تصمیم شورای امنیت سازمان ملل متحد مبنی بر درج نام مسعود أظهر، رهبر گروه جیش محمد، در فهرست سیاه شورای امنیت، درست پیش از برگزاری کنفرانس کمربند و جاده در پکن، امری ساده نبود. مذاکرات دیپلماتیک بین نمایندگان واشنگتن، دهلی، پکن، پاریس، لندن و اسلام‌آباد زمینه را برای بده بستان‌های سیاسی بین هند، چین و پاکستان مساعد ساخت و سرانجام طلسم گنجانده شدن نام مسعود اظهر در لیست تروریست‌های بین‌المللی شکسته شد.

ایران شرقی/

 
تصمیم شورای امنیت سازمان ملل متحد مبنی بر درج نام مسعود أظهر، رهبر برجسته گروه جیش محمد، در فهرست تروریست جهانی، پس از هفته‌ها مذاکره پشت درهای بسته، درست پیش از برگزاری نشست کمربند و جاده در پکن، تصویب شد.
بخش عمده مذاکرات دیپلماتیک در نیویورک با حضور نمایندگان واشنگتن، دهلی، پکن، پاریس، لندن و اسلام‌آباد برگزار شد. به گفته "ایندین اکسپرس"، مقامات حداقل شش کشور در این گفتگوها حضور و مشارکت داشتند. یک منبع عالی رتبه، ضمن شرح شبکه پیچیده این مذاکرات، اذعان داشت: "این مذاکرات، بازی چند جانبه‌ای بود که در سطحی پنهان انجام گرفت."

راویش کومار، سخنگوی وزارت امور خارجه هند، ضمن تاکید بر عدم مذاکره هند در مورد تروریسم،گفت: "اجازه دهید کاملا روشن کنم که ما درباره تروریسم و مسائل مربوط به امنیت کشور مذاکره نمی‌کنیم. چین قبلا دلیل تاخیر در درج نام اظهر در لیست سیاه سازمان ملل را توضیح داده است.
اما مسئله درج نام أظهر در فهرست تروریسم جهانی، از اوایل ماه مارس و دیدار کنگ شوآنی و سخنگوی چین از پاکستان، و تعیین پنج پیش‌شرط از سوی اسلام آباد آغاز شد. این در حالی بود که با نزدیک‌ شدن به آخرین ضرب‌الاجل اعتراض نسبت به این فهرست در 13 مارس؛ طبق قطعنامه 1267 کمیته تحریم شورای امنیت سازمان ملل متحد، مسئله نگران‌کننده می‌شد.

در همین حال، دهلی نو با همراهی تمامی ‌اعضای سازمان ملل متحد، پرونده شکایت از مسعود اظهر را، مبتنی بر اتهام ارتکاب جنایات تروریستی در هند، از حمله به پارلمان در سال 2001 گرفته تا حمله تروریستی پولواما در سال 2019؛ به گردش درآورد.

در ماه مارس، در حالی که چین تنها کشوری بود که در برابر این فهرست‌بندی ایستادگی می‌کرد، دهلی نو بیانیه‎ی محکم اعتراض‌آمیزی منتشر نکرد. اکنون آشکار شده است که این واکنش حساب‌ شده به این دلیل بود که مذاکراتی در حال انجام بوده و هند به موافقت چین با بیانیه محکومیت 21 فوریه شورای امنیت سازمان ملل در مورد حمله پولواما امیدوار بوده است.

پکن، پنج پیش‌شرط پاکستان را به دهلی نو ارائه داد. این شروط شامل تغییر وضعیت موجود؛ شروع گفتگوهای دوجانبه؛ عدم مرتبط دانستن حمله پولواما به درج نام مسعود اظهر در فهرست تروریسم جهانی؛ عدم اعمال فشار با کمک ایالات متحده نسبت به درج سایر افراد و گروه‌های حاضر در پاکستان در لیست سیاه و خاتمه خشونت و درگیری در کشمیر بود.
به گفته منابع، دلایل زیادی در مورد هر یک از این شروط، که به واسطه پکن و واشنگتن مطرح شده است، وجود داشت.

