ایران شرقی/

سال گذشته برای تاجیکستان سال بسیار پیچیده و دشواری بود. در سال 2018، تاجیکستان مورد حمله شبه‌نظامیان اسلامی قرار گرفت. از آن زمان تاکنون، تهدید حمله  رادیکال‌ها از افغانستان بارها افزایش یافته است. امامعلی رحمان در همین راستا، بر ضرورت تقویت قابلیت دفاعی کشور تاکید داشته و فشار بر اپوزیسیون را تشدید کرده است.  

در عین حال، بحران اقتصادی در تاجیکستان همچنان ادامه دارد و مردم به صورت گروهی برای کسب درآمد به روسیه می‌روند. اما این امر هیچ تاثیری بر شاخص‌های دموگرافی (جمعیت شناسی) ندارد. چرا که جمعیت کشور همچنان رو به افزایش است.

رحمان حدود یک سال است که روابط را با ازبکستان بهبود بخشیده است (در زمان کریم‌اف، روابط سردی بین این دو کشور برقرار بود). بدین ترتیب، موانع ویزایی بین دو کشور از میان برداشته شد. علاوه بر این، رهبر ازبکستان برای اولین بار پس از 18 سال به تاجیکستان سفر کرد و در جریان این سفر 27 سند به امضا رسید. ولادیمیر پوتین هم در سال گذشته به دوشنبه سفر کرد. این سفر در چارچوب نشست سنتی سران کشورهای مستقل مشترک‌المنافع صورت گرفت.

تشدید تروریسم در فصل پاییز
در فصل تابستان در نتیجه حمله به دوچرخه ‌سواران خارجی 4 نفر کشته شدند و سفارت آمریکا از شهروندان خود خواست با توجه به خطرات روافزون حملات تروریستی، از سفر به تاجیکستان پرهیز کنند. داعش مسئولیت این حمله تروریستی را به عهده گرفت. علاوه بر این، در کل فصل تابستان، شبه‌نظامیان افغانستان سعی داشتند به قلمروی تاجیکستان نفوذ کنند.

فصل پاییز هم برای رحمان ناآرام بود. وی ابتدا به ولایت خودمختار بدخشان رفت و در مورد سلطه جنایتکاران در این منطقه صحبت کرد. پس از مدتی در ولایت خودمختار بدخشان یک شورش محلی صورت گرفت: شهروندان علیه بیدادگری نیروهای امنیتی اعتراض و تاکید کردند که نیروهای امنیتی سعی دارند تمام شهروندان غیر نظامی را در لیست جنایتکاران قرار دهند. در ماه نوامبر، شورش در شهر خجند؛ تاجیکستان را به لرزه درآورد. در این شورش، 21 نفر کشته شدند که به اعتقاد مقامات دولتی، همه آنها تروریست‌های مرتبط با داعش بودند.

راه‌اندازی اولین واحد نیروگاه برق آبی راغون را می‌توان رویداد مثبت اصلی در تاجیکستان نامید. کریم‌اف ضمن مخالفت شدید با ساخت این نیروگاه، معتقد بود که اگر این نیروگاه آسیبی ببیند و در هم شکسته شود، فاجعه عظیمی برای آسیای مرکزی به بار خواهد آورد. در نیروگاه برق آبی راغون 6 واحد هیدروالکتریکی با ظرفیت 600 مگاوات در حال ساخت است و ظرفیت کلی این نیروگاه 3600 مگاوات خواهد بود. این میزان ظرفیت، نیروگاه راغون را به بزرگ‌ترین نیروگاه برق آبی در آسیای مرکزی تبدیل خواهد نمود. طبق این پروژه، ارتفاع سد این نیروگاه 33 متر است که مرتفع‌ترین سد در جهان خواهد بود.

افزایش افراد غیرقابل اعتماد
براساس آخرین گزارش سازمان بین‌المللی مدافع حقوق بشر(  Human Rights Watch)، وضعیت حقوق بشر در تاجیکستان در سال 2018 وخیم‌تر شد. بدین ترتیب، روزنامه‌نگاران و اپوزیسیون براساس انگیزه‌های سیاسی، دستگیر و به حبس طولانی مدت محکوم شدند.   

در عین حال، مقامات دولتی کمپین بازگشت اجباری مخالفان سیاسی به کشور را تشدید کرده‌اند. اعضای حزب نهضت اسلامی تاجیکستان و جنبش اپوزیسیون "گروه 24" بارها از جانب اینترپل تحت پیگرد قرار گرفته‌اند و مقامات دولتی تاجیکستان هم بارها خواستار استرداد آنها شده‌اند.

بدین ترتیب، برای اجرای این درخواست، در روز 9 اکتبر سال 2017 مرزبانان یونانی در فرودگاه بین‌المللی آتن "میرزارحیم کوزاف"، یکی از فعالان حزب نهضت اسلامی را که قصد داشت برای مشارکت در کنفرانس حقوق بشر به لهستان سفر کند؛ دستگیر کردند. 29 نوامبر، پس از مداخله گروه‌های حقوق بشر یونانی و بین‌المللی، دادگاه ؛ درخواست تاجیکستان مبنی بر استرداد را رد و وی را آزاد کرد.

