مطالعات راهبردی شرق/
ماه گذشته میلادی، وزارت دادگستری ایالات متحده اعلام کرد که 2 میلیون دلار بیت کوین و انواع دیگری از ارزهای رمزپایه را از حساب گروههای افراطی جهادی- سلفی، ازجمله القاعده و دولت اسلامی (داعش)، با استناد بر تأمین مالیِ طرح و توطئه های خشونت آمیز و سازمانهای مربوط به آن، توقیف کرده است. بنابر اظهارات مقامات ایالات متحده، بالغ بر 300 حساب رمزگذاری شده، چهار وب سایت و چهار صفحه در فیسبوک که همه آنها مرتبط با سازمانهای شبه نظامی جهادی-سلفی بودند، توقیف شده است. در واقع، اسناد پرونده های کیفری افشاشده نشان میدهد که این مورد بزرگترین و گسترده ترین مصادره ارزهای رمزپایه توسط سازمانهای اطلاعاتی ایالات متحده در زمینه تروریسم بوده است.
نیروهای ضدتروریسم ایالات متحده تراکنش های ارزهای رمزپایه را در بلاکچین که یک شکل امن از دفترکل عمومی صندوق های آنلاین است، تجزیه و تحلیل کردند و از عملیات مخفی و همچنین مجوزهای ورود و بررسی حسابهای ایمیل استفاده کردند تا پول مورداستفاده توسط گروههای تروریستی را ردیابی کنند که جزئیات آن در گزارش 87 صفحهای دادگاه فدرال واشنگتن دی سی ارائه شده است.
گزارش و مقالههای افشا شده در برخی موارد نشان میدهد که القاعده و گروههای تروریستی وابسته به آن در سوریه تحت پوشش مؤسسات خیریه "الصدقه" و "یادی از سوریه "عمل کردهاند. در همین راستا، لازم به ذکر است که برخی از گروههای سلفی- جهادی آسیای مرکزی مرتبط با القاعده نیز مرتبا تحت حمایت خیریه "الصدقه" برای پولشویی بیت کوینی فعالیت کرده و از طریق کانالهای تلگرامی برای اهداف تروریستی بیشتر خود درخواست کمکهای ارزی رمزپایه داشتهاند.
اما این بدان معنا نیست که گروههای تروریستی اسلامگرا از دوره پساشوروی دقیقا از طریق خیریه "الصدقه" القاعده، که حسابهای آن توسط وزارت دادگستری امریکا توقیف شده است، بودجه جمعآوری کردهاند. در جهان اسلام این امر مرسوم است که سازمان و بنیادهای خیریه به طورگسترده نام های "الصدقه" و "زکات" را بنابر معنای قرآنی اینها که دقیقا با اهداف خیریه داوطلبانه مطابقت دارد، برای خود انتخاب میکنند. تجزیه و تحلیل فعالیتهای مالی گروههای شبه نظامی وابسته به القاعده در آسیای مرکزی نشان میدهد که آنها اغلب از طریق مؤسسات خیریه موسوم به "الصدقه" و "زکات" کمکهای ارزی رمزپایه جمع میکردند.
ما به منظور بررسی مقیاس فعالیتهای تأمین مالی جمعی گروههای جهادی-سلفی در آسیای مرکزی، فعالیتهای آنها را در رسانه های اجتماعی مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم که در آنها طی دو سال گذشته بیت کوین، دلار، روبل روسیه و لیر ترکیه جمعآوری کردهاند. روشها و منابع فعالیتهای تأمین مالی جمعی بیت کوین شبه نظامیان اسلامگرای ازبکستان و اویغوری تقریبا همانند سازمانهای مرجع آنها، گروههای تروریستی سنی جهانی داعش و القاعده، است. آنها به دلیل قرارگرفتن در فهرست گروههای تروریستی، عملیاتهای پیچیده سایبری برای درخواست کمکهای ارزی رمز پایه انجام میدهند.
گروههای جهادی آسیای مرکزی، پیش از تسلط بر فناوری پیچیده ابزارهای سایبری به منظور جمعآوری بودجههای بیت کوین در فضای سایبری، از «سیستم انتقال پول حواله» (سیستم حواله غیررسمی ازطریق دلالان پول) استفاده کردند. گاهی اوقات به کانالهای انتقال پول نقد دستی مرسوم متوسل شدهاند که در آن اعتماد، روابط خانوادگی یا وابستگیهای منطقهای نقش مهمی دارد.
