مطالعات راهبردی شرق/
  
ماه گذشته میلادی، وزارت دادگستری ایالات متحده اعلام کرد که 2 میلیون دلار بیت کوین و انواع دیگری از ارزهای رمزپایه را از حساب­ گروه­‌های افراطی جهادی- سلفی، ازجمله القاعده و دولت اسلامی (داعش)، با استناد بر تأمین مالیِ طرح و توطئه­ های خشونت ­آمیز و سازمان­های مربوط به آن، توقیف کرده است. بنابر اظهارات مقامات ایالات متحده، بالغ بر 300 حساب رمزگذاری­ شده، چهار وب­ سایت و چهار صفحه در فیس­بوک که همه آن­ها مرتبط با سازمان­های شبه نظامی جهادی-سلفی بودند، توقیف شده است. در واقع، اسناد پرونده ­های کیفری افشاشده نشان می­دهد که این مورد بزرگ­ترین و گسترده ­ترین مصادره ارزهای رمزپایه توسط سازمان­های اطلاعاتی ایالات متحده در زمینه تروریسم بوده است.

نیروهای ضدتروریسم ایالات متحده تراکنش­ های ارزهای رمزپایه را در بلاک­‌چین که یک شکل امن از دفترکل عمومی صندوق­ های آنلاین است، تجزیه و تحلیل کردند و از عملیات­ مخفی و همچنین مجوزهای ورود و بررسی حساب­های ایمیل استفاده کردند تا پول مورداستفاده توسط گروه­های تروریستی را ردیابی کنند که جزئیات آن در گزارش 87 صفحه­‌ای دادگاه فدرال واشنگتن دی سی ارائه شده است.

گزارش و مقاله­‌های افشا شده در برخی موارد نشان می­دهد که القاعده و گروه­‌های تروریستی وابسته به آن در سوریه تحت پوشش مؤسسات خیریه "الصدقه" و "یادی از سوریه "عمل کرده­‌اند. در همین راستا، لازم به ذکر است که برخی از گروه‌­های سلفی- جهادی آسیای مرکزی مرتبط با القاعده نیز مرتبا تحت حمایت خیریه "الصدقه" برای پولشویی بیت کوینی فعالیت کرده و از طریق کانال­های تلگرامی برای اهداف تروریستی بیشتر خود درخواست کمک­های ارزی رمزپایه داشته­‌اند.

اما این بدان معنا نیست که گروه­های تروریستی اسلام­‌گرا از دوره پساشوروی دقیقا از طریق خیریه "الصدقه" القاعده، که حساب­های آن توسط وزارت دادگستری امریکا توقیف شده است، بودجه جمع‌­آوری کرده­‌اند. در جهان اسلام این امر مرسوم است که سازمان و بنیادهای خیریه به طورگسترده­ نام­ های "الصدقه" و "زکات" را بنابر معنای قرآنی اینها که دقیقا با اهداف خیریه داوطلبانه مطابقت دارد، برای خود انتخاب می­کنند. تجزیه و تحلیل فعالیت­های مالی گروه­های شبه نظامی وابسته به القاعده در آسیای مرکزی نشان می­دهد که آن­ها اغلب از طریق مؤسسات خیریه موسوم به "الصدقه" و "زکات" کمک­های ارزی رمزپایه جمع می­کردند.

ما به منظور بررسی مقیاس فعالیت­های تأمین مالی جمعی گروه­های جهادی-سلفی در آسیای مرکزی، فعالیت‌های آن­ها را در رسانه­ های اجتماعی مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم که در آن­ها طی دو سال گذشته بیت کوین، دلار، روبل روسیه و لیر ترکیه جمع­‌آوری کرده‌­اند. روش­ها و منابع فعالیت­های تأمین مالی جمعی بیت کوین شبه نظامیان اسلام­گرای ازبکستان و اویغوری تقریبا همانند سازمان­های مرجع آن­ها، گروه­های تروریستی سنی جهانی داعش و القاعده، است. آن­ها به دلیل قرارگرفتن در فهرست گروه­های تروریستی، عملیات­های پیچیده سایبری برای درخواست کمک­های ارزی رمز پایه انجام می­دهند.

