ایران شرقی/
طی ماه‌های اخیر، تیم دموکرات‌های بازنده انتخابات ریاست جمهوری، هم خود و هم دولت جدید آمریکا را از تقویت مواضع استراتژیک نظامی مسکو در فضای پساشوروی، به ویژه در کشورهای آسیای مرکزی می‌ترسانند. پیش بینی این افراد با احتمال حل و فصل مثبت بحران سوریه در نتیجه اقدامات موفق دیپلماتیک و نظامی روسیه در خاورمیانه، نابودی و پراکندگی شبه‌نظامیان داعش و دیگر گروه‌های افراطی و همچنین ایجاد مقدمات حل و فصل سیاسی اوضاع در این کشور مرتبط می‌باشد. این رویدادها به هیچ وجه مدنظر و پاسخگوی مقاصد توسعه طلبانه واشنگتن در این منطقه نیست.
پیچیده‌تر کردن شرایط حول محور دمشق (و نه تنش‌زدایی آن)، عقیم گذاشتن مذاکرات طرفین درگیر جنگ سوریه، حضور زیاد و طولانی مدت نیروهای مسلح روسیه در این جنگ و تحریک خصومت و سوء ظن در روابط سوریه با ترکیه، در وهله اول با منافع مهم و حیاتی آمریکایی‌ها تطابق دارد. 
اما سوالی که کارشناسان در پی پاسخ به آن هستند این است که چرا برای آمریکایی‌ها این نوع تصویر استراتژیک در منطقه مهم است؟ یکی از پاسخ‌های ممکن برای این سوال این است که برای منحرف کردن توجه و منابع روسیه از دیگر مناطق استراتژیک اوراسیا (به ویژه آسیای مرکزی) که یک لقمه چرب برای آمریکایی‌ها هستند.
بدین ترتیب، علاقه روسیه به حل و فصل درگیری سوریه (به منظور  تقویت مهارت نظامی-استراتژیک در روابط با شرکا و متحدانش در کشورهای مستقل مشترک المنافع و به ویژه سازمان پیمان امنیت جمعی) قابل درک است. حتی کاهش حضور نظامی روسیه در خاورمیانه توسط برخی از سیاست‌مداران در خارج از کشور در چنین چارچوبی تفسیر می‌شود.
به گفته تحلیل‌گران، تشدید همکاری مسکو با همسایگان اوراسیایی‌اش در حوزه امنیت به منظور دفاع از فضای پساشوروی، مخصوصا مرزهای جنوبی در مقال مقاصد تجاوزکارانه تروریسم بین‌المللی است. بر خلاف آمریکایی‌ها، مواضع مسکو در مسائل مبارزه با تروریسم بین‌المللی و افراط گرایی مذهبی تحت "استانداردهای دوگانه" قرار نگرفته و هم در سوریه و هم در آسیای مرکزی استوار و اصولی است.
ماهیت وضعیت در افغانستان همسایه با این منطقه (که با کمک آمریکایی‌ها به مرکز جهانی تولید مواد مخدر و منشأ تروریسم بین‌المللی تبدیل شده است) به طور مستقیم ثبات استراتژیک و موقعیت سیاست داخلی در کشورهای منطقه را تهدید می‌کند. نفوذ شبه‌نظامیان داعش که دائما اسلام‌گرایان محلی رادیکال را به صفوف خود می‌کشانند، نگرانی‌ها در این زمینه را افزایش داده است.
علاوه بر طالبان و داعش، در افغانستان ده‌ها گروهک اسلامی افراطی کوچک، مانند "کتاب"، "دولت اسلامی ازبکستان"، "خلافت" اویغور، "فتح" قزاقستان، "قرقیزستان کلکانی" قرقیزستان،"حزب اسلامی ترکستان"، "حرکت فاروقی" و غیره گسترش یافته‌اند. همه آنها "از نظر خود" درگیر برنامه‌های خطرناک پاکسازی قلمرو افغانستان، پاکستان و جمهوری‌های آسیای مرکزی از به اصطلاح «کفار» برای ایجاد شرایط تشکیل "دولت اسلامی خراسان" در منطقه  هستند.