با اینکه پیش‌شرط‌های پاکستان برای هند غیرقابل قبول بود، پکن پیش‌شرط دیگری به آنها افزود و آن حمایت از طرح کمربند و جاده چین بود. هند در نشست کمربند و جاده در ماه مه 2017 در پکن ضمن تاکید بر این مطلب که کریدور اقتصادی چین و پاكستان (CPEC) كه بخش جدایی‌ناپذیر طرح کمربند و جاده است، حاکمیت و تمامیت ارضی هند را نقض می‌كند، با این طرح مخالفت کرده بود. طی چند هفته گذشته، با اینکه همه طرف‌ها با یکدیگر مذاکره کردند، اما دهلی نو و واشنگتن، بر انجام سریع‌تر روند مذاکرات پافشاری کردند.
بلوک جنوب، ماهیت"معاملاتی" دیپلماسی چینی، را می‌شناخت. ماهیتی که وقتی پکن با قرارگرفتن پاکستان در "لیست خاکستری" گروه ویژه اقدام مالی (FATF) مخالفت کرد خود را نشان داد. در آن زمان، چین برای کسب پست معاونتFATF، که یک ناظر معتبر مالی جهانی است با ژاپن رقابت می‌کرد. بنابراین، دهلی نو از توکیو، در خواست کرد تا از این رقابت کنار بکشد.

تجارب بدست آمده از فوریه 2018 آموزنده بود. در آن زمان، از موقعیت هند در طرح کمربند و جاده به عنوان اهرم استفاده شد.
در پایان ماه مارس، ایالات متحده، انگلیس و فرانسه با این استدلال که کمیته تحریم 1267، در تصمیم گیری در پشت درهای بسته ناتوان است، تصمیم گرفتند به جای آن نسبت به درج نام مسعود اظهر در لیست سیاه شورای امنیت سازمان ملل متحد، اعمال فشار نمایند.
 