گروه­های جهادی آسیای مرکزی، پیش از تسلط بر فناوری پیچیده ابزارهای سایبری به منظور جمع‌­آوری بودجه­‌های بیت کوین در فضای سایبری، از «سیستم انتقال پول حواله» (سیستم حواله غیررسمی ازطریق دلالان پول) استفاده کردند. گاهی اوقات به کانال­های انتقال پول نقد دستی مرسوم متوسل شد‌ه‌­اند که در آن اعتماد، روابط خانوادگی یا وابستگی­‌های منطقه­‌ای نقش مهمی دارد. براساس گزارش سازمان ملل، گروه­های تروریستی جهادی- سلفی آسیای مرکزی گروه کتیبه توحید والجهاد (KTJ)، گروه امام البخاری (KIB) و گروه جهاد اسلامی (IJG) که جنگ را در استان ادلب سوریه رهبری می­کنند، روابط مالی نزدیکی با نیروهای خود در افغانستان دارند. تیم نظارت بر تحریم­‌های شورای امنیت سازمان ملل اظهار داشت که پرداخت­‌های ماهیانه منظم حدود 30 هزار دلار از طریق سیستم «حواله» برای گروه کتیبه توحید و جهاد انجام می­گیرد.  

در گزارش سازمان ملل بیان شده که مشابه گروه کتیبه توحید و جهاد، برای گروه امام بخاری هم از نیروهای آن­ها در استانبول، ازطریق سیستم حواله به افغانستان کمک مالی ارسال می­شود. وجوه از طریق مبادله‌­کنندگان غیررسمی پول از میمنه مرکز فاریاب، آورده می­شود. منبع اصلی این درآمد قاچاق سوخت، غذا و دارو از کشور همسایه ترکمنستان است. براساس گزارش سازمان ملل متحد، گروه شبه نظامی تاجیکی جماعت انصارالله (JA) و جنبش اسلامی ازبکستان (IMU) با تحمل خسارات مادی، مجبور به مشارکت در فعالیت­های جنایی از جمله انتقال مواد مخدر در مسیر شمالی افغانستان شده­‌اند. درمورد گروه­‌های جهادی اویغوری حزب اسلام­گرای ترکستان (TIP) از استان سین کیانگ چین که تحت حمایت هیات تحریر الشام (HTS) در شمال سوریه فعالیت می­کنند، بودجه عمدتا از جماعت پراکنده اویغوری در ترکیه، آسیای مرکزی و جنوب شرقی تأمین می شود. 
 
«دارک  وب» و «بیت کوین»: تلاش جدید تروریست­های آسیای مرکزی
با توسعه ارزهای رمزپایه دیجیتالی مثل بیت کوین، گروه­های جهادی آسیای مرکزی به طور فعالی اقدام به بهره‌برداری از این سیستم نوآور تراکنش­های مالی برای حمایت از حملات و سایر فعالیت­های تروریستی خود کرده­‌اند. مشخص است که گروه­های جهادی- سلفی مورد حمایت القاعده در دوره پسا شوروی به دنبال پاکسازی اسلام از هرگونه نوآوری و پیروی دقیق از قوانین شرع هستند. آن­ها همانطور که محمد پیامبر اسلام و یارانش در قرن هفتم زندگی می­کردند، زندگی می­کنند و همیشه با هر نوع بداعه مخالفت می­کنند، چون آن را بدعت و شرک می­دانند. با این حال، وهابی­ون ازبکستانی و اویغوری از استفاده از نوآوری بیت کوین ابایی ندارند.

اولین فعالیت­های تبلیغی تأمین مالی جمعی گروه­های تروریستی آسیای مرکزی که بیت کوین را برای اهداف جهادی در سوریه می­پذیرند، در سال 2017 ازطریق کانال تلگرام انجام گرفت. در نوامبر همان سال، گروه خیریه خودخوانده «الصدقه» شروع به فعالیت جمع‌­آوری کمک مالی از طریق اینترنت از حامیان غربی برای کمک به «مالهاما تاکتیکال»[1]، اولین تیم خصوصی شبه نظامی از آسیای مرکزی که منحصرا برای آموزش گروه­های جهادی در سوریه فعالیت می­کند، کرد. «الصدقه» در تلگرام، که به صراحت متکی بر حامیان غربی انگلیسی زبان خود است، آن­ها را به اهدای کمک­های مالی بیت کوین برای تأمین مالی «مالهاما تاکتیکال» و مجاهدینی که علیه رژیم اسد در شمال شرقی سوریه می­جنگند، دعوت کرد.

