ایران شرقی/
«قربانقلی بردی محمداف»، رئیسجمهور فعلی ترکمنستان که تبحری هم در اتومبیل رانی، اسب سواری، نوشتن کتاب و آهنگ و آوازخوانی دارد، فردی است که بوضوح تمایل به بودن در صحنه دارد. بدون شک، رژیم بردی محمدوف یکی از سرکوبگرترین حکومتها در جهان محسوب میشود و به نظر میرسد انتخابات ریاستجمهوری پیش رو تنها زمان در قدرت ماندن وی را طولانیتر مینماید.
این در حالی است که ناظران منطقهای، انتخابات 12 فوریه ترکمنستان را ساختگی میدانند و هدف از آن را پنهان کردن برخی واقعیتهای نگرانکننده و ناخوشایند توسط دولت ترکمنستان، توصیف مینمایند.
به گفته «لوکا آنسشی» استاد مطالعات آسیای مرکزی در دانشگاه گلاسکو، انتخابات ریاستجمهوری ترکمنستان در زمان یک بحران اقتصادی بیسابقه صورت میگیرد و رژیم ترکمنستان ناتوان از اذعان این بحران با برگزاری انتخابات سعی در پنهان کردن رکود اقتصادی شدید کشور دارد و این گام دیگری به سوی فروپاشی دولت میباشد.
سطح انزوای بینالمللی ترکمنستان به گونهای است که ارزیابی دقیق شدت آسیب اقتصاد این کشور در نتیجه کاهش قیمت جهانی انرژی و بتازگی از دست دادن روسیه و ایران، دو مشتری مهم صادرات گاز طبیعی ترکمنستان، بسیار دشوار است.
صندوق بینالمللی پول در یکی از ماموریتهای خود در سفر به ترکمنستان طی بیانیهای اعلام کرد:
در نتیجه عوامل خارجی کاهش قیمت هیدروکربنها و کاهش رشد اقتصادی شرکای تجاری، رشد کلی اقتصاد ترکمنستان نیز رو به افول است.
در همین حال، تلویزیون دولتی ترکمنستان در روزهای نخستین ماه فوریه مجبور به اعتراف شد و اعلام کرد که نرخ رشد اقتصادی این کشور از 6.5 درصد در سال 2015 به 6.2 درصد در سال 2016، کاهش یافته است. به باور برخی کارشناسان چنین اظهاراتی غیر قابل اعتماد است و قطعا مقیاس واقعی رکود، بسیار بیشتر است.
آنسشی اظهار داشت: شدت بحران اقتصادی ترکمنستان باور نکردنی است و این کشور با کمبود مواد غذایی مواجه است. ما میدانیم که مردم آسیای مرکزی تمایل به انعطاف پذیری دارند، اما ترکمنستان به سرعت به نقطه بدون بازگشت نزدیک میشود. تصور آیندهای درخشان برای یک دولت گازی که درآمد کمی از صادرات انرژی خود دارد، بسیار دشوار است.
با این حال، بردی محمداف در طول مبارزات انتخاباتی ظاهری، از هرگونه اشاره به بحران اقتصادی کشور خودداری کرد. در عوض، به مطرح کردن خود در نمایشهای دیگر پرداخت. یکی از موارد اخیر آن که در مطبوعات روسی زبان و همچنین در روزنامه گاردین بریتانیا، پوشش گستردهای یافت، اجرای موسیقی در مقابل کارگران بخش گاز بود. در این گزارش تلویزیون دولتی در اواخر ماه گذشته نشان داده شد که ابتدا کارگران وارد صحنه شدند و آواز خواندند سپس رئيسجمهور وارد نمایش شد و شروع به نواختن نمود در حالیکه کارگران برای وی کف میزدند.
این خبرگزاری دولتی گزارش داد، شرکتکنندگان در این جشن با هدیهای که رئیسجمهور در روز جهانی زن (8 مارس) به زنان اهدا نمود و آن هدیه نوشتن چند آهنگ جدید توسط شخص رئیسجمهور بود، سورپرایز شدند.