براساس گزارش سازمان ملل، گروههای تروریستی جهادی- سلفی آسیای مرکزی گروه کتیبه توحید والجهاد (KTJ)، گروه امام البخاری (KIB) و گروه جهاد اسلامی (IJG) که جنگ را در استان ادلب سوریه رهبری میکنند، روابط مالی نزدیکی با نیروهای خود در افغانستان دارند. تیم نظارت بر تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل اظهار داشت که پرداختهای ماهیانه منظم حدود 30 هزار دلار از طریق سیستم «حواله» برای گروه کتیبه توحید و جهاد انجام میگیرد.
در گزارش سازمان ملل بیان شده که مشابه گروه کتیبه توحید و جهاد، برای گروه امام بخاری هم از نیروهای آنها در استانبول، ازطریق سیستم حواله به افغانستان کمک مالی ارسال میشود. وجوه از طریق مبادلهکنندگان غیررسمی پول از میمنه مرکز فاریاب، آورده میشود. منبع اصلی این درآمد قاچاق سوخت، غذا و دارو از کشور همسایه ترکمنستان است. براساس گزارش سازمان ملل متحد، گروه شبه نظامی تاجیکی جماعت انصارالله (JA) و جنبش اسلامی ازبکستان (IMU) با تحمل خسارات مادی، مجبور به مشارکت در فعالیتهای جنایی از جمله انتقال مواد مخدر در مسیر شمالی افغانستان شدهاند. درمورد گروههای جهادی اویغوری حزب اسلامگرای ترکستان (TIP) از استان سین کیانگ چین که تحت حمایت هیات تحریر الشام (HTS) در شمال سوریه فعالیت میکنند، بودجه عمدتا از جماعت پراکنده اویغوری در ترکیه، آسیای مرکزی و جنوب شرقی تأمین می شود.
«دارک وب» و «بیت کوین»: تلاش جدید تروریستهای آسیای مرکزی
با توسعه ارزهای رمزپایه دیجیتالی مثل بیت کوین، گروههای جهادی آسیای مرکزی به طور فعالی اقدام به بهرهبرداری از این سیستم نوآور تراکنشهای مالی برای حمایت از حملات و سایر فعالیتهای تروریستی خود کردهاند. مشخص است که گروههای جهادی- سلفی مورد حمایت القاعده در دوره پسا شوروی به دنبال پاکسازی اسلام از هرگونه نوآوری و پیروی دقیق از قوانین شرع هستند. آنها همانطور که محمد پیامبر اسلام و یارانش در قرن هفتم زندگی میکردند، زندگی میکنند و همیشه با هر نوع بداعه مخالفت میکنند، چون آن را بدعت و شرک میدانند. با این حال، وهابیون ازبکستانی و اویغوری از استفاده از نوآوری بیت کوین ابایی ندارند.
اولین فعالیتهای تبلیغی تأمین مالی جمعی گروههای تروریستی آسیای مرکزی که بیت کوین را برای اهداف جهادی در سوریه میپذیرند، در سال 2017 ازطریق کانال تلگرام انجام گرفت. در نوامبر همان سال، گروه خیریه خودخوانده «الصدقه» شروع به فعالیت جمعآوری کمک مالی از طریق اینترنت از حامیان غربی برای کمک به «مالهاما تاکتیکال»[1]، اولین تیم خصوصی شبه نظامی از آسیای مرکزی که منحصرا برای آموزش گروههای جهادی در سوریه فعالیت میکند، کرد. «الصدقه» در تلگرام، که به صراحت متکی بر حامیان غربی انگلیسی زبان خود است، آنها را به اهدای کمکهای مالی بیت کوین برای تأمین مالی «مالهاما تاکتیکال» و مجاهدینی که علیه رژیم اسد در شمال شرقی سوریه میجنگند، دعوت کرد.
همانطور که قبلا تحلیل کردیم، «مالهاما تاکتیکال» یک مقاطعهکار جهادی خصوصی است که در منطقه ادلب-حلب سوریه فعالیت میکند. این گروه، که توسط جهادگر ازبکی ابوسلمان (نام واقعی او سهراب بالتابایف است) از شهر اوش در قرقیزستان جنوبی در ماه مه 2016 تأسیس شد، با هیئت تحریر الشام (HTS)، قویترین جناح شبه نظامی در شمال سوریه، متحد است. «مالهاما تاکتیکال» به انجام آموزشهای منظم نظامی به جهادگران هیات تحریر الشام، احرار الشام، اجناد القفقاز و حزب اسلامی ترکستان شناخته شده است. پس از مرگ ابوسلمان در آگوست 2019، شیشانی، اهل قفقاز شمالی، رهبر جدید مالهاما تاکتیکال شد. در سالهای 18-2017 خیریه الصدقه در تلگرام از دنبال کنندگان خود خواست تا از طریق کیف پول بیت کوین به صورت ناشناس و امن به برادران مجاهد مالهاما تاکتیکال کمک مالی کنند. این گروه خیریه برای استفاده از قابلیت ناشناس ماندن و عدم ردیابی (ردیابی اشتباه)، اصرار به کمکهای احتمالی ارز رمز پایه داشت. ما نمیدانیم که الصدقه چه مقدار پول بیت کوین برای فعالیتهای مهاجرین آسیای مرکزی جمعآوری کرده است. اما بنابر گزارش مالهاما تاکتیکال در اینترنت، تأمین مالی جمعی مثمرثمر بوده است. مالهاما تاکتیکال در تلاش برای توضیح چگونگی مصرف کمکهای مالی، ویدئویی را در 17 اکتبر 2018 در تلگرام برای دنبالکنندگان منتشر کرد و در آن با نشان دادن اردوگاه آموزشی به تازگی ساخته شده و سلاحهای ضد هوایی، وسایل دید در شب و سایر مهمات مدرن خریداری شده، تبلیعات گستردهای انجام داد.
