در حال حاضر، جنگ تجاری آمریکا-چین رو به پایان است. حال زمان آن فرا رسیده که هر دو طرف به طراحی تفاهم‌نامه‌های صلح‌آمیز پرداخته و از میدان نبردی که در آسیای مرکزی ایجاد شده است، عبور کنند. یکی از اهداف کلیدی آمریکا در سال 2019، اعمال فشار شدید به پکن در تمام جهات ممکن، از جمله از طریق شرکای چین در آسیای مرکزی (قزاقستان و قرقیزستان) می‌باشد. سیستم منطقه‌ای سازمان‌های غیردولتی تحت کنترل واشنگتن، یک سلاح مهم در این مبارزه به شمار می‌رود.
این سیستم از طریق تحریک "مسئله سین‌کیانگ" و همچنین مطرح کردن موضوعات سنتی تهدید توسعه طلبی چین در قلمروی کشورهای همسایه به ایجاد یک تصویر منفی از چین می‌پردازد.
در حال حاضر کمپین ضدچینی در آسیای مرکزی با کمک سازمان‌های غیردولتی از سه طریق زیر صورت می‌گیرد: فشار اطلاعاتی از طریق رسانه‌ها، رویدادهای عمومی و تظاهرات و سوم شورش.

ایران شرقی/

تبلیغات سیاه
در هر یک از کمپین‌های اطلاعاتی، مطبوعات نقش کلیدی را ایفا می‌کنند. مطبوعات توجه مخاطبان را به موضوعات پراهمیت مانند نفوذ چین در اقتصاد منطقه و وضعیت اویغورها و دیگر اقلیت‌های ملی در سین‌کیانگ جلب می‌کنند.
نشریات غربی مانند "آزاتیک" (شعبه رادیو آزادی) و "زمان حاضر" (ساختار وابسته "آزادی") در منطقه اغلب دارای محتوای ضد چینی هستند. "موسسه جنگ و صلح" (انگلیس) و "اوراسیا- نت" (بنیاد سورس) نیز به میزان کمی در این فعالیت مشارکت دارند.  
این محتوا در آینده از طریق رسانه‌های منطقه‌ای گسترش می‌یابد. چرا که آمریکا سرمایه‌گذاری‌های عظیمی در تامین مالی رسانه‌های آسیای مرکزی انجام می‌دهد. به عنوان مثال، موسسه توسعه بین‌المللی آمریکا (USAID)، اپراتور پروژه سازمان‌های غیردولتی "اینترنیوز"، "کلوپ"، "کاکتوس مدیا" و برخی از رسانه‌های دیگر،  5 میلیون دلار به این کار در قرقیزستان اختصاص داده است. در سال 2018 این آژانس آمریکایی از آغاز یک برنامه کمکی دیگر پیرامون همکاری با رسانه‌ها در سراسر آسیای مرکزی به ارزش 15 میلیون دلار خبر داد که جزئیات آن هنوز فاش نشده است.
به هر صورت، در سال 2019 تعداد مطالب منفی در مورد چین در برخی از رسانه‌ها به طور نامتناسب افزایش یافته است. به عنوان مثال، "کاکتوس- مدیا" که در بالا به آن اشاره شد در ماه‌های ژانویه- فوریه سال 2019 توجه زیادی به موضوع چین داشت. در این مدت، 62% مطالب این نشریه ماهیت ضد چینی داشت و 51% آنها به تظاهرات ضدچینی در بیشکک اختصاص داشت. سهم اخبار مثبت و خنثی در ارتباط با چین هم حدود 7% بود.
مطالب منتشر شده در "کلوپ" هم، چنین محتوایی دارند. 48% مطالب مربوط به چین و سیاست چین حاوی اطلاعات منفی بوده و 39% آنها به انتقاد از وضعیت اقوام اقلیت در سین‌کیانگ و اقدامات ضدچینی در قرقیزستان اختصاص داده شده‌اند. سهم رویدادهای مثبت هم در مجموع 8% است.
علاوه بر این، علی‌رغم علاقه شدید روزنامه‌نگاران به رویدادهای محلی در سین‌کیانگ، اخبار دیگر مناطق چین، مخصوصا اخبار مربوط به اقتصاد و برنامه فضایی، عملا پوشش داده نشدند.