در حال حاضر شورش‌ها و اردوگاه‌های افراطیون افغانستان که در همسایگی کشورهای آسیای مرکزی قرار دارد، را فرا گرفته و این کشور را از نظر نظامی ضعیف کرده‌اند. در اینجا این سوال مطرح می‌شود که چه کسی می‌تواند این واقعیت را انکار کند که فضای پساشوروی برای همیشه به منطقه مورد توجه روز افزون مسکو تبدیل خواهد شد؟ آنچه در اینجا مهم‌ و کاملا معقول است، تطابق منافع استراتژیک روسیه با نگرانی کشورهای این منطقه از امنیت ملی خود و شرایط مناسب برای توسعه اجتماعی-اقتصادی آنهاست.
بر این اساس، این موضوع کاملا قابل درک و توجیه است که چرا و به چه منظور، رهبران روسیه و تاجیکستان همواره نسبت به توسعه همکاری‌های دفاعی در چارچوب سازمان پیمان امنیت جمعی و همکاری‌های دوجانبه توجه خاصی دارند. اما در ماه دسامبر سال گذشته نظامیان روسیه و تاجیکستان قصد خود از گسترش راکت‌اندازهای چندگانه "اوراگان" در پایگاه نظامی 201 در دوشنبه و قرغان‌تپه (که در این واحدها 7000 نظامی روسی مستقر هستند) را دفاع در برابر تروریست‌ها اعلام کرده بودند. ناظران عینی بر این باورند که این تصمیم اگر همانطور که اشاره شد، مقابله با هجوم شورشیان از سوریه و افغانستان به مرزهای جنوبی کشورهای مستقل مشترک المنافع را در نظر داشته باشد، درست و به موقع است.
کارشناسان نظامی معتقدند که استقرار سیستم‌های موشکی با عملکرد بالا در منطقه، قابلیت‌های رزمی گروه‌های نظامی روسی مستقر (که در صورت لزوم، قادر به ضربه زدن به شبه‌نظامیان در مناطق کوهستانی غیر قابل دسترس تاجیکستان و کشورهای همسایه است) را افزایش می‌دهد.
از سوی دیگر، بیانیه‌های اخیر "سرگئی شایگو"، وزیر دفاع روسیه در مورد عرضه سلاح‌های مدرن و تجهیزات نظامی، از جمله هواپیما و هلیکوپتر در سال 2017 به تاجیکستان، توجه بسیاری از مطبوعات غربی را به خود جلب کرده است. واقعیت این است که در صورت حمله گسترده اسلام‌گرایان افراطی و تروریست‌ها به مرزهای کشورهای مشترک المنافع، نیروهای امنیتی تاجیکستان به دلیل کمبود تجهیزات مدرن نظامی نمی‌توانند ضامن دفاع از قلمروی خود و مرزهای جنوبی کشورهای مستقل مشترک المنافع باشند.
در این راستا، پایگاه نظامی 201 روسیه که در قلمروی تاجیکستان مستقر است، نقش مهمی را برای امنیت آسیای مرکزی ایفا کرده و همچنان به بازی در نقش پایگاه اصلی کل کشورهای مستقل مشترک المنافع در آسیای مرکزی و ضامن صلح و ثبات در منطقه ادامه می‌دهد. علاوه بر این، در جنوب تاجیکستان، مسکو واحد استراتژیک مدرن – مرکز رصد فضایی "آکنو" که بخشی از نیروهای هوافضا است - را اداره می‌کند. مرکز "آکنو" امکان تشخیص، شناسایی و محاسبه به موقع مدارهای واحدهای فضایی، از جمله "کاربرد دوگانه" در ارتفاع 2 تا 40 هزار کیلومتر و با اندازه یک متر یا کمتر را فراهم می‌کند. همه این پتانسیل‌های نظامی-استراتژیک بزرگ و مدرن در برآوردن اهداف صلح‌آمیز و دفاعی موثر بوده و ارزیابی اهمیت حفظ و توسعه‌ آن برای امنیت منطقه‌ای، مخصوصا در زمینه اقداماتی که اخیرا انجام شده برای تقویت مرز افغانستان-تاجیکستان دشوار است.
