ایران شرقی/
                                                            
طبق گزارش سازمان بین‌المللی کار (ILO) که در اواخر سال 2018 منتشر شد، در مجموع 164 میلیون کارگر مهاجر در سراسر جهان وجود دارد. براساس برآوردهای جهانی سازمان بین‌المللی کار از دوره ی سال‌های 2013 - 2017 ، اکثر کارگران مهاجر - 96 میلیون نفر مرد و 68 میلیون نفر زن هستند. این امر نشان دهنده افزایش سهم مردان در میان کارگران مهاجر از 56 درصد به 58 درصد و کاهش  سهم زنان از 44 درصد به 42 درصد است.
تقریبا 61 درصد از کارگران مهاجر در سه منطقه زیر یافت می‌شوند. 23 درصد در آمریکای شمالی، 23.9 درصد در شمال، جنوب و غرب اروپا و 13.9 درصد در کشورهای عربی. سایر مناطق که تعداد زیادی از کارگران مهاجر را شامل می‌شود - بیش از 5 درصد - شامل اروپای شرقی، کشورهای جنوب صحرای آفریقا، جنوب شرقی آسیا و اقیانوس آرام و آسیای مرکزی و غربی است. در مقابل، آفریقای شمالی میزبان کمتر از 1 درصد کارگران مهاجر است.
طبق آمارها، ترکیه در گروه «درآمد متوسط» کشوری است که میزبان حدودا 4.3 میلیون مهاجر می‌باشد.

طبق آمار وزارت کار و امور اجتماعی کشور، سال گذشته، ترکیه بیش از 87،000 مجوز کار برای مهاجران و اتباع خارجی اعطا کرد. اما هزاران کارگر غیر قانونی مهاجر در کشور وجود دارد که با دستمزد کم و شرایط کار ضعیف کار می‌کنند. تعداد قابل توجهی از این کارگران مهاجر، کودکان هستند. طبق گزارش منتشر شده توسط حزب مردم جمهوری خواه در ماه نوامبر، حدود یک میلیون کارگر سوری غیر قانونی در ترکیه وجود دارند و 20 درصد آنها کودکان هستند.
همانطور که درخواست بازار کار روسیه کاهش یافته است، ترکیه تبدیل به یک گزینه جذابتر برای مهاجرین کاری آسیای مرکزی شده است.

روسیه، مدتهاست که بزرگترین پذیرنده مهاجران کارگری آسیای مرکزی بوده، اما این روند ممکن است تغییر کند. اینکه تا کنون، روسیه به عنوان مقصد برتر کارگران مهاجر آسیای مرکزی بوده است می‌تواند حاصل چندین عامل از جمله رژیم‌های لغو روادید با کشورهای آسیای مرکزی، دستمزد نسبتا بالا و آشنایی مردم منطقه با زبان و فرهنگ روسی باشد. با این حال، در چند سال اخیر، تعداد مهاجرانی که به روسیه سفر می‌کنند به دو دلیل اصلی کاهش یافته است. دلیل اول، کاهش قابل‌ملاحظه ارزش «روبل» ناشی از تحریم‌های غرب که باعث شده بازار کار روسیه  از لحاظ اقتصادی جذابیت کمتری برای مهاجران داشته باشد. دلیل دوم، گفتمان داخلی در مورد ارتباط میان تروریست‌های اسلامی (داعش) و مهاجران کار باعث افزایش حملات به اتباع آسیای مرکزی در روسیه شده است.

این دو تحول مذکور، مهاجران آسیای مرکزی را به انتخاب جایگزینی برای مقاصد مهاجرت خود واداشته است.
با کاهش جذابیت بازار کار روسیه، ترکیه به طور قابل توجهی به گزینه جذابتری برای مهاجران آسیای مرکزی تبدیل شده است. براساس گزارش وزارت امور داخلی ترکیه، ترکمنستان، ازبکستان و قرقیزستان در میان 10 کشور برتر که شهروندان آنها دارای مجوز کار در ترکیه هستند، قرار دارند. علاوه بر این، در سال 2017، رتبه ازبکستان در میان 5 کشور برتر که شهروندان آن به عنوان مهاجران غیرقانونی در ترکیه دستگیر شده‌اند، قرار گرفت.