سخنگویان سازمان‌های غیر دولتی
سازمان‌های غیردولتی در قزاقستان نقش مهمی در تشکیل تصویر رسانه‌ای از چین ایفا کرده‌اند. به عنوان مثال، "ابتکار حقوقی بین‌المللی" (بنیاد سوروس و «FreedomHouse») و "آتاژورت یریک تیلری" نقش مهمی در تبلیغ "مسئله سین‌کیانگ" ایفا کرده‌اند.
این دو سازمان با برگزاری کنفرانس‌های مطبوعاتی، به انتقاد از سیاست داخلی چین پرداخته و این کشور را به آزار و اذیت قزاق‌تبارها و قرقیزتبارها متهم می‌کنند. سازمان‌های قومی بر این باورند که این فعالیت به نفع هموطنان در چین نیست. با این حال، سازمان‌های غیردولتی مذکور از حمایت قابل توجهی در خارج برخوردار هستند.
"آتاژورت" یک پروژه بسیار قدیمی در جهت تبلیغ موضوع سین‌کیانگ است که مورد حمایت واشنگتن قرار دارد. آلیس ولز، دستیار وزیر خارجه آمریکا در امور کشورهای آسیای مرکزی و جنوبی، بر کار این سازمان غیردولتی نظارت دارد. سفارت آمریکا نیز به طور مستقیم در ثبت این سازمان در قزاقستان مشارکت داشته است. "آیمان عمرووا"، نماینده و وکیل این سازمان غیردولتی، مدتهاست که از حمایت مالی سفارت آمریکا برخوردار است. وی در سال 2018 جایزه معتبر آمریکا را از دست ملانیا ترامپ دریافت نمود.
"جین بونین" آمریکایی تبار در مسائل اویغورها تخصص داشته، رهبری کمپین آمریکایی علیه چین را به عهده داشته و به جمع‌آوری بودجه برای اجرای این گونه پروژه‌ها در منطقه می‌پردازد. او نیز با "آتاژورت" و "بنیاد سوروس" همکاری می‌کند. وی همچنین چندی پیش به منظور کمک به ایجاد "کمیته دفاع از قرقیز‌های چینی" به بیشکک سفر کرد. 
سازمان‌های غیردولتی محلی در قرقیزستان نیز مشغول فعالیت هستند. "یوگنیا میخایلوا"، کارشناس رسانه در مطالعه اخیر خود پیرامون کمپین ضدچینی، خاطرنشان کرد: «چین عموما از افراد مرتبط با ساختارهای غیرتجاری در داخل قرقیزستان که مورد حمایت آمریکا و برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا، از جمله انگلیس هستند، انتقاد می‌کند». یکی از این افراد، "عادل بایسل‌اف"، رئیس سازمان غیردولتی "دفاع از دموکراسی و حقوق شهروندی" (USAID و بنیاد سوروس) است که بیشکک را به اعمال تحریم علیه چین در راستای وضعیت سین‌کیانگ فراخواند.

تظاهرات ضدچینی
کمپین اطلاعاتی ضدچینی با تظاهرات و سخنرانی‌های بزرگ علیه چین در منطقه همراه بود. سازمان‌دهندگان این کمپین سعی داشتند این تظاهرات را خودجوش نشان دهند.
علاوه بر این، در تظاهرات قزاقستان در ماه سپتامبر سال 2019؛ نقش "ائتلاف ابتکارات مدنی" که از بازداشت 50 نفر از فعالان خود در جریان میتینگ‌های غیرمجاز خبر داد، کاملا مشهود است. مشخص است که "اویان قزاقستان" و "اصلاح وزارت کشور" و دیگر گروههای درگیر شورش‌های ضددولتی در قزاقستان که به وضوح توسط نمایندگان سازمان‌های غیردولتی طرفدار آمریکا رهبری می‌شوند، عضو این جنبش هستند.
در قرقیزستان این روابط کمتر مشهود است. به عنوان مثال، گروهک ناسیونالیست "کرک چورو" رسما از تظاهرات ماه‌های دسامبر-ژانویه سال 2019 در بیشکک دفاع کرد. روزنامه‌نگاران قرقیزی متوجه شده بودند که به هنگام این تظاهرات، جین بونین، کارشناس آمریکایی از آلمان به بیشکک آمده بود. در ضمن، مشخص شد که وی با اسپاسکا گاتزینسکا، رهبر معروف دفتر اوراسیایی "بنیاد ملی دمکراسی" آمریکا ارتباط داشته است و دیدارهای آنها با نمایندگان اپوزیسیون قزاقستان و قرقیزستان به "گاتزینسکا-گیت" معروف شد.
همچنین که در آن روزها، عادل توردوکول‌اف، سیاست‌مدار مشهور مخالف و نماینده جامعه سازمان‌های غیردولتی نیز با بی‌نظمی‌ها و شوروش‌ها در ارتباط بود. شورش‌کنندگان در جریان اقدامات ضدچینی در بیشکک از طریق تلفن با توردوکول‌اف در ارتباط بودند و بعدها وی نیز با حضور در دادگاه متهمان خبرساز نیز شد.
همچنین، توردوکولوف پس از بازداشت، در سوال روزنامه‌نگاران مبنی بر دلیل اینگونه روابط با شورشیان، اظهار داشت که وی قصد داشته از بازداشت شدگان در دادگاه دفاع کند. با این حال، در بیوگرافی رسمی وی، هیچ نشانه‌ای از تحصیلات حقوقی و مدرک وکالت وجود ندارد.
در همین رابطه، روابط با سازمان‌های غیردولتی در شورش‌های منطقه «سلطان ساری» هم مشاهده می‌شود. در جریان این شورش‌ها، حدود 20 نفر (عمدتا کارگران چینی معدن طلای محلی) آسیب دیدند. در آن زمان، مشخص شد که افراد ناشناس در این درگیری‌ها مشارکت داشته‌اند.

