مطالعات راهبردی شرق/
 
به اعتقاد «بولات سلطان‌اف»، مدیر موسسه مطالعاتی همکاری بین‌المللی و منطقه‌ای، تاریخ دان و کارشناس مسائل سیاسی، مرکز قدرت جهانی در حال انتقال از غرب به شرق و نظم بین‌المللی قدیمی در حال تضعیف است. پاندمی کرونا به بحرانی عمیق در اقتصاد جهانی منجر شده و در نتیجه، تقابل و عدم اعتماد متقابل در جهان در حال افزایش است. وی در مصاحبه با پرتال https://365info.kz/ در این مورد صحبت کرده است.

واقعیت‌های پساکرونا

- شما سیاست بین‌المللی را در آینده نزدیک چگونه می‌بینید؟
- پیامدهای جنگ تجاری بین آمریکا و چین توجه زیادی را به خود جلب کرده است. سیاست دونالد ترامپ تاثیر منفی بر توسعه اقتصاد چین دارد. فشار بر چین، از جمله بالا رفتن دائمی عوارض گمرکی در حال افزایش است. ایجاد اقتصاد مدرن دیجیتال که چین سعی دارد براساس آن، به رهبری جهانی در حوزه فناوری‌های عالی تبدیل شود، نگرانی خاص غرب را برانگیخته است.  
به طور کلی، در حال حاضر، موقعیت‌های غول‌های دیجیتال ارجح‌تر از پرچمداران سنتی – از جمله صنایع نفت و گاز، صنعت اتومبیل و ساخت هواپیماست.
از دیدگاه کارشناسان چینی، خواسته‌های آمریکا به انعقاد تفاهم‌نامه‌های تجاری جدید محدود نمی‌شود. آمریکا در تلاش است در بلند مدت مانع پیشرفت چین شود. بدین منظور باید امکانات نوآورانه را در حوزه فناوری‌ها محدود، فشار مالی را اعمال و وضعیت حاشیه چین را بی‌ثبات سازد.

- چه چیزی باعث شده شما چنین نتیجه‌‌ای بگیرید؟
- به اعتقاد کریستوفر ری، مدیر اف بی آی، چین بزرگ‌ترین تهدید بلند مدت برای پایداری اقتصادی و امنیت ملی آمریکاست. به گفته ری، چین در تلاش است به هر طریقی، از جمله جاسوسی اقتصادی، هک، سرقت مالکیت معنوی، رشوه‌خواری و باج خواهی به تنها قدرت جهانی تبدیل شود.
اما خود امریکا هم از استفاده از روش‌های کثیف ابایی ندارد. فرمان ترامپ در روز ششم ماه اوت که افراد و شرکت‌های خصوصی آمریکا را از انجام معامله با TikTok و WeChat منع کرد، اقدام بعدی برای فشار بر شرکت‌های غیرآمریکایی بود.
حتی این واقعیت که کل پرسنل مدیریتی TikTok، از جمله مدیر عامل آن، شهروند آمریکا هستند نیز مانع اقدامات کاخ سفید نشد. علاوه بر این، سرورهای این شرکت - در آمریکا و مراکز پردازش داده‌های آن - در آمریکا و سنگاپور قرار داشته و 1.5 هزار شهروند آمریکایی در آن فعالیت دارند. قرار بود 10 هزار فرصت شغلی دیگر نیز ایجاد شود. پیشتر شرکتی چینی هواوی نیز در معرض حملات متعدد دولت آمریکا قرار گرفته بود. آسیای مرکزی ممکن است به عرصه این تقابل تبدیل شود.

- آیا ما به نوعی درگیر این موضوع هستیم؟
- قزاقستان تنها کشور آسیای مرکزی است که هم با چین و هم با روسیه هم مرز است. بنابراین، حفظ روابط حسن همجواری با هر دو کشور برای ما بسیار مهم است. اما چین و روسیه آماج فشار نظامی-سیاسی، اقتصادی و اطلاعاتی روزافزون شده‌اند. کاخ سفید پکن را رقیب اصلی در حوزه تجاری-اقتصادی و مسکو را رقیب اصلی در حوزه نظامی-سیاسی می‌داند.
تعجبی ندارد که واشنگتن در تلاش است مردم قزاقستان و دیگر کشورهای منطقه را به تهدید توسعه طلبی چین متقاعد سازد. غرب اطلاعات موثقی در مورد اینکه چین بزرگ‌ترین وام دهنده به کشورهای در حال توسعه نیست در اختیار دارد. بیش از نیمی از 330 میلیارد سرمایه‌گذاری خارجی مستقیم در اقتصاد قزاقستان، به اتحادیه اروپا تعلق دارد. برای مقایسه: از این میزان، 90.4 میلیارد دلار به هلند، 48.4 میلیارد دلار، آمریکا و 25.8 میلیارد دلار به سوئیس و غیره تعلق دارد.
متاسفانه، طراحی برنامه‌ای پیرامون ایجاد مانع بین روسیه و چین در آسیای مرکزی توسط سیاست‌مداران آمریکایی بعید نیست.
رهبران فعلی کشورهای غربی از پیامدهای تاریخی اینگونه بازی‌های ژئوپلیتیک اطلاع چندانی ندارند. از سال 1920 تا سال 1939 "کمربند بهداشتی" علیه اتحاد جماهیر شوروی در اروپا تشکیل شد و جنگ جهانی دوم نتیجه این سیاست کوته بینانه بود.
15 آوریل سال 2020 وزرای دفاع ناتو مسائل پیرامون مبارزه با کووید-19 را در قالب ویدئو کنفرانس مورد بحث و گفتگو قرار دادند. شرکت کنندگان این نشست توجه خاصی به سه تهدید زیر داشتند:

• _ تروریسم بین‌المللی؛
  _ تهدید نظامی روسیه؛
  _ تهدید کرونایی چین.