تفاهم برسر درج نام مسعود اظهر در فهرست تروریست جهانی
چین نسبت به این مسئله مشتاق به نظر نمی‌رسید، چرا که باید رسما دلیل دفاع خود از تروریست اعلام شدن اظهر را توضیح می‌داد، و این امر می‌توانست بر وجهه جهانی این کشور تأثیری منفی داشته باشد. هند، با حمایت ایالات متحده، توانست با این استدلال که تنها از تحریم «فردی» که رهبری یک گروه تروریستی را بر عهده داشته و پیش از این از سوی سازمان ملل متحد تحریم شده، دفاع کرده است، کار خود را توجیه نماید. این پیشنهاد از پشتیبانی کامل 14 عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد، به جز چین و بعضی از کشورهای خارج از شورا مانند استرالیا، ژاپن، کانادا، برخوردار بود كه اوضاع را به نفع تحريم أظهر تغيير داد.
تا آن زمان در اوایل ماه آوریل، هند و پاکستان نیز پس از حمله هوایی بالکوت در 26 فوریه، تلاش كردند تا تنش‌ موجود در روابط بين خود را كاهش دهند. اگر چه اولین پیش‎شرط تحقق یافت، اما سرنوشت دیگرشروط روشن نبود.
در اواسط ماه آوریل،گفتگوها پيرامون طرح كمربند و جاده در حالي انجام مي‌گرفت كه ایالات متحده از چین خواست تا در صورتي كه تمايل دارد موضوع در شورای امنیت سازمان ملل متحد مطرح نگردد، تا تاریخ 23 آوریل نسبت به عدم استفاده از نفوذ خود اقدام کند. اگر چه هند، موافقت كرده بود که بر خلاف مواضع اعلام شده خود در ماه مه 2017، هیچ گونه بیانیه‌ای در مورد طرح كمربند و جاده صادر نكند، اما اعلام کرد که اين توافق، موضع اين كشور را تغییر نداده است.
از آنجا كه تنش در مرز هند و پاکستان كاهش يافته بود، پاکستان از تحريم اظهر حمايت كرد و با نزديك ‎شدن نشست کمربند و جاده در 25 آوریل، اين وضعيت به نفع چين بود، پکن و اسلام‌آباد نیز امیدوار بودند که در بررسي فهرست خاكستري FATF در آینده، تحريم اظهر از سوی پاکستان، به نفع این کشور باشد چرا كه حمايت از تحريم یک تروريست، اقدام قابل ملاحظه‌ای علیه تروریسم تلقي خواهد شد.
در تاریخ 22 آوریل، ایالات متحده اعلام کرد که هند از ساير كشورها مستثنی نيست و امكان واردات نفت از ایران را به هند واگذار نخواهد كرد.
از آنجایی که ايالات متحده به دهلی نو در زمینه تروریسم کمک می‌کرد، انتظار داشت كه اين كشور متقابلا برای گسستن شبکه تروریستی ایران به آمريكا کمک کند. با درج نام مسعود أظهر در فهرست تروريسم جهاني، دهلی، که در گذشته همیشه در برابر تحریم‌های یک جانبه مقاومت می‌کرد، تصمیم به همراهی و پذیرش آنها گرفت. در روز پنج شنبه، سخنگوی وزارت امور خارجه هند، در پاسخ به سوالات در مورد حمايت هند از تحریم‌های یک‌ جانبه، اذعان داشت که اين دولت بر اساس سه عامل- "ملاحظات تجاری، امنیت انرژی و منافع امنیتی اقتصادی"، تصمیم خواهد گرفت. این تصمیمات نشان داد که اين كشور به دنبال جایگزیني برنامه‌ها با هدف ايمن‌سازي انرژي بوده است.
در چنين شرايطي، ایالات متحده از چین خواست تا به طور مکتوب اعلام نمايد كه نسبت به درج نام مسعود اظهر در فهرست تروريسم جهاني مخالفت نخواهد كرد. واشنگتن به پکن هشدار داد که اگر تا اول ماه مه تعهد ندهد، اين كشورتا 23 آوریل نسبت به مطرح نمودن طرح پيشنهادي در صحن علني اقدام و آن را براي راي گيري به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارسال خواهد كرد. اين تاریخ، پیش از اين در مذاكرات برای 15 ماه مه مقرر شده بود. پکن با اين تاريخ و اين پیشنهاد موافقت نمود.
اين توافق هم زمان با سفر ویجی گوخال، وزیر امور خارجه هند، به پکن در روز 22 آوریل انجام شد و طرح در روز اول ماه مه در ساعت 9 بعدازظهر به وقت نیویورک (ساعت 6:30 بعد از ظهربه وقت محلي هند) اعمال گردید.
سخنگوی وزارت امورخارجه هند، ضمن اعلام اين مطلب که اخطار سازمان ملل متحد به اظهر، عملا تمامي اقدامات تروریستی وي را تحت پوشش قرار داده است، عدم اشاره به حمله پولواما در اين اخطار را كم اهميت جلوه داد.
کومار با تاكيد بر اينكه حمله "پولواما" نقش مهمي در تروريست اعلام شدن وي داشته، اذعان داشت که اخطار سازمان ملل متحد کلی بوده و قرار نبود زندگی نامه اظهر را در برداشته باشد. وی با طرح این مطلب که هدف هند درج نام اظهر در لیست تروریسم جهانی بوده است، بیان داشت که حمایت پاکستان از این کار، تنها به دلیل انحراف توجهات از شکست "دیپلماتیکی" که متحمل شده است، صورت گرفته است.
انتهای مطلب/