از سال 2018، گروههای شبه نظامی اویغوری و ازبکی KTJ، KIB و TIP اقدام به فعالیتهای تحریکآمیز برای جمعآوری بیت کوین در اینترنت کردند. با توجه به تقاضای گسترده برای اهدای بیت کوین به صورت آنلاین، نیاز آنها به جریانهای مالی ناشناس، امن و بدون دردسر باعث شد تا ارزهای رمزپایه از ارزش بالقوهای برای آنها برخوردار باشد. ویژگیهای این نوع ارز شامل ناشناس بودن جمعآوری سرمایه، قابلیت استفاده از حواله و انتقال وجه، امنیت تأمین بودجه حمله، پذیرش وجوه، قابلیت اطمینان و حجم پول وب میشود. و هر زمان که آنها یک کمپین تأمین مالی جمعی را اعلام میکردند، در آن به وضوح بیان میشد که این بیت کوینها برای چه هدف و منظوری جمعآوری میشود. برای مثال، بیشتر درخواستهای اخیر KTJ مرتبط با القاعده برای بیت کوین در تلگرام در ماه مه 2020 با عنوان تجهیز جهادگران به پرچم بود. در این پوستر نقش یک جهادگر نقابدار و استفاده از آیه قرآن به زبان ازبکی برجسته شده بود که در آن مؤمنان را به آمادهسازی و تجهیز یک رزمنده که در راه خدا میجنگد، دعوت میکند.
یک تصویر دیگر جهادگری را نشان میدهد که یک کلاشینکف AK-74 در دست دارد و هواپیما و هلیکوپترهای دشمن بالای سر او در حال پرواز هستند. این تصویر دارای معنایی نمادین از جهادگران در سوریه است که برای محافظت از امت اسلامی در برابر هواپیماهای نظامی قدرتمند سوریه و روسیه دست خالی میجنگند. این فعالیت سپس با درخواست اهدای بیت کوین و روبل برای خریداری تجهیزات و مهمات برای مجاهدین آسیای مرکزی در سوریه با نشان دادن آدرس طولانی کیف پول اهدای بیت کوین همراه با آدرس تلگرام و تماسهای وب KTJ برای ناشناس ماندن اهداکنندگان احتمالی، ادامه مییابد.
در 18 ژوئن سال 2020، شبه نظامیان KTJ نظر ایدئولوگ مشهور و جهادگر مدرن «ابوقتاده الفلسطینی» را در تلگرام منتشر کردند که از او پرسیده شده که آیا فعالیت تأمین مالی جمعی بیت کوینی به منظور جهاد با اسلام مغایرت دارد یا خیر؛ چراکه هنوز در بین علمای برجسته اسلامی جهان درباره این موضوع اختلاف نظر وجود دارد که آیا ارزهای رمز پایه مثل بیت کوین مطابق با شرع است یا خیر. ابوقتاده از نقطه نظر مذهبی قابل قبول بودن استفاده از بیت کوین را برای محافظت از امت اسلامی و جهاد مقدس توجیه کرد اما در عین حال در مورد اطمینان کامل از بیت کوین هشدار داد.
از دیگر پروژههای گروههای جهادی-سلفی آسیای مرکزی فعالیت تأمین مالی جمعی بیت کوین برای خرید موتورسیکلت برای جنگجویان انتحاری که با اطمینان از کشته شدن به خط دشمن حمله میکنند، دوربین، رادیوهای قابل حمل، اسلحههای تک تیرانداز و وسایل دید در شب بود. برای هر پروژه یک حساب جداگانه در وبسایت گروههای جهادی در تلگرام باز شد.