به طور کلی، ترکیه در طول سال‌های اخیر برای مهاجران کارگری از آسیای مرکزی قابل دسترس‌تر شده است. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، آنکارا در تلاش برای گسترش تجارت و جابجایی مردم، رژیم‌های لغو ویزا را برقرار نمود. دولت ترکیه مقرراتی با محدودیت کمتر نسبت به دولت روسیه وضع کرده است. برای مثال، مهاجران کار آسیای مرکزی برای مدت اقامت قانونی آنها در این کشور، نیاز به ثبت نام در هیچ سازمانی ندارند. این امر آنها را قادر می‌سازد تا روش‌های اداری دشوار را دور بزنند، در حالی که در روسیه مهاجران اغلب قربانی فساد موجود در نهادهای دولتی می‌شوند. علاوه بر این، مردم ترکیه نیز پذیرش بیشتری در مورد مهاجران آسیای مرکزی نسبت به کشورهای همسایه عربی دارند. ترک‌ها از میراث مشترک ترکی که با مهاجران آسیای مرکزی دارند، آگاه هستند. علاوه بر این، بخش مذهبی مهاجران آسیای مرکزی نیز با تبعیض کمتری در ترکیه با اکثریت مسلمان نسبت به روسیه مواجه می‌شوند.

با این وجود، مهاجران آسیای مرکزی هنوز با چالش‌هایی در ترکیه مواجه هستند. نگرش عمومی نسبت به مهاجران از زمانی که افراد داعش در سال 2016 حمله تروریستی در فرودگاه آتاتورک استانبول انجام دادند، محتاطانه‌تر شده است. در حالی که گزارش‌های ضد و نقیضی در این زمینه وجود دارند، در بسیاری از آنها مهاجمان را شهروندان ازبکستان، قرقیزستان و روسیه شناسایی کردند. چند ماه بعد، یک ازبک تبار بر روی مردمی که در جشن سال نو در یک کلوپ واقع در استانبول شرکت کرده بودند، آتش گشود و این حمله منجر به مرگ 39 نفر شد.

وقوع این حوادث، به این بحث دامن زد که آیا ترکیه باید رژیم‌های لغو روادید را با کشورهای آسیای مرکزی که شهروندان آن در فعالیت‌های تروریستی در خاک ترکیه مشارکت داشته‌اند، حفظ کند؟ علاوه بر این، برخی از افراد آسیای مرکزی هدف حملات ضد تروریستی قرار گرفتند که منجر به تبعید شهروندان ازبک و قرقیز شد. با این حال، به گفته «گالیب بشیروف»، استاد دانشگاه بین‌المللی فلوریدا، دولت ترکیه  بیش از حد بر روی ملیت تروریست‌ها تأکید نداشته، بلکه بر تهدید بزرگتر ناشی از داعش تأکید دارد. دولت این کشور حملات جدی علیه مهاجران آسیای مرکزی در ترکیه حتی پس از حملات تروریستی سال 2016 انجام نداده است.
برعکس، دولت ترکیه در واقع حمایت خود از مهاجران آسیای مرکزی را تا حدودی تقویت کرده است. به عنوان مثال، در ماه نوامبر، «رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهور ترکیه فرمانی در مورد تمدید دوره اقامت بدون روادید برای شهروندان قزاقستان، تاجیکستان و ازبکستان صادر کرد. قبلا، شهروندان این کشورها می توانستند بدون داشتن ویزا حداکثر 30 روز در ترکیه اقامت کنند. با این حال، طبق مقررات جدید، شهروندان سه کشور آسیای مرکزی هر شش ماه می‌توانند تا 90 روز در این کشور اقامت داشته باشند. این امر، قطعا مهاجران بیشتری را از آسیای مرکزی، به ویژه از ازبکستان، به بازار کار ترکیه جذب خواهد کرد.

این تحولات، فرصتی را برای دولت ترکیه به منظور بهبود روابط خود به ویژه با ازبکستان فراهم کرده است. در دوران حکومت «اسلام کریموف»، رئیس جمهور سابق ازبکستان، روابط میان آنکارا و تاشکند ضعیف بود. در آن زمان آنکارا به «محمد صالح» رهبر اپوزوسیون ازبکستان، پناهندگی سیاسی داد و به شدت وقایع 2005 در اندیجان را محکوم کرد. دولت کریموف با تعطیل کردن همه مدارس ترکی در کشور و محدود کردن همکاری با آنکارا به این اقدام ترکیه واکنش نشان داد.