به گفته امامعلی رحمان، رئیس جمهور تاجیکستان از پایان سال 2015 تا پاییز سال 2016 در این منطقه بیش از 80 پست مرزی جدید و مجهز ساخته شده و واحدهای مرزی راه‌اندازی شده‌اند که علاوه بر افزایش آمادگی نظامی نگهبانان مرزی، قابلیت‌های مقامات این جمهوری در حفاظت از مرزهای ملی را ده‌ها بار تقویت می‌کند. با این وجود، خطر عبور از مرز توسط تشکیلات مسلح افراط گرایان یا کاروان‌های مواد مخدر همانند سابق بسیار بالاست (اگر تنها بر نیروهای خود تکیه کنند).
بنابراین، تمرینات مشترک گسترده نظامی با روسیه،  با استفاده از سلاح‌های مدرن و تجهیزات نظامی کاملا موجه به نظر می‌رسد. بنابراین، در سپتامبر سال گذشته در منطقه  لاهور تمرین‌های ضد تروریستی تاجیکستان-روسیه برگزار شدند. در مانورهای نظامی حدود 800 سرباز از هر دو طرف شرکت کردند و بیش از 200 واحد تجهیزات نظامی مورد استفاده قرار گرفتند. نظامیان، مرزبانان و نیروهای وزارت كشور تاجیکستان در پادگان پایگاه نظامی 201 آموزش دیده‌اند تا به سرعت تشکیلات مسلح غیر قانونی را در شرایط کوهستانی خلع سلاح کنند.
اخیرا، نیروهای غربی از آموزش‌های نظامی موفق "شیت-2016" روسیه-تاجیکستان که در آنها تمام انواع نیروهای مسلح حضور داشتند، احساس خطر می‌کنند. در این تمرینات، نظامیان روسی پایگاه 201، بخش‌های وزارت دفاع، وزارت كشور و نیروهای مرزی تاجیکستان برای جستجو و نابودی گروه‌های مخرب تمرینات تاکتیکی اجرا کردند. در این عملیات بزرگ بیش از 10 هزار سرباز و افسر از هر دو کشور حضور داشتند و بیش از 1.5 هزار واحد تسلیحات و تجهیزات نظامی مورد استفاده قرار گرفتند. غرب نسبت به حضور پایگاه نظامی 201 روسیه در این آموزش مشترک حساسیت ویژه‌ای داشت.
کارشناسان غربی بر خلاف تحلیل‌گران وحشت‌زده‌ی مرکز آمریکایی استراتفور، مجبورند اعتراف کنند که محتوای همکاری نظامی-فنی بین تاجیکستان و روسیه ماهیتی روشن و قابل درک داشته و اهدافش موجه و ضروری هستند. همسایگان تاجیکستان هم به این موضوع علاقمندند، چرا که این به هیچ وجه امنیت آنها را تهدید نمی‌کند و فقط به استحکام و تثبیت آن کمک می‌کند. علاوه بر این، تعامل نظامی-استراتژیک این کشورها مبنای حقوقی-بین المللی داشته و با ماموریت سازمان پیمان امنیت جمعی تطابق دارد.
با توجه به اهمیت تلاش‌های مشترک برای مقابله با تهدیدات تروریسم و افراط گرایی در منطقه، مسکو و دوشنبه در حال برنامه‌ریزی مانورهای نظامی-تاکتیکی، بهبود تجهیزات فنی و مسلح کردن واحدهای ارتش و نیروهای مرزی برای سال آینده هستند. همه این برنامه‌ها یک هدف خوب دارند و آن هم تامین صلح و امنیت در آسیای مرکزی است که به دلایل روشن نگرانی "قرقی‌های" خارج از کشور را بر می‌انگیزد.