بزرگترین پروژه تأمین مالی گروههای جهادی سلفی-جهادی آسیای مرکزی در آستانه تعطیلات عید سعید فطر و عید قربان اجرا شد که طی آن مؤمنان زکات و صدقه پرداخت میکنند. طبق قرآن، دریافتکنندگان زکات شامل فقرا، مستمندان، بدهکاران، داوطلبان جهاد و مسافرین (زائرین) میشوند. وب سایت های گروههای جهادی آسیای مرکزی بیان کردند که فعالیت تأمین مالی جمعی گسترده آنها برای جمع آوری کمک های مالی برای جهاد به ویژه در ماه رمضان فعال بود. ماه رمضان به عنوان یک ماه مبارک و بخشش شناخته می شود، اما امسال برای گروه های افراطی آسیای مرکزی مرتبط با القاعده ویژه بود. بسیاری از گروهکها ازجمله KTJ، KIB و TIP اویغوری بودجه نظامی خود را در ماه رمضان افزایش دادند.
آنها برای جلوگیری از خطر انسداد یا ردیابی، گروه موقتی به نام زکات را راهاندازی کردند که در آن کمکهای مالی دریافت میشد. در کیف پول زکات هر بار کمکهای مالی از کارگران مهاجر در روسیه به مقدار 150 تا 220 دلار دریافت میشد. پس از ماه رمضان و عید قربان گروه زکات در تلگرام بسته شد.
گروههای افراطی اسلامگرای آسیای مرکزی عمدتا کمکهای مالی بیت کوین را از حامیان خود از طریق دو آدرس کیف پول مجازی زیر درخواست کردهاند:
؛3HoWzYwaBbTg7sKGtHz3pAZxdHZoXUJRvG _
؛ 12SxsxvrE8zrtRveSeFJYA6sgbJZbyHDGk _
تجزیه و تحلیل ما تأیید کرد که تراکنشهای متعددی ازطریق این آدرسهای بیت کوین انجام شده است. علاوه براین، تراکنشهای دیگری با ارزهای دیجیتال انجام شده که آدرس آنها در تلگرام مسدود شده است.
نتیجهگیری
در نتیجه اهمیت فعالیتهای تأمین مالی جمعی بیت کوین نباید اغراقآمیز بیان شود، حتی اگر باعث بهبود گروههای جهادی-سلفی آسیای مرکزی در سوریه و افغانستان و تقویت و افزایش بودجه آنها شده باشند. درحال حاضر، قابلیتهای فنی این گروههای جهادی-سلفی برای دور زدن کنترلهای مالی سازمانهای ضدتروریسم بینالمللی مناسب نیست.
سابقه فعالیتهای این گروهها نشان داده است که گروههای افراطی اسلامگرای کوچک ازبکی، اویغوری و روسی زبان از فضای پسا شوروی و چین با سازمانهای جهانی تروریستی سنی قدرتمندتر همانند داعش، القاعده و HTS، تلفیق یافتهاند و براین اساس، پتانسیل آنها را در فعالیتهای تأمین مالی جمعی بیت کوین باید از منشور سازمانهای اصلی و منبع جهانی آنها مشاهده کرد.
در هر صورت، دولتهای آسیای مرکزی و روسیه از اهرم فشار و سازوکارهای کافی برای مبارزه با انجام تراکنشهای غیرقانونی ارزی رمز پایه در «دارک وب» توسط جنبشهای جهادی-سلفی جهانی که در خاورمیانه به جهاد میپردازند، برخوردار نیستند. همانطور که در ابتدای مقاله اشاره شد، چنین فرصتهایی برای نظارت و تحقیق درمورد فعالیتهای تأمین مالی جمعی گروههای جهادی-سلفی در اختیار دولت و مؤسسات مالی ایالات متحده است. به عنوان مثال، خزانه داری ایالات متحده به داده های مالی منحصر به فرد در مورد جریان وجوه در سیستم مالی و تجاری بین المللی دسترسی دارد، که برای ردیابی جریان های غیرقانونی پول بسیار ارزشمند است.
در نتیجه، دولت های آسیای مرکزی نه تنها باید به مسکو اعتماد کنند بلکه همچنین لازم است که به طور فعال با مؤسسات مالی و ضد تروریسم غربی همکاری کنند تا بتوانند منابع تأمین مالی جمعی گسترده خارجی گروه سلفی-جهادی را مختل سازند.
انتهای مطلب/
[1] "مالهاما تاکتیکال" (Malhama Tactical): اولین شرکت "نیروهای مسلح خصوصی" (PMC) که به تروریستها آموزش و مشاوره میدهد.
«آنچه در این متن آمده به معنای تأیید محتوای آن از سوی «موسسه مطالعات راهبردی شرق» نیست و تنها در راستای اطلاع رسانی و انعكاس نظرات تحليلگران و منابع مختلف منتشر شده است»