به باور برخی کارشناسان، این اقدامات بخشی از یک الگوی اسطوره سازی میباشد. در سالهای اولیه حکومت بردی محمداف که در سال 2006 به قدرت رسید، وی به طور معمول در برنامههایی مانند اسب سواری و یا مسابقات اتومبیلرانی به تصویر کشیده میشد. هدف از این اقدامات، ایجاد تصویری مثبت از بردی محمدوف و نمایش تواناییهای وی بود. گزارش شده است که بردی محمدوف در سال 2009 برای نشان دادن مهارتهای خود، به برداشتن تومور از پشت گوش یک بیمار، توسط عمل جراحی، اقدام کرده است.
در تلاش دوباره برای نشان دادن تصویر خیرخواهانه از بردی محمدوف، رسانههای دولتی در اواخر ماه ژانویه گزارشهایی از سفر وی به منطقه «اهل» در حالیکه به مردم محلی هدیه میداد، نشان دادند. با وجود اینکه چنین نمایشهایی رسما به عنوان مبارزات انتخاباتی در نظر گرفته نشده است اما زمان انجام این اقدامات، به وضوح قابل توجه است.
در حالی که حضور فراگیر حکومت پلیسی بدان معنی است که هیچ کس آشکارا شکایت نمیکند، برخی رسانهها، به ویژه سرویس ترکمنستان رادیو آزادی (آزاتلیک)، پیامدهای ناشی از رکود اقتصادی در ترکمنستان را مستند نمودهاند. مواد غذایی اساسی مانند روغن پخت و پز و شکر در بسیاری از مغازهها از جمله در پایتخت نایاب شدهاند و قیمت آنچه در دسترس است، مانند نان و گوشت، افزایش یافته است.
بر اساس گزارش آزاتلیک در تاریخ 6 فوریه، موضوع افزایش قیمتها و کمبود اقلام اساسی مورد نیاز مردم در روزهای اخیر، مقامات را واداشت تا اقدامات جدیتری برای مهار قیمتها انجام دهند.
در همین حال، یک تاجر ناشناس در یکی از بازارهای عشق آباد به رادیو آزاتلیک گفت: چند روز متوالی است، ماموران خدمات مالیاتی و سازمانهای تجاری به سراغ مغازهداران میروند و آنها را مجبور میکنند تا اجناس خود را با قیمتهای پایینتر بفروشند.
کمبود کالاها و پول نقد، مقامات را وادار کرده است تا از مکانیسمهای شدیدتری برای جلوگیری از انتشار این اطلاعات، استفاده نمایند. همچنین ارائه دهندگان اینترنت در کشورهای سرکوبگر، عملکرد «وی پی ان» ها را که کاربران اینترنت را قادر به جستجو در وبسایتهای خاص میسازد، مختل میکنند.
در همین راستا، چند خبرنگار که برای انجام کار خبرنگاری، خود را به خطر انداخته بودند، مورد تعقیب کیفری قرار گرفتهاند. به عنوان مثال، در تاریخ 3 دسامبر، «خدابردی آلاشف» یک خبرنگار مستقل همراه با همسر و مادر خود توسط پلیس در منطقه «دشگوز» به اتهام همراه داشتن تنباکو، که جرم غیرقانونی در ترکمنستان محسوب میشود، بازداشت شد. ادعا شده است آلاشف تحت شکنجه مجبور به اعتراف به داشتن 11 کیلوگرم تنباکو شد. بیش از 2 ماه است که کسی اطلاعی از این خبرنگار که در مورد کمبود مواد غذایی در میان مردم ترکمنستان گزارش تهیه میکرد، ندارد.
این در حالی است که مقامات دولت در پی ایجاد توهم انتخابات رقابتی برای اولین بار، نمایندگان احزاب غیر دولتی را میان 9 نامزد انتخابات ریاست جمهوری ترکمنستان، گنجاندند. با توجه به این شرایط، بعید است نتیجه انتخابات پیش رو با رایگیری سال 2012 که در آن بردی محمداف با کسب 97 درصد آرا، پیروز انتخابات شد، تفاوت زیادی داشته باشد.
در همین راستا، «هیو ویلیامسون»، مدیر اروپا و آسیای مرکزی دیدهبان حقوق بشر در بیانیهای گفت: ترکمنستان هرگز یک انتخابات آزاد و عادلانه برگزار نکرده است و انتخابات پیش رو هم از این قاعده مستثنی نیست. تا زمانی که مقامات یک کشور کنترل شدید بر تمام جنبههای زندگی عمومی دارند، برگزاری انتخابات واقعی ممکن نیست.