آمریکا با اطلاعات جعلی و دروغین، مردم کشور خود و کشورهای اروپا را به شدت می‌ترساند و می‌گوید، چین که توانسته با موفقیت از پس کرونا برآید، در تلاش است رهبری اقتصادی را در جهان بدست آورد و همچنین، غرب به دلیل دسیسه‌های کینه توزانه پکن نمی‌تواند کرونا را مهار کند و اکنون در وضعیت رکود قرار دارد.

قزاقستان ممکن است به "دروازه طلایی" تبدیل شود.

- آیا چین در آغاز پاندمی مقصر است؟
- رئیس جمهور آمریکا از تلاش برای اثبات منشا چینی کرونا دست برنمی‌دارد. ترامپ تهدید کرده که در صورت اثبات این ادعا، چین را به شدت مجازات خواهد کرد.
انگلیس، آلمان، استرالیا و دیگر متحدان آنها نیز از این موضع آمریکا حمایت می‌کنند. در این پس زمینه، ترامپ خروج آمریکا را از سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد. همه به خوبی می‌دانند که کووید-19 تنها بهانه است. در واقع، سیاست خارجی مستقل چین و روسیه و همچنین ایران و جمهوری خلق دمکرات کره باب طبع واشنگتن نیست.
در حال حاضر، چین توجه خاصی به منطقه آسیا-اقیانوس آرام دارد. از دیدگاه من، در آنجا هم تقابل نظامی-سیاسی اصلی بین چین از یک سو و آمریکا و متحدانش از سوی دیگر توسعه خواهد یافت. در این راستا، اهمیت قزاقستان برای پکن به شدت افزایش یافته است، چرا که در صورت وخامت وضعیت منطقه آسیا-اقیانوس آرام، منطقه ما باید به یک پشتوانه قابل اعتماد برای چین تبدیل شود.

- دلیل این اهمیت قزاقستان چیست؟
- بنادر دریایی در ساحل اقیانوس آرام که 90% گردش تجاری خارجی چین از طریق آن صورت می‌گیرد، دروازه‌های تجاری اصلی برای پکن هستند. اما اقیانوس‌های آرام، هند و اطلس تحت کنترل نیروهای نظامی-دریایی آمریکا و متحدانش قرار دارند. قزاقستان به عنوان عضو سازمان همکاری شانگهای، اتحادیه اقتصادی اقتصادی اوراسیا و سازمان پیمان امنیت جمعی ممکن است امنیت ورود کالاها را به اروپا، خاورمیانه و خاور نزدیک تامین کرده و بدین ترتیب، به "دروازه طلایی" برای چین تبدیل شود که کلید آن در واشنگتن نخواهد بود.

جامعه جهانی در حال مشاهده تجاری شدن سیاست خارجی آمریکاست. دونالد ترامپ با نشان دادن ناسیونالیسم اقتصادی، به وضوح منافع تجارت آمریکا را لابی می‌کند. اگر پیشتر واشنگتن پشت شعارهای مربوط به دفاع از دمکراسی و حقوق بشر پنهان می‌شد، اکنون تمام این موارد اهمیت خود را از دست داده‌اند.
به عنوان مثال، مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا به هنگام سفر بهاری خود به منطقه ما، مستقیما اظهار داشت که کشورهایی که با شرکت‌های چینی و روسی همکاری می‌کنند، تحت تحریم‌های آمریکا قرار می‌گیرند و بالعکس، کشورهایی که با حامیان آمریکا دوستی کنند، شرایط و فرصت‌های مناسب را دریافت خواهند کرد.

کل تاریخ تمدن بشری نشان می‌دهد که هر کشوری تمایل داشته باشد به خاطر یک کشور ثالث، روابط خود را با همسایه‌اش خراب کند، این اقدامش عواقب بدی بدنبال خواهد داشت. برای مثال، نباید خیلی دور شد، کافیست به اوکراین یا گرجستان بنگریم. اوکراین گمان می‌کرد که می‌تواند با آمریکا علیه روسیه همکاری کند و سپس وارد اتحادیه اروپا و ناتو شود. اما در حال حاضر، این کشور در وضعیت تقابل مدنی بی‌پایان قرار دارد، براساس نشانه‌های قومی و مذهبی تقسیم بندی شده است و جمعیت آن از 52 میلیون نفر در سال 1991 به 37 میلیون نفر کاهش یافته است.
گرجستان هم مانند اوکراین سعی داشت هر کاری برای آمریکا انجام دهد. بنابراین، آبخازیا و اوستیای جنوبی را از دست داد.

بدین ترتیب، هر گونه تلاش قزاقستان برای تضعیف روابط با همسایگان ارضی خود به هر بهانه‌ای -  از جمله دفاع از منافع کشورهای ثالث یا فشار خارجی – مخالف منافع ماست.
واشنگتن سعی دارد در کشورهایی که بین چین و روسیه قرار دارند رژیم‌هایی را ایجاد کند که اولا، تحت کنترل واشنگتن باشند، ثانیا، ضد چینی و ضدروسی باشند.
من معتقدم که تبدیل قزاقستان به نقطه داغ جدید با منافع ملت ما سازگار نیست. ما باید با توجه به تجربه چند ساله آمریکا در از میان برداشتن رقبا از طریق انقلاب‌های رنگین، بسیار هوشیار باشیم.
انتهای مطلب/