نتایج کمپین
سازمان‌های غیردولتی طرفدار آمریکا در منطقه موفق به ایجاد یک پس زمینه اطلاعاتی بسیار قوی شده اند. فعالیت "آتاژورت" با مشارکت عمرووا و بونین هم تاثیر خاصی داشته است. آنها در این راستا، از مهاجران اهل سین‌کیانگ که به شدت به حمایت در مکان جدید نیاز دارند، استفاده کردند.  
در همین حال، چین هراسی موجود در آسیای مرکزی مخصوصا پس از تاریخ واگذاری برخی از سرزمین‌های تاجیکستان به چین نیز کار را راحت‌تر کرده است.
پروژه‌های سرمایه‌گذاری چین در منطقه، از جمله افتتاح گروه شرکت‌های چینی در قزاقستان که در راستای ترسهای به وجود آمده به تعویق افتاد، قربانی این فعالیت بودند. در حال حاضر، از این پس‌زمینه اطلاعاتی برای ایجاد اختلال در پروژه "شهر امن" در نورسلطان و آلماتی که پیمان کاران چینی در آن مشارکت دارند، استفاده می‌شود. منتقدان سعی دارند معرفی فناوری‌های جدید را با روش‌های کنترل پلیس در ارتباط بدانند. با این حال، این اقدامات به دلیل روابط اقتصادی قوی قزاقستان-چین و قرقیزستان-چین؛ نتیجه سیاسی خاصی بدنبال نداشته است. تلاش برای استفاده از افراد و ساختارهای مشابه در کمپین ضد چینی و ضددولتی به کاهش اعتبار نوآوری‌ها و اشخاص مربوطه (تورودوکول‌اف یا رهبران "اویان قزاقستان") منجر شده است.
با این حال، اکثر این افراد هنوز هم از جاه و مقام بالایی برخوردارند. به عنوان مثال، آیمان عمرووا که با "آتاژورت" همکاری می‌کرد و مورد حمایت آمریکا قرار داشت، به عضویت شورای عمومی زیر نظر رئیس‌جمهور قزاقستان در آمده است. ادیل بایسال‌اف هم سفیر قرقیزستان در انگلیس شد. عادل تورودوکول‌اف، پیرامون پرونده شوروش‌ها مورد بازپرسی قرار گرفت، اما بازداشت نشد. پس از دستگیری آتامبایف، وی به عنوان یکی از رهبران واقعی حزب سوسیال دمکرات اپوزیسیون قرقیزستان انتخاب شد و نفوذ سیاسی قابل توجهی را بدست آورد.
در اینجا این سوالات به ذهن متبادر می‌شود که این افراد در پست‌های جدید خود از منافع چه کسی دفاع خواهند کرد؟ آیا آنها لابی‌گران منافع آمریکا پیرامون مسئله چین نخواهند بود؟ موضوعی که گذشت زمان آنرا نشان خواهد داد.