ایران شرقی/

شهر کوچک بندری گوادر، در جنوب غربی پاکستان، مرکز اصلی پروژۀ 50 میلیارد دلاری کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) است، که بخش پاکستانی پروژۀ ابتکاری یک کمربند - یک جاده می‌باشد. طبق برنامه‌ریزی CPECگوادر قرار است به یک شهر بندری هوشمند تبدیل شود، اين شهر نه تنها به یک بندر بزرگ تجاری بلکه به ‎نوبۀ خود، به یک مرکز شهری توسعه ‌یافته بدل خواهد شد.
در ماه فوریه، شاه‌زیب خان کاکر (Shahzeb Khan Kakar)، مدیرکل ادارۀ توسعۀ گوادار (GDA)، به انجمن سرمايه‌گذاران در کراچی گفت که برنامۀ جامع جدید گوادر تصویب شده و اين شهر بندری به سنگاپورِ پاکستان تبدیل می‌شود. وی شهر گوادر را با جمعیت فعلي 85000 نفري‌ آن، "امن‌ترین شهر پاکستان" خواند و پيمانكاران را به سرمایه‌گذاری در اين شهر دعوت کرد.

بر اساس طرح جامع تصویب ‌شدۀ GDA گوادر، این شهر به 11 منطقۀ کاربردی و یک منطقۀ ویژۀ اقتصادی تقسیم خواهد شد و پیش‌بینی می‌گردد، جمعیت آن تا سال 2050 به 2 میلیون نفر برسد. علاوه ‎بر اين، بر اساس اين طرح جامع، توليد ناخالص گوادر تا سال 2050 تا 30 میلیارد دلار افزايش خواهد يافت و 1.2 میلیون شغل ايجاد خواهد كرد.
در گزارشي با عنوان: " دبی جديد اما در مقیاسي بسیار بزرگ‌تر و در بازه زمانی سریع‌تر" آمده است كه "این طرحِ جامع، جزئیات چگونگی تبدیل‌شدن گوادر به قطب اقتصادی نه تنها براي پاکستان بلکه براي کل منطقه جنوب آسیا را نشان می‌دهد."
در هياهوي رسانه‌ها در مورد این پروژه، گزارش برخی از رسانه‌ها مبتني بر اينكه براساس این طرح، یک جزیره مصنوعی 10 میلیارد دلاری در نزدیکی گوادر، ساخته خواهد شد، هیجان زیادی را در بین سرمایه‎گذاران و مردم برانگیخته است.

با این حال،GDA  خيلي زود شایعه ساخت این جزیره را رد كرد و از سرمایه‌گذاران خواست تا بر روی سایر مواردي كه در طرح جامع آمده است، تمرکز کنند. در زمانی که این پروژه با رکود روبرو بود، تصویب طرح جامع گوادر خبر امیدوارکننده‌ای برای CPEC بود. با وجود تمام چشم‌اندازهاي وسوسه‌انگیزي كه این طرح براي سرمایه‌گذاران ايجاد می‌كند، سه دلیل اصلی وجود دارد که نشان مي‌دهد اين طرح امکان‌پذیر نيست.
نخست، حقيقت این است که پاکستان بودجه و سرمايۀ لازم برای انجام چنين طرحي را ندارد. حتی بر اساس برآوردهای محافظه‌کارانه، سرمايه‌اي بیش از 750 میلیون دلار برای تأمین اعتبار زیرساخت‌های اساسی گوادر مورد نياز است. حتی قبل از شروع بحران کوید 19، اقتصاد پاکستان دچار بحران شده و برای تأمین کسری موجود در تراز پرداخت خود، به صندوق بین‌المللی پول متوسل شده است. پاکستان اخیراً توافق‌نامه دیگری با صندوق بین‌المللی پول امضا نموده است که مبتني بر آن، 450 میلیون دلار به ‌عنوان پشتیبانی بودجه به پاکستان پرداخت خواهد شد. در چنين شرایطي، بعيد است که پاکستان چنين كمكي را برای توسعۀ شهر رویایی خود در گوادر هزينه کند. شايان توجه است که CPEC ، خود هیچ‌گونه مقررات بودجه‌ای و مالي برای اجرای کل طرح ندارد.
دوم اينكه، پاکستان، شرایطی که دبی و سنگاپور قبل از تبديل‌شدن به شهرهای بزرگ بندری تجربه كردند را ندارد. حاکمان دبی از فروش نفت، پول زیادی بدست آوردند که از آن برای توسعۀ زیرساخت‌های اساسی استفاده کردند. پاکستان در چنین موقعيتي قرار ندارد. علاوه بر این، دبی و تا حدی سنگاپور، دولت‌های اقتدارگرايي داشتند که پیشرفت‌های گسترده‌ای تا اين حد را در آنها ممکن مي‌ساخت. در عوض، پاکستان دارای دموکراسی قطبی ‌شده است و طیف گسترده‌ای از بازیگران قدرت با منافع متضاد در اين كشور ايفاي نقش مي‌كنند. اجرای چنین طرحي، با چنين مقیاسی، بدون درگیری و اختلاف داخلي تقریبا غیر ممکن است.

به ‌عنوان نمونه، نیروگاه 300 مگاواتی در گوادر، كه بخشی از طرح CPEC مي‌باشد، حتی در مواقعی كه گوادر با كاهش شدید برق روبرو بود، بیش از سه سال در انتظار تصويب و تاييد دولت محلي بلوچستان ماند.
سوم اينكه، موفقیت CPEC به‌ طورکلی و طرح توسعۀ گوادر به ‌طورخاص و ويژه، به وضعیت روابط پاکستان و چین بستگي دارد. اگر چه روابط استراتژیک در دهه‌های گذشته بهبود یافته است، اما روابط اقتصادی اغلب فراز و نشیب‌های بسياري به خود ديده است. اگر پاکستان تصمیمی ‌بگيرد كه در تضاد با منافع چین باشد، پکن به ‌راحتی می‌تواند CPEC را متوقف کند. در چنين شرايطي، حتی بزرگراه‌ها و فرودگاه بین‌المللی جدید وعده داده ‌شده در طرح CPEC هم ديگر در گوادر ساخته نخواهد شد. پاکستان، ورود پرسنل چینی از چین به گوادر را به ‌دلیل شیوع کرونا ویروس ممنوع اعلام کرده و اگر اوضاع به ‌شکلی نامطلوب برای چین ادامه يابد، پاکستان باید خود را براي دريافت واکنش تندي از سوي پکن آماده كند.
با توجه به این عوامل، طرح جامع گوادر، چيزي جز قلعه‌اي بر روي ابرها نيست. سیاست‌گذاران در اسلام‌آباد آن قدر ساده نیستند که اين چيزها را ندانند. به‌همین دلیل است که تأیید برنامه و کلیه گزارش‌های رسانه‌ها را می‌توان تنها حركتي براي جلب افكار عمومی‌ تلقی كرد. این طرح جامع، توجه سرمایه‌گذاران به گوادر را دوباره جلب کرده و به CPEC  که در سال 2019 در حال افول بود، جان تازه‌اي داده است. بنابراین، این طرح تا حدودي به اهداف مورد نظر خود رسیده و کسانی که امروز در پاکستان تصمیم می‌گیرند، در سال 2050 در مسند قدرت و پاسخگويي نيستند كه توضیح دهند چرا اجراي چنين طرحي عملی نبوده و نيست.
انتهای مطلب/