همانطور که قبلا تحلیل کردیم، «مالهاما تاکتیکال» یک مقاطعه­‌کار جهادی خصوصی است که در منطقه ادلب-حلب سوریه فعالیت می­کند. این گروه، که توسط جهادگر ازبکی ابوسلمان (نام واقعی او سهراب بالتابایف است) از شهر اوش در قرقیزستان جنوبی در ماه مه 2016 تأسیس شد، با هیئت تحریر الشام (HTS)، قوی­ترین جناح­ شبه نظامی در شمال سوریه، متحد است. «مالهاما تاکتیکال» به انجام آموزش­های منظم نظامی به جهادگران هیات تحریر الشام، احرار الشام، اجناد القفقاز و حزب اسلامی ترکستان شناخته شده است. پس از مرگ ابوسلمان در آگوست 2019، شیشانی، اهل قفقاز شمالی، رهبر جدید مالهاما تاکتیکال شد. در سال­های 18-2017 خیریه الصدقه در تلگرام از دنبال­ کنندگان خود خواست تا از طریق کیف پول بیت کوین به صورت ناشناس و امن به برادران مجاهد مالهاما تاکتیکال کمک مالی کنند. این گروه خیریه برای استفاده از قابلیت ناشناس ماندن و عدم ردیابی (ردیابی اشتباه)، اصرار به کمک­های احتمالی ارز رمز پایه داشت. ما نمی­دانیم که الصدقه چه مقدار پول بیت کوین برای فعالیت­های مهاجرین آسیای مرکزی جمع­‌آوری کرده است. اما بنابر گزارش مالهاما تاکتیکال در اینترنت، تأمین مالی جمعی مثمرثمر بوده است. مالهاما تاکتیکال در تلاش برای توضیح چگونگی مصرف کمک­های مالی، ویدئویی را در 17 اکتبر 2018 در تلگرام برای دنبال­‌کنندگان منتشر کرد و در آن با نشان دادن اردوگاه آموزشی به تازگی ساخته شده و سلاحهای ضد هوایی، وسایل دید در شب و سایر مهمات مدرن خریداری شده، تبلیعات گسترده‌­ای انجام داد.

از سال 2018، گروه­های شبه نظامی اویغوری و ازبکی KTJ، KIB و TIP اقدام به فعالیت­های تحریک­‌آمیز برای جمع­‌آوری بیت کوین در اینترنت کردند. با توجه به تقاضای گسترده برای اهدای بیت کوین به صورت آنلاین، نیاز آن­ها به جریان­های مالی ناشناس، امن و بدون دردسر باعث شد تا ارزهای رمزپایه از ارزش بالقوه‌­ای برای آن­ها برخوردار باشد. ویژگی­های این نوع ارز شامل ناشناس بودن جمع‌­آوری سرمایه، قابلیت استفاده از حواله و انتقال وجه، امنیت تأمین بودجه حمله، پذیرش وجوه، قابلیت اطمینان و حجم پول وب می­شود. و هر زمان که آن­ها یک کمپین تأمین مالی جمعی را اعلام می­کردند، در آن به وضوح بیان می­شد که این بیت کوین­ها برای چه هدف و منظوری جمع‌­آوری می­شود. برای مثال، بیشتر درخواست­های اخیر KTJ مرتبط با القاعده برای بیت کوین در تلگرام در ماه مه 2020 با عنوان تجهیز جهادگران به پرچم بود. در این پوستر نقش یک جهادگر نقابدار و استفاده از آیه قرآن به زبان ازبکی برجسته شده بود که در آن مؤمنان را به آماده­‌سازی و تجهیز یک رزمنده که در راه خدا می­جنگد، دعوت می­کند.

یک تصویر دیگر جهادگری را نشان می­دهد که یک کلاشینکف AK-74 در دست دارد و هواپیما و هلی­کوپترهای دشمن بالای سر او در حال پرواز هستند. این تصویر دارای معنایی نمادین از جهادگران در سوریه است که برای محافظت از امت اسلامی در برابر هواپیماهای نظامی قدرتمند سوریه و روسیه دست خالی می‌جنگند. این فعالیت سپس با درخواست اهدای بیت کوین و روبل برای خریداری تجهیزات و مهمات برای مجاهدین آسیای مرکزی در سوریه با نشان دادن آدرس طولانی کیف پول اهدای بیت کوین همراه با آدرس تلگرام و تماس­های وب KTJ برای ناشناس ماندن اهداکنندگان احتمالی، ادامه می­یابد.

در 18 ژوئن سال 2020، شبه نظامیان KTJ نظر ایدئولوگ مشهور و جهادگر مدرن «ابوقتاده الفلسطینی» را در تلگرام منتشر کردند که از او پرسیده شده که آیا فعالیت تأمین مالی جمعی بیت کوینی به منظور جهاد با اسلام مغایرت دارد یا خیر؛ چراکه هنوز در بین علمای برجسته اسلامی جهان درباره این موضوع اختلاف نظر وجود دارد که آیا ارزهای رمز پایه مثل بیت کوین مطابق با شرع است یا خیر. ابوقتاده از نقطه نظر مذهبی قابل قبول بودن استفاده از بیت کوین را برای محافظت از امت اسلامی و جهاد مقدس توجیه کرد اما در عین حال در مورد اطمینان کامل از بیت کوین هشدار داد.  
از دیگر پروژه­‌های گروه­‌های جهادی-سلفی آسیای مرکزی فعالیت تأمین مالی جمعی بیت کوین برای خرید موتورسیکلت برای جنگجویان انتحاری که با اطمینان از کشته شدن به خط دشمن حمله می­کنند، دوربین، رادیوهای قابل حمل، اسلحه­های تک تیرانداز و وسایل دید در شب بود. برای هر پروژه یک حساب جداگانه در وب­سایت گروه­‌های جهادی در تلگرام باز شد.  

