‌های خود را برای توسعه اقتصاد و توان دفاعی کشور افزایش دهد. این پیشنهاد اشاره به این امر دارد که کشور باید بتواند هرگونه تجاوز را از خارج دفع کند (احتمال آن از طرف فدراسیون روسیه بعید نیست).
در اصل، این موضع درستی است: دستیابی به یک توان دفاعی قوی بدون اقتصاد توسعه یافته واقعا غیرممکن است. نکته دیگر، چگونگی تسریع توسعه اقتصادی است. موضع دولت در این مسئله هنوز ضعیف است، زیرا به طور کامل درک نکرده است که توسعه اقتصاد بسیار به عواملی مانند حاکمیت قانون و سیستم اداری مطابق با استانداردهای مدرن وابسته است. در این دو حوزه، هنوز اصلاحاتی صورت نگرفته است.
در مورد مفهوم سیاست خارجی، باید در نظر داشت که هنوز چنین مفهومی در کشور وجود ندارد. متن مربوط به سیاست خارجی که در سال 2012 توسط کریم اف به تصویب رسید، از وب سایت‌های رسمی حذف شده است. زیرا در آن به وضوح بیان شده بود که ازبکستان به هیچ بلوک سیاسی نخواهد پیوست و پایگاه‌های نظامی خارجی را در این کشور مستقر نخواهد کرد. ظاهرا میرضیایف هنوز تصمیم نهایی را در مورد این دو مسئله اساسی نگرفته است.
در اواخر سال 2020، برنامه‌‌ای برای توسعه مفهوم جدید سیاست خارجی اعلام شد و قرار بود در سال 2021 اجرا شود. اما هنوز هیچ نشانه‌ای از زمان تکمیل آن وجود ندارد. رئیس‌جمهور ظاهرا فعلا به منظور درک رویدادهای قزاقستان و اوکراین و طراحی رویکرد مناسب با توجه به منافع کشور و منافع خود به‌عنوان یک رهبر مستبد، مردد است.
در عین حال، در پایان سال 2020 تلاش‌هایی برای تدوین اصول اساسی این مفهوم صورت گرفت. در آن سند نسبتا طولانی، بر عمل گرایی و اولویت منافع اقتصادی تاکید شد. یعنی سیاست خارجی به اولویت‌های توسعه اقتصادی بستگی داشت. این امر به نوبه خود، رعایت چندجانبه گرایی را در سیاست خارجی تحمیل می‌کرد. در همین راستا دولت سعی داشت روابط متقابل سودمند را با طیف وسیعی از کشورها و قدرت‌ها، از جمله روسیه، چین، ایالات متحده، ترکیه و کشورهای عضو اتحادیه اروپا و همچنین با همسایگان منطقه‌ای توسعه دهد. در اصل، باید این چندجانبه گرایی حفظ شود.
با این حال، دو اصل فوق، یعنی نگرش نسبت به اتحادیه‌ها و استقرار پایگاه‌های خارجی در خاک کشور همچنان بلاتکلیف است. دراینجا میرضیایف از یک سو، پس از وقایع قزاقستان و با نزدیک شدن به پایان دومین دوره ریاست جمهوری خود علاقه مند به کمک سازمان پیمان امنیت جمعی (روسیه) به عنوان یک ساختار امنیتی است تا حکومت خود را برای مدت نامحدود طولانی تمدید نموده و اعتراض‌های محلی را سرکوب کند.
از سوی دیگر، حمله نیروهای روسیه به اوکراین نمی‌تواند میرضیایف را نترساند. وی از اینکه تمایل آشکار پوتین بهاحیای اتحاد جماهیر شوروی و آمادگی وی برای دستیابی به این هدف نه تنها از طریق سیستم مشوق‌ها، بلکه همچنین از طریق زور، روزی حاکمیت دولتی ازبکستان را به خطر بیاندازد واهمه دارد.
اگر میرضیایف تصمیم بگیرد حداقل سیاست خارجی ازبکستان را به طور کامل تحت فرمان مسکو قرار دهد، این امر مشروعیت حکومت او را در نظر مردم تضعیف خواهد کرد و از ایدئولوژی استقلال خارج خواهد شد.
من فکر می‌کنم میرضیایف برای ایجاد تعادل خاص بین این دو اولویت متضاد تلاش خواهد کرد و انجام این کار آسان نخواهد بود. از این رو، تأخیر در طراحی جدید برای تبیین سیاست خارجی، اجتناب ناپذیر است.
- کدام پروژه‌ها و حوزه‌های همکاری ازبکستان و روسیه (اقتصادی، سرمایه گذاری، زیرساختی و ...) ممکن است در آینده به دلیل تحریم‌ها آسیب ببینند؟
اول از همه، پروژه‌های حوزه مالی ممکن است آسیب ببینند. چرا که تحریم‌های اعمال شده توسط ایالات متحده، بریتانیا و اتحادیه اروپا در درجه اول به بخش مالی و بانکی روسیه ضربه می‌زنند. سوال دیگر این است که در حال حاضر، روابط بین بخش‌های مالی و بانکی دو کشور روسیه و ازبکستان چقدر قوی است. ظاهرا اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا آنقدر قوی نیستند که دولت ازبکستان را وادار به پیوستن به این ساختار کنند.
- آیا فشار بر تاشکند برای پیوستن به اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان پیمان امنیت جمعی افزایش خواهد یافت؟
من فکر می‌کنم اینطور است، اما فعلا مسکو با روش‌های ترکیبی، قدرت نرم، انگیزه‌های اقتصادی، باج خواهی، بویژه در جبهه مهاجرت کاری و اغرق آمیز جلوه دادن تهدیدهای طالبان عمل خواهد کرد.
- آیا ممکن است موضع تاشکند در مورد طرح‌های ساخت نیروگاه هسته‌ای تغییر کند؟
با توجه به اینکه نیروهای روسی کنترل نیروگاه هسته ای چرنوبیل را در حمله خود به اوکراین در دست گرفته اند ، دولت ازبکستان باید به چنین سناریوهایی در آینده در خاک خود فکر کند. به عنوان مثال، در صورت تسلط روسیه بر قزاقستان، نیروهای روسی در نزدیکی نیروگاه اتمی آینده ازبکستان قرار خواهند گرفت و این امر به اهرم جدیدی برای باج خواهی مسکو در رابطه با تاشکند تبدیل خواهد شد.
- پیامدهای آن برای منطقه آسیای مرکزی چه خواهد بود؟
من فکر می‌کنم و امیدوارم که کشورهای منطقه شروع به تجدید نظر در مورد این مشکل و چشم انداز همگرایی منطقه‌ای به روشی جدید کنند. من معتقدم که در اینجا باید یک هدف دوگانه دنبال شود:
1) تقویت این فرآیندهای همگرایانه بدون مشارکت سرزده فدراسیون روسیه
2) اجرای سیاست کنترل و تعادل در حوزه سیاسی خارجی،ضمن ایجاد تعادل در حضور بازیگران مختلف مانند فدراسیون روسیه، چین، آمریکا و ناتو و همچنین ترکیه در منطقه، نه تنها در حوزه اقتصادی، بلکه در حوزه نظامی_استراتژیک.
انتهای مطلب/
دریافت صفحه با کد QR