5 فوریه پلیس استانبول "نمونجان شریف‌اف"، تاجر و یکی از اعضای حزب نهضت اسلامی  را که در سال 2015 از تاجیکستان فرار کرده بود، دستگیر نمود. پس از حضور 11 روزه شریف‌اف در زندان، وی را مجبور کردند در هواپیمایی بنشیند که به دوشنبه می‌رفت. شریف‌اف 20 فوریه در تلویزیون عمومی تاجیکستان اظهار داشت که بازگشتش به کشور داوطلبانه بوده است. اما مقامات دولتی در نتیجه فشار از جانب مردم اجازه بازگشت وی به ترکیه را دادند.
در ماه مارس، پلیس ترکیه به درخواست دولت تاجیکستان "سهراب ظفر"، رئیس "گروه 24" و "نسیم جان شریف‌اف"، یکی از فعالان این جنبش را دستگیر کرد. اما به درخواست وکلای آنها، دادگاه استانبول دادخواست مقامات دولتی تاجیکستان را مبنی بر استردادشان رد کرد. بدین ترتیب، شریف‌اف در ماه جولای و ظفر در ماه اکتبر آزاد شد.

به گفته اپوزیسیون مستقر در فرانسه، آلمان و لهستان، کارمندان سرویس‌های ویژه در تاجیکستان به خویشاوندانشان فشار آورده و از آنها می‌خواهند اطلاعات مربوط به محل اقامت و فعالیت اپوزیسیون را در اختیارشان قرار دهند. همچنین مقامات دولتی تهدید کرده‌اند که در صورت عدم توقف فعالیت اپوزیسیون در خارج از کشور، خویشاوندانشان را به زندان می‌اندازند.
آنها همچنین به نوه 4 ساله محی‌الدین کبیری اجازه خروج از کشور را جهت درمان بیماری سرطان، ندادند.
در ماه سپتامبر دادگاه دوشنبه، "رجبعلی کامل‌اف"، برادر "جنت‌الله کامل‌اف"، عضو نهضت اسلامی تاجیکستان در آلمان را به خاطر عضویت در این حزب و جنایات تایید نشده به 10 سال حبس محکوم کرد.

مقامات دولتی همچنین در عرض یک سال شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های خبری را مسدود و دسترسی به اپراتورهای تلفن همراه و پیام‌رسان‌ها را محدود کردند.
در ماه اوت، دادگاه دوشنبه "عمر مراداف" را به خاطر اهانت به رحمان به 5 سال حبس و بیژن ابراهیم‌اف"، سرباز گارد ملی را به اتهام افراط‌گرایی به 7 سال زندان محکوم کرد.

علاوه بر این، در کشور داشتن حجاب برای زنان و ریش بلند برای مردان هم ممنوع شده است. سلفی‌گری درتاجیکستان از سال 2011 ممنوع شده و سازمان‌های مجری قانون به طور منظم شهروندان را به خاطر عضویت در گروهک‌های سلفی محکوم می‌کنند.
در ماه اوت، مقامات دولتی "جنیدالله خدایراف"، وبلاگ نویس مخالف را به داشتن روابط با سلفیون مسلح متهم و وی را به 5 سال حبس محکوم کردند.

در سال گذشته، وزارت فرهنگ کتابی تحت عنوان "دستورالعمل‌های مربوط به لباس‌های توصیه شده برای دختران و زنان تاجیکستان" منتشر کرد. در این کتاب، سبک‌های تایید شده لباس برای دختران و زنان از سنین 7 تا 70 سالگی به طور مفصل توضیح داده شده است.

موقعیت‌های رو به تضعیف رحمان
کمیسیون آمریکایی آزادی دین در کشورهای جهان، در گزارش سالیانه خود به وزارت خارجه توصیه کرد، در راستای نقض جدی آزادی‌های مذهبی، یک بار دیگر تاجیکستان را وارد لیست "کشورهای نگران کننده در زمینه رعایت حقوق بشر" کند.

در ماه می گروه کاری بازداشت‌های خودسرانه سازمان ملل، نتیجه‌گیری خود را مبنی بر اینکه دستگیری محی‌الدین کبیری، رهبر حزب نهضت اسلامی تاجیکستان و زندانی کردن وی از سپتامبر سال 2015؛ نقض تعهدات بین‌الملی تاجیکستان در حوزه حقوق بشر محسوب می‌شود، منتشر کرد و خواستار آزادی هر چه سریعتر وی شد. کمیته حقوق بشر سازمان ملل هم چنین اعتقادی دارد.

کمیته ضد شکنجه وابسته به سازمان ملل؛ در سومین گزارش دوره‌ای خود پیرامون تاجیکستان در ماه ژوئن سال 2018 نسبت به اعمال شکنجه در زندان‌های این کشور ابراز نگرانی کرد.

آندری سیرینکو، رئیس شورای کارشناسی بنیاد مطالعه سیاست الکترونیک خاطرنشان کرد که وضعیت کلی امور در تاجیکستان نگرانی زیادی را برانگیخته است. طبق برنامه رحمان، وی باید قدرت را به پسرش منتقل کند، اما این امر امکان‌پذیر نیست، چرا که اعتماد به انتقال صلح‌آمیز قدرت در کشور دشوار است. به گفته سیرینکو، منافع گروه‌های قبیله‌ای و تقابل با حزب نهضت اسلامی تاجیکستان؛ تهدیدی جدی برای رحمان به شمار می‌رود و پیگرد گروه‌های مذهبی میانه‌رو توسط حکومت، ترحم و دلسوزی مردم را برمی‌انگیزد.
به اعتقاد سیرینکو، رادیکالیسم مردم و تلاش برای نفوذ اسلام‌گرایان به مناطق کوهستانی تاجیکستان، تهدیدهای واقعی برای رژیم رحمان بوده و هستند. از آنجا که رفاه مردم رو به بهبودی نیست؛ علاقه جوانان به گروه‌های رادیکال در حال افزایش است. رحمان هیچ برنامه‌ای برای خروج از این وضعیت ندارد و همین مسئله، پاشنه آشیل اصلی وی خواهد بود. بدین ترتیب، پیش‌بینی توسعه پایدار تاجیکستان در آینده نزدیک بسیار دشوار است.