تغییر رهبری در ازبکستان پس از مرگ کریموف در سال 2016 و خط مشی متفاوت جانشین وی، «شوکت میرضیایف» فرصتی مناسب برای آنکارا به منظور بهبود روابط دوجانبه با تاشکند فراهم کرده است. علاوه بر این، بر خلاف حکومت کریموف، دولت میرضیایف، بسیار پیگیر سرنوشت شهروندان خود در خارج از کشور است.
تمهیدات مذکور برای تقویت روابط ترکیه با کشورهای آسیای مرکزی، همچنین ممکن است بیشتر، قزاق‌ها و تاجیک‌ها را به ترکیه جذب کند، اما احتمالا کارگران مهاجر ازبک بیشتر از همه استقبال خواهند کرد. در حال حاضر بیش از 30 هزار شهروند ازبک در ترکیه هستند، اما فقط حدود 2000 نفر ویزای کار دارند. برای قزاق‌ها که اقتصاد کشورشان به مهاجران کار وابسته نیست و برای تاجیک‌ها که ریشه ترکی ندارند و با زبان تركی مشکلات بیشتری دارند، ترکیه هنوز هم نمی‌تواند به اندازه روسیه مقصد جذابی برای كار باشد.

تا کنون، دولت «اردوغان»، سیاست‌های منعطفی نسبت به مهاجران از آسیای مرکزی داشته است. با این حال، حدود 3.8 میلیون نفر بیکار در ترکیه وجود دارند و بیش از 20 درصد جوانان ترکیه بیکار هستند. بنابراین، دولت این کشور ممکن است در آینده با انتقادات بیشتری از سوی احزاب مخالف ترکیه، که عمدتا «ضد مهاجرت» هستند، مواجه شود.

با وجود سیاست‌های همراه با انعطاف‌ دولت فعلی ترکیه نسبت به پذیرش مهاجران آسیای مرکزی، برخی تحلیلگران معتقدند که اتباع این کشورها با خطر لقب گرفتن به عنوان تروریست در این کشور مواجهند. این در حالی است که در گزارش‌های رسانه‌ای شواهدی مبنی بر وجود این امر مطرح شده است.        
  
در ماه نوامبر سال گذشته، پلیس ترکیه طی یک هفته بیش از 1400 حمله در سراسر کشور انجام داد و طبق گزارش مقامات، 6 هزار و 890 نفر به جرم اقامت غیرقانونی و هزار و 167 نفر به دلیل مشکوک بودن به شراکت در  گروه‌های تروریستی از جمله «حزب کارگران کردستان» (PKK)، «داعش»، و یا «سازمان تروریستی فتح الله گولن» که آنکارا آن را متهم به کودتای جولای 2016 کرده است؛ دستگیر شدند .

در میان آسیب‌پذیرترین افراد، مهاجران آسیای مرکزی وجود دارند. صدها هزار نفر از ازبکستان، ترکمنستان، تاجیکستان، قزاقستان، قرقیزستان و اویغورهای قومی از غرب چین در ترکیه مستقر شده‌اند. بسیاری از آنها کشورهایشان را به خاطر محدودیت‌های مربوط به شیوه‌های مذهبی ترک کرده‌اند. دیگران به دلیل وضعیت نابسامان اقتصادی و فساد گسترده در کشورهایشان برای برخورداری از زندگی بهتر به ترکیه می‌روند. مشابهت فرهنگی میان ترکیه و کشورهای آسیای مرکزی دلیل دیگری برای جذب شدن مهاجران به این کشور می‌باشد.  مهاجران آسیای مرکزی در بدو ورود به ترکیه می‌توانند ویزای 30 تا 90 روزه دریافت نمایند، اما به نظر می‌رسد که بسیاری از این افراد شرایط لازم را برای دریافت مجوزهای اقامت ندارند و این امر آنها را با خطر اخراج از کشور مواجه می‌کند.  

در دهه‌های اخیر، احساسات ملی‌گرای ترکی و همدردی با وضعیت کشورهای همسایه "ترک" در آسیای مرکزی  باعث شده که مقامات ترکیه، مهاجرت غیرقانونی از این منطقه را نادیده بگیرند اما این موضوع در حال تغییر است چراکه ترکیه از اتحادیه اروپا فاصله گرفته و با روسیه، چین و دولت‌های آسیای مرکزی روابط نزدیکتری برقرار کرده است. این دولت ها تمایل دارند از تهدید تروریسم برای سرکوب مخالفت های سیاسی استفاده کنند. در حال حاضر، ترکیه در حال تلاش برای مقابله با تهدیدات تروریستی در داخل کشور خود می‌باشد و این مهاجران در معرض اخراج از این کشور به خاطر نگرانی‌های امنیتی هستند و این افراد پس از بازگردانده شدن به کشورهای خود نیز ممکن است به عنوان افراط‌گرا و تروریست خوانده شوند و این موضوع شرایط آنها را حتی بدتر از قبل خواهد کرد.
 
منابع:
https://thediplomat.com/2019/01/to-russia-or-turkey-a-central-asian-migrant-workers-big-choice/
https://ahvalnews.com/migrant-workers/central-asian-migrant-workers-choose-turkey-over-russia-analysis