بزرگترین پروژه تأمین مالی گروه‌­های جهادی سلفی-جهادی آسیای مرکزی در آستانه تعطیلات عید سعید فطر و عید قربان اجرا شد که طی آن مؤمنان زکات و صدقه پرداخت می­کنند. طبق قرآن، دریافت­‌کنندگان زکات شامل فقرا، مستمندان، بدهکاران، داوطلبان جهاد و مسافرین (زائرین) می­شوند. وب سایت های گروه­‌های جهادی آسیای مرکزی بیان کردند که فعالیت تأمین مالی جمعی گسترده آنها برای جمع آوری کمک های مالی برای جهاد به ویژه در ماه رمضان فعال بود. ماه رمضان به عنوان یک ماه مبارک و بخشش شناخته می شود، اما امسال برای گروه های افراطی آسیای مرکزی مرتبط با القاعده ویژه بود. بسیاری از گروهک­ها ازجمله KTJ، KIB و TIP اویغوری بودجه نظامی خود را در ماه رمضان افزایش دادند.
آن­ها برای جلوگیری از خطر انسداد یا ردیابی، گروه موقتی به نام زکات را راه‌­اندازی کردند که در آن کمک­‌های مالی دریافت می­شد. در کیف پول زکات هر بار کمک­های مالی از کارگران مهاجر در روسیه به مقدار 150 تا 220 دلار دریافت می­شد.  پس از ماه رمضان و عید قربان گروه زکات در تلگرام بسته شد.

گروه­‌های افراطی اسلام‌­گرای آسیای مرکزی عمدتا کمک­‌های مالی بیت کوین را از حامیان خود از طریق دو آدرس کیف پول مجازی زیر درخواست کرده‌­اند: تجزیه و تحلیل ما تأیید کرد که تراکنش­های متعددی ازطریق این آدرس­های بیت کوین انجام شده است. علاوه براین، تراکنش­‌های دیگری با ارزهای دیجیتال انجام شده که آدرس آنها در تلگرام مسدود شده است.

نتیجه­‌گیری
در نتیجه اهمیت فعالیت­های تأمین مالی جمعی بیت کوین نباید اغراق‌­آمیز بیان شود، حتی اگر باعث بهبود گروه­‌های جهادی-سلفی آسیای مرکزی در سوریه و افغانستان و تقویت و افزایش بودجه آن­ها شده باشند. درحال حاضر، قابلیت­‌های فنی این گروه‌­های جهادی-سلفی برای دور زدن کنترل­های مالی سازمان­های ضدتروریسم بین­‌المللی مناسب نیست.

سابقه فعالیت­های این گروه­‌ها نشان داده است که گروه­‌های افراطی اسلام­‌گرای کوچک ازبکی، اویغوری و روسی زبان از فضای پسا شوروی و چین با سازمان­های جهانی تروریستی سنی قدرتمندتر همانند داعش، القاعده و HTS، تلفیق یافته­‌اند و براین اساس، پتانسیل آن­ها را در فعالیت­های تأمین مالی جمعی بیت کوین باید از منشور سازمان­های اصلی و منبع جهانی آن­ها مشاهده کرد.

در هر صورت، دولت­های آسیای مرکزی و روسیه از اهرم فشار و سازوکارهای کافی برای مبارزه با انجام تراکنش­های غیرقانونی ارزی رمز پایه در «دارک وب» توسط جنبش­های جهادی-سلفی جهانی که در خاورمیانه به جهاد می­پردازند، برخوردار نیستند. همانطور که در ابتدای مقاله اشاره شد، چنین فرصت­هایی برای نظارت و تحقیق درمورد فعالیت­های تأمین مالی جمعی گروه­‌های جهادی-سلفی در اختیار دولت و مؤسسات مالی ایالات متحده است. به عنوان مثال، خزانه داری ایالات متحده به داده های مالی منحصر به فرد در مورد جریان وجوه در سیستم مالی و تجاری بین المللی دسترسی دارد، که برای ردیابی جریان های غیرقانونی پول بسیار ارزشمند است.

در نتیجه، دولت های آسیای مرکزی نه تنها باید به مسکو اعتماد کنند بلکه همچنین لازم است که به طور فعال با مؤسسات مالی و ضد تروریسم غربی همکاری کنند تا بتوانند منابع تأمین مالی جمعی گسترده خارجی گروه سلفی-جهادی را مختل سازند. 
انتهای مطلب/