مطالعات شرق/

کشورهای آسیای مرکزی همچنان درهای خود را به روی پناهندگان و آواره‌های افغان بسته‌اند و علاقه‌ای برای تغییر این سیاستها ندارند. کشورهای اروپایی نیز علاقه‌ای به پذیرش تعداد بیشتری از مهاجران ندارند، اما حاضرند که به کشورهای آسیای مرکزی مساعدت مالی کنند تا آنها پناهندگان را در کشورهای خود راه دهند. اما این کشورها استقبال نکرده‌اند.
وزیر امور خارجه ازبکستان، «عبدالعزیز کامل‌اف» با شک و تردید و بی علاقگی در مورد پیشنهاد ناتو برای تامین مالی میزبانی از پناهندگان افغان سخن گفت. حتی تاجیکستان، که رئیس جمهورش سخت‌ترین مواضع را در مورد تسلط طالبان بر افغانستان داشته، از فرایندهای معمول بین‌المللی تخطی کرده و شروع به اخراج پناهندگان کرده است.
کامل‌اف همچنین در مصاحبه اخیر خود اظهار داشت که ناتو پیشنهاد کمک مالی در قبال پذیرش هزاران پناهنده افغان داده است. از نگاه او، این پیشنهاد تلاشی است برای واگذاری مسئولیت بحرانی که به دلیل خروج کشورهای غربی از افغانستان ایجاد شده است. کامل‌اف امکان پذیرش پناهندگان را کاملا رد کرد و آن را بن بستی برای کشورش توصیف کرد. که احتمالا به وضعیتی اشاره می‌کند که دولتش نتواند مانع از ورود پناهندگان شود و پناهندگان نیز از شرایط خود راضی نباشند و نتوانند به ثبات برسند و بسیاری به فکر مهاجرت به کشورهای دیگر باشند.
طبق گفته های کامل‌اف، ازبکستان از ابتدای بحران تصمیم گرفته که مهاجران را نپذیرد و این سیاست با کمک طالبان اجرایی شده است زیرا آنها مانع از خروج پناهندگان از مرز شده‌اند. به گفته وی، هنگامی که تعداد زیادی از افغانها از کشورشان به سوی ازبکستان آمدند "خیلی آرام با طالبان توافق کردیم که مانع از موج کنترل نشده مهاجرت شوند. آنها نیز با ما همکاری کردند و مردم را آرام کردند و به آنها گفتند که به خانه بروید و در آرامش زندگی کنید."
در حالی که ازبکستان ادعا می کند که هیچ پناهنده افغان را راه نداده، تاجیکستان 7500 پناهنده را از شروع سال 2021 تا توقف پروازهای بین المللی در افغانستان در ماه آگوست ثبت نام کرده است. پناهندگان جدید بعلاوه 6500 نفری که قبلا پناهنده شده بودند، جمعا 14000 نفر هستند. اما تاجیکستان هم از پذیرش مهاجران بیشتر امتناع می کند و در عین حال بعضی ها را به افغانستان برگردانده تا زمانی که نتیجه درخواست آنها مشخص شود. در 11 نوامبر، 11 شهروند افغان به اجبار به این کشور بازگردانده شدند زیرا اجازه اقامت موقت در تاجیکستان را نداشتند (این مجوز از ماه جولای دیگر صادر نمی شود).
بر خلاف این محدودیتها و مرزهای بسته با تاجیکستان، تلاشها برای عبور از مرز همچنان ادامه دارد. افغان اسلامیک پرس در تاریخ 5 اکتبر گزارش داد که ماموران مرزی طالبان به اجبار 1000 افغان را که تلاش داشتند از مرز با تاجیکستان از شمال استان بدخشان خارج شوند، بازگرداندند. این گزارش با بیانیه رئیس کمیته امنیت ملی تاجیکستان (سایمومین یتیموف) همخوانی دارد که گفت هر روز 500 تا 600 نفر از افغانستان تلاش می کنند که از مرز تاجیکستان عبور کنند.
مرزهای بسته کشورهای آسیای مرکزی با افغانستان باعث نارضایتی کشورهای اروپایی است که می خواهند کشورهای محلی پذیرای مهاجران قبل از حرکتشان به سوی اروپا باشند.
در ماه آگوست، وزرای داخلی کشورهای اتحادیه اروپا یک بیانیه جمعی منتشر کردند و بر تصمیم خود برای "ممانعت از موج کنترل نشده مهاجرت غیر قانونی" تاکید کردند. همچنین اعلام کردند که به دولتهای خود پیشنهاد می کنند که "حمایت خود از کشورهای همسایه افغانستان را بیشتر کردند تا اطمینان حاصل کنند که نیازمندان از امنیت کافی در منطقه برخوردار هستند." صدراعظم محافظه کار اتریش سباستین کورتز پا را فراتر گذاشته و از کشورهای مشخصی خواسته که "کسانی که از افغانستان فرار می کنند می بایست در کشورهای همسایه پذیرفته شوند.... این در حالی است که ترکمنستان و ازبکستان به ترتیب تنها 14 و 13 پناهنده افغان را پذیرفته اند."
هیچ یک از کشورهای آسیای مرکزی مایل به پذیرش پناهندگان افغان نیست و حتی کمکهای مالی اروپائیان نیز نمی تواند آنها را تشویق به تغییر دیدگاه کنند. پناهندگان افغان یک نگرانی امنیتی برای کشورهای آسیای مرکزی هستند همانطور که یک نگرانی امنیتی برای کشورهای اروپایی هستند، این در حالی است که جنبه های انسانی این بحران در درجه دوم اهمیت قرار دارد. تاجیکستان بیشترین تعداد پناهندگان افغان را در آسیای مرکزی دارد، اما روند پذیرش را متوقف کرده و شروع به بازگرداندن مهاجران کرده است. در عین حال، به نظر می‌رسد طالبان به این درخواست کشورهای همسایه آسیای مرکزی و روسیه برای محافظت از مرزها و جلوگیری از عبور مردم از مرزها احترام می‌گذارد.
انتهای مطلب/