آتامبایف، که بر اساس قانون اساسی قرقیزستان تنها یک دوره میتواند در قدرت باشد، در سخنرانی خود در طول کنفرانس خبری پایان سال در ماه دسامبر، اشاره کرد که تمایل دارد رئيسجمهور بعدی کشور از میان آنچه وی «اپوزیسیون سیستمیک» خواند، انتخاب شود. این در حالی است که انتخابات ریاستجمهوری قرقیزستان برای ماه اکتبر برنامهریزی شده است و به ظن ناظران سیاسی، جانشین آتامبایف هرکس که باشد، بعید است وضع موجود حفظ شود.
ایران شرقی/
در حالیکه «الماس بیک آتامبایف»، رئیسجمهور قرقیزستان وارد آخرین سال قدرت خود میشود، این که چه کسی جانشین وی خواهد شد و چه قدر قدرتمند خواهد بود، موضوعی است که اذهان عمومی در قرقیزستان و کشورهای منطقه را به خود مشغول کرده است.
آتامبایف، که بر اساس قانون اساسی قرقیزستان تنها یک دوره میتواند در قدرت باشد، در سخنرانی خود در طول کنفرانس خبری پایان سال در ماه دسامبر، اشاره کرد که تمایل دارد رئيسجمهور بعدی کشور از میان آنچه وی «اپوزیسیون سیستمیک» خواند، انتخاب شود. این در حالی است که انتخابات ریاستجمهوری قرقیزستان برای ماه اکتبر برنامهریزی شده است و به ظن ناظران سیاسی، جانشین آتامبایف هرکس که باشد، بعید است وضع موجود حفظ شود.
با این حال، به نظر میرسد برخی از تغییرات اخیر قانون اساسی که توسط آتامبایف و متحدان وی مهندسی شد با هدف پراکندن صفوف طبقه سیاسی کهنهکار کشور انجام شد، به ویژه کسانی که به فساد سیاسی و اقتصادی شهرت داشتند.
«مارس ساریف» تحلیلگر سیاسی با اشاره به یک اصل قانونی که برخی از ناظران معتقدند میتواند برای ارعاب دشمنان آتامبایف مورد استفاده قرار گیرد، گفت: اصلاحات آتامبایف با هدف پاکسازی حوزه سیاسی قرقیزستان از نومنکلاتورهای حزبی فاسد که در زمان رئیسجمهور سابق «عسکر آقایف» و «قربان بیک باقی یف» ظهور یافتند، انجام گرفت. یکی از این تغییرات، لغو قانون محدودیتهای جرائم مالی بود. اما به نظر میرسد برخی از اعضای برجسته مخالفان قدیمی از این اوضاع هراسی نداشته و قصد خارج شدن بیسر و صدا از صحنه سیاسی را ندارند.
در سختترین چالش با آتامبایف، «کمچی بیک تاشیف» رهبر حزب آتاژورت قرقیزستان از جمله مخالفان دولت در اواخر ماه نوامبر به طور رسمی اعلام کرد که به نیروهای ملیگرای همفکر، «احمدبیک کلدی بکوف»، وزیر سابق موقعیتهای اضطراری، و «ادهان مادوماروف»، سخنگوی سابق مجلس پیوسته است.
به گفته رسانههای محلی، حزب “southern conglomerate” که خود را ناجی بالقوه دموکراسی در قرقیزستان میداند، به سرعت مخالفت خود را با تغییرات قانون اساسی که در همه پرسی 11 دسامبر به تصویب رسید، اعلام کرد. مادوماروف این رفراندوم را غیر قانونی خواند.
در همین حال، تاشیف بیان کرده است که “southern conglomerate,” به دنبال همکاری با «اموربیک تکه بایف»، یکی دیگر از چهرههای کهنهکار مخالف آماده نبرد میباشد که ریاست حزب «آتا مکن» را به عهده دارد. در حالی که تکه بایف هرگز ارتباط زیادی با رهبران“southern conglomerate,” نداشته است اما احتمال یک اتحاد گسترده میان آنها قابل تصور است.
همچنین در ماه دسامبر «تورکسونبک آکون»، بازرس سابق در مورد آنچه که وی آن را یک روند مقابلهای نوپا در سیاست قرقیزستان میداند، ابراز نگرانی کرد. آکون گفت: اگر انقلاب یا ناآرامی دیگری در کشور رخ دهد، این مقامات دولت خواهند بود که سرزنش خواهند شد.
