میتوان پیشبینی کرد که تحولات سیاسی در قرقیزستان توسعه خواهد یافت و دستگیری تکهبایف و فروپاشی فراکسیون پارلمانی "آتا مکن" تاثیر جدی بر آنها نخواهد داشت. این کشور در حال آماده شدن برای انتخابات بوده و به شیوهای متمدن میتواند شاخه توسعه را انتخاب کند. اگر تحقیقات مربوط به پرونده تکه بایف به پایان برسد و گناه وی ثابت شود، وی جاه و مقام سیاسی خود را از دست خواهد داد.
ایران شرقی/
دستگیری "اموربیک تکه بایف"، رهبر یکی از فراکسیونهای پارلمانی در فرودگاه "ماناس" در واقع برای همه شگفتآور بود. زیرا وی از حمایت جمعی از معترضان به دولت برخوردار بود و این خطر وجود داشت که در صورت بازداشت، طرفداران وی به نشانه اعتراض، در خیابانهای اوش و بیشکک، تجمعات اعتراضی برپا کنند. ظاهرا، خود تکه بایف هم این بازداشت را باور نمیکرد، چرا که تصمیم به بازگشت از خارج از کشور گرفته بود. اما او اشتباه میکرد.
اموربیک تا قبل از این، در راستای حرفه آشفته خود دو بار پشت میلههای زندان افتاده است (هر بار برای مدتی کوتاه). بار اول در ورشو و بار دوم در شب 7-6 آوریل سال 2010. اما این بار، اتهامات به دلیل وجود شواهد جدی، معقول به نظر میرسند.
ماجرا از این قرار است که در سال 2010، تکه بایف به "لئونید مایوسکی"، تاجر مشهور روسی پیشنهاد داد ابتدا کنترل "مگاکوم" را به او بسپارد و سپس سهام آن را بفروشد. در این راستا، انتقال یک میلیون دلار پول نقد به تکه بایف به عنوان یک شرط اعلام شد. مذاکرات مربوطه بیش از یک روز در بیشکک و مسکو به طول انجامید. براساس اظهارات شاهدان، تکه بایف پس از دریافت پول به تعهدات خود عمل نکرد (از ابتدا هم همین قصد را داشت).
سپس سه ماه بعد، شرط جدید هم اعلام شد: به هنگام فروش سهام "مگاکوم" به رهبر حزب آتا مکن باید 15٪ دیگر از مبلغ معامله (یعنی چند ده میلیون دلار) نیز اعطا شود! مایوسکی از قبول چنین تقاضای نامعقولی امتناع ورزید و به هنگام درخواست بازگرداندن پول با تهدیدهایی مواجه شد.
جالب توجه است که یکی از مباحث پیرامون فروش "مگاکوم" بین او و تکه بایف در راه فرودگاه شرمتیوو مسکو به سمت پایتخت صورت گرفت. آنها یک ساعت در ترافیک گیر کرده بودند و این موضوع را به طور مفصل مورد بحث قرار دادند. به گفته مایوسکی، در اتومبیل محافظ و راننده او هم حضور داشتند. یعنی آنها هم این حقیقت را در صورت لزوم تایید میکنند.
شاهدین دیگری هم وجود دارند که به طور مستقیم در مذاکرات حضور داشتنهاند ("دویشون چوتونوف" و همچنین افسر خدمات امنیتی). "الکسی مودین" که در شرکت "گروه آلفا" کار میکرد، هم به عنوان یک واسطه عمل میکرد.
جالب است که تکه بایف در مصاحبهاش (در آستانهی بازداشتش) اظهار داشت که "اصلا به یاد نمیآورد" که با مایوسکی ملاقات داشته است یا نه. با این حال، بررسی اینکه آیا مایوسکی از روسیه به وی تلفن کرده است یا نه دشوار نیست.
در حال حاضر، همه چیز به شواهد دیگر شرکت کنندگان مذاکرات بستگی دارد. اما روشن است که وضعیت تکه بایف بسیار جدی بوده و تبرئه شدن برای وی دشوار خواهد بود. علاوه بر این، تکه بایف فعلا در بازداشت سپری میکند و سازمانهای مدافع حقوق زمان زیادی برای بررسی دیگر اتهامات علیه (در ماههای اخیر) او خواهند داشت.
طرح اتهامات جدید و ظهور افراد یا شرکتهای دیگری که او سعی داشته به آنها پیشنهاد خرید "مگاکوم" و یا سایر اموال دولتی را بدهد، بعید نیست. در حال حاضر این سوال مطرح میشود که: بازداشت وی چه پیامدهای سیاسی ممکن است داشته باشد؟ بسیار بعید است که کسی از رهبران احزاب بزرگ سیاسی با وی همصدا و همگام باشد. انتخابات ریاست جمهوری چند ماه بعد برگزار خواهد شد. هر کدام از این رهبران تمایل به شرکت در این انتخابات و استفاده از شانس خود دارند. چرا آنها باید در چنین موقعیتی ساختار دولتی را تضعیف کرده، یک بحران سیاسی را برانگیخته و حتی پارلمان را منحل کنند؟ مطلقا هیچ دلیلی وجود ندارد.
لازم به ذکر است که اموربیک تکه بایف روابط شخصی با بسیاری از این رهبران را خراب کرده و در حال حاضر، برخی از آنها احتمالا بی سر و صدا زیر لب میخندند و با خوشحالی توسعه حوادث را دنبال میکنند.
آیا حزب آتا مکن نیرویی برای برقراری تظاهرات جدی خیابانی برای حمایت از تکه بایف دارد؟ این خیلی بعید است. نفوذ این حزب در دو سال اخیر به طور چشمگیری کاهش یافته است. آتامکن با کسب تنها 7 درصد آرا در جریان انتخابات پارلمانی سال 2015 (به سختی) به پارلمان راه یافت.
همچنین، اکثریت قریب به اتفاق شهروندان کشور که خواستار تغییر قانون اساسی بودند، از موضع آتامکن حمایت نمیکردند. در نتیجه، در پاییز سال 2016 آتا مکین جرات نکرد پای صندوقهای رای برود. آنها از ائتلاف اکثریت در پارلمان بیرون آمدهاند چرا که هیچ حامی ندارند.
در کنار این مسائل، با وجود شواهد افرادی که ذینفع نیستند، ناتوانی اعضای حزب برای حمایت از رهبر خود بعید نیست. به خصوص اگر این روند آشکار باشد و کل کشور بتواند از عینی بودن آن مطمئن شود. البته، اعضای آتامکن میتوانند چند صد نفر را برای میتینگ جمعآوری کنند، اما اگر در عین حال، نظم عمومی و اجتماعی را نقض کنند، دراینصورت، خود را به عنوان یک حزب بیاعتبار میکنند.
میتوان پیشبینی کرد که تحولات سیاسی در قرقیزستان توسعه خواهد یافت و دستگیری تکهبایف و فروپاشی فراکسیون پارلمانی "آتا مکن" تاثیر جدی بر آنها نخواهد داشت. این کشور در حال آماده شدن برای انتخابات بوده و به شیوهای متمدن میتواند شاخه توسعه را انتخاب کند. اگر تحقیقات مربوط به پرونده تکه بایف به پایان برسد و گناه وی ثابت شود، وی جاه و مقام سیاسی خود را از دست خواهد داد.
در هر صورت، هم حامیان و هم مخالفان تکه بایف باید برای ایجاد ثبات در کشور در وهله اول، در چارچوب قانون عمل کرده و در انتظار تکمیل تحقیقات باشند.