اما «ایگور شستاکوف»، تحلیلگر سیاسی که امکان وقوع ناآرامی را کم میداند، اشاره کرد که بسیاری از مردم قرقیزستان از تظاهرات خیابانی که در سالهای 2005 و 2010 به وقوع پیوست، فرسوده شدهاند. وی گفت: در سه-چهار سال گذشته، تعداد جلسات گروهی به طور قابل توجهی کاهش یافته است و مردم قرقیزستان دیگر اعتقادی به این موضوع ندارند که بتوان از طریق تظاهرات، وضعیت را تغییر داد.
با این همه، یک عامل مهم ثبات آینده قرقیزستان، حداقل در کوتاه مدت و میان مدت، روسیه است. آتامبایف از حمایت ضمنی مسکو برخوردار است و هر گونه تلاش توسط بازیگران سیاسی “southern conglomerate,” برای از خط خارج کردن وی و یا متحدانش به احتمال زیاد مورد حمایت روسیه نخواهد بود. ساریف گفت: آنها (“southern conglomerate ) حامیان مالی خارجی ندارند و وضعیت جغرافیای سیاسی به طور اساسی تغییر کرده است.
همچنین ساریف اظهار داشت برای انتخاب رئيس جمهور بعدی، نخبگان اقتصادی و سیاسی کشور، بیشترین نفوذ خود را در تعیین برنده انتخابات اعمال خواهند نمود. ساریف به اوراسیانت گفت: مهمترین تصمیمات در قرقیزستان، از جمله در مورد سیاست کادر رهبری، توسط قبیلهها که منافع بزرگ در کسب و کار دارند تعیین میشود و بسیاری از مسائل از طریق اجماع در میان نخبگان قبایل قابل حل و فصل است.
به اعتقاد برخی کارشناسان، چهار سیاستمدار در قرقیزستان به عنوان رقیب مهم برای جانشینی آتامبایف در نظر گرفته میشوند.
برخی ناظران سیاسی و کارشناسان حقوقی، «آسیلبک ژینبیکاف» سخنگوی سابق پارلمان را یکی از این احتمالات عنوان کردهاند. ژینبیکاف از حمایت قوی در میان رای دهندگان جنوبی زادگاه مادری خود برخوردار بوده و همچنین برادر نخست وزیر فعلی «سارانبای ژینبیکاف» است. با این حال برخی تحلیلگران سیاسی، ژینبیکاف را به دلیل عدم محبوبیت عمومی، یک نامزد قدرتمند ریاستجمهوری نمیدانند.
دیگر نامزد واقعی ریاستجمهوری، «تمیر ساریف» است، یک چهره با تجربه و سیاسی بیطرف که وارد اختلافات با رئيس جمهور و یا اعضای پارلمان نشده است. همچنین در میان اپوزیسیون سیستمیک، «اموربیک بابانوف»، رهبر حزب «رسپوبلیکا» دیده میشود. بابانوف در عین حال که فاصله خود را با دولت حفظ کرده، از برخی برنامهها مانند اصلاحات قانون اساسی نیز حمایت کرده است. شستاکوف، تحلیلگر سیاسی در اینباره گفت: بابانوف قادر خواهد بود تا با نخبگان سیاسی محلی و همچنین رای دهندگان، که عوامل کلیدی برای برنده شدن در انتخابات ریاست جمهوری قرقیزستان هستند، وارد معامله شود. علاوه بر این، بابانوف صاحب امتیازات رسانهای است که وی را قادر میسازد کمپین موثری ایجاد نماید.
به نظر میرسد، دیگر نامزد مخالفان سیستماتیک، «باکیت توروبایف»، رهبر حزب «پیشرفت اونوگو» است.
اما همانطور که شستاکوف، تحلیلگر سیاسی اشاره مینماید، توروبایف هنوز یک تازهکار سیاسی است و حزب وی با کمک برخی مشاوران سیاسی با تجربه در طول انتخابات پارلمانی 2015 تنها از صحنه محلی به سطح ملی ارتقا یافته است. تصویر سیاسی وی توسط نمایندگان این حزب در مجلس که به طور مداوم اظهارات مضحک آنان سوژه مطبوعات و رسانههای اجتماعی میشود، مرتبا تخریب میشود. علاوه بر این، توروبایف در شمال کشور مشهور نیست. بنابراین بهترین شانس وی میتواند منصوب شدن به پست معاون نخست وزیر باشد.
با این حال، این موضوع خالی از اهمیت نیست که خود آتامبایف در ماه گذشته سهوا و یا عمدا این راز را برملا ساخت که از به ریاستجمهوری رسیدن بابانوف یا توروبایف شگفت زده نخواهد شد.