ایران شرقی/
مقامات ترکیه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، فرصت منحصر به فرد گسترش نفوذشان در کشورهای همسایه، در درجه اول، کشورهای ترک‌زبان را بدست آوردند. وضعیت اقتصادی در قفقاز و جمهوری‌های آسیای مرکزی به شدت وخیم شد - فقر، تورم، بیکاری افزایش یافت و نظام آموزش و پرورش دولتی از هم گسیخته شد. مدارس و دانشگاه‌‌ها به حال خود رها شدند و هر طور که می‌توانستند خود را حفظ می‌کردند. یکی از روش‌های اصلی این بقا، فساد و اخاذی بود. اما در همین حال، سیستم توسعه یافته آموزش خصوصی مرتبط با نام گولن هم در ترکیه در پایان سال‌های 80 افتتاح شد.
گولن در سال 1960 اولین مدارس خود را در ازمیر افتتاح کرد و پس از آن، این شبکه به سرعت در طی چهل سال گسترش یافت.
هزاران مدرسه که در سراسر جهان، مخصوصا در کشورهایی با سنت قوی اسلامی و اکثریت جمعیت مسلمان وجود دارند، پایه و اساس این سازمان هستند. در هرج و مرج سال‌های 90 ترک‌ها سیستم آموزش و پرورش خصوصی خود را به آذربایجان، قزاقستان، تاجیکستان، قرقیزستان، مغولستان، مولداوی، روسیه و اوکراین صادر کردند. این مدارس در کنیا هم وجود دارند. این مدارس در کنیا، "آکادمی نور"، در پاکستان "پاک- ترک" و  در قرقیزستان "سبات" نامیده می‌شوند. کل این موسسات آموزشی در 164 کشور جهان وجود دارند.  این یک شبکه بزرگ است که بخش‌های پراکنده آن می‌توانند نام‌های مختلف و بنیان‌گذاران مختلف داشته باشند، اما یک مدل آموزشی خاص و نام گولن، همه آنها را متحد می‌کند.
در سال‌های اخیر، آنکارا با تمام نیرو به باکو و بیشکک فشار آورده و از آنها می‌خواهد که فعالیت گولنی‌ها را متوقف کنند. مرکز فعالیت گولنی‌ها در حال حاضر به این شهرها مننقل شده است.
به گفته "آگیگ آلسکر"، محقق پدیده گولن، قرقیزستان در میان تمام کشورهایی که این شبکه در آنها ریشه دوانده است، در بدترین موقعیت قرار دارد.
آلسکر معتقد است: «این کشور وابسته به موقعیت گولن است. اقتصادش از هم فروپاشیده، فقر دولت را متزلزل کرده و هیچ کس به جز اعضای این فرقه، در این کشور سرمایه‌گذاری نمی‌کند». در حال حاضر قرقیزستان تکیه‌گاه اصلی گولنی‌ها پس از اخراج آنها از ترکیه است.
ناآرامی در بیشکک
آمریکایی‌ها در بیشکک – مهمانان دائمی هستند. تعداد آنها در میان اساتید دانشگاه محبوب آمریکایی آسیای مرکزی زیاد بوده و همچنین کادرهای دوره‌های خصوصی زبان انگلیسی هم توسط آنها تکمیل می‌شوند. استاد راهنمای من در بیشکک (یکی از افرادی که فریفته چنین دوره‌هایی شده است) معتقد است: «من مطمئن نیستم که در این دانشگاه زبان انگلیسی را به خوبی آموزش می‌دهند، اما چیزی که من به طور دقیق می‌دانم این است که در میان معلمان، افراد زیادی با قد و قامت و رفتار نظامی وجود دارند که آموزش زبان برای آنها بار سنگینی است».
ده روز پس از یک تلاش ناموفق برای سرنگونی اردوغان، "مولود چاووش اوغلو"، وزیر امور خارجه ترکیه در تاریخ 25 جولای از رهبری قرقیزستان خواست تکلیفش را با باند گولن روشن کند. در غیر این صورت، به گفته وزیر، نگرش ما نسبت به بیشکک تغییر خواهد کرد و به وضوح اشاره کرد که کودتایی همانند ترکیه این جمهوری را تهدید خواهد کرد.
اردوغان، گولن را دشمن دولت ترکیه اعلام کرد و خواست که رهبران دیگر کشورهای ترک (کشورهایی که در آن‌ها طرفداران ایده‌های این واعظ زیاد هستند) پیرو نظر وی باشند.
روشن است که بیانیه وزارت امور خارجه ترکیه بر پایه احساسات بوده و اردوغان در مورد بیشکک اشتباه کرده است.
در همین حال، الماس‌بیک آتامبایف، رئیس جمهور قرقیزستان اظهار داشت: «این سخنان یاوه هستند. اگر شما اینقدر باهوش هستید، چرا به هنگام کودتا در کشورتان خواب بودید؟ البته، ما با دقت به تمام مشاوره‌ها گوش فرا می‌دهیم و به همه اطلاعات ایمان داریم. نباید ما را بترسانید یا به ما آموزش بدهید». این سخنان رئیس‌جمهور قرقیزستان برای آنکارا بسیار دلسردکننده بود. تا همین اواخر، ترکیه قسط‌های مربوط به حق عضویت قرقیزستان را به سازمان ملل متحد پرداخت می‌کرد. این واقعیت به تنهایی نشان می‌دهد که گفت‌و‌گوی بیشکک و آنکارا به هیچ وجه در سطح یکسان نبود.
اما در سال‌های اخیر وضعیت تغییر کرده است. بیشکک روی روسیه حساب کرده و می‌تواند به خود این امکان را بدهد که برای آنکارا دندان تیز کند. این در حالیست که رهبر قرقیزستان اشاره کرد که تحمل مداخله ترکیه در امور مستقل کشور را ندارد.
مقامات قرقیزستان نمی‌خواستند به بخشی از مبارزه داخل ترکیه بر سر قدرت تبدیل شوند. آنها همچنین اشاره کردند که اردوغان برای بیشکک برابر با ترکیه نیست.
 انحصار نخبگان
در قرقیزستان، مدارس "سبات" شبکه مدارس و کالج‌های متوسطه خصوصی بوده و مترادف کیفیت هستند. در قرقیزستان با شش میلیون جمعیت، 25 مدرسه متوسطه خصوصی وجود دارد که 12.5 هزار نفر در آن تحصیل می‌کنند. به گفته گیل آلسکر، این مدارس منشا اصلی پرورش ایده‌های فتح الله گولن است.
تفاوت بین "سبات" و یک مدرسه عادی دولتی بسیار زیاد است. افرادی که در سبات تحصیل می‌کنند، بیشتر از بقیه در المپیاد پیروز می‌شوند. تقریبا 100% فارغ‌التحصیلان این مدرسه وارد دانشگاه – هم دانشگاه‌های محلی و هم دانشگاه‌های معتبر خارج از کشور – می‌شوند. در مدرسه سبات فرزندان نمایندگان مجلس، وزرا و تجار بزرگ تحصیل می‌کنند. اما سبات تنها برای کودکان نخبگان نیست. تخفیف‌ها و آموزش رایگان امکان تحصیل در مدارس ترکیه را برای کودکان خانواده‌های فقیر فراهم می‌آورند. از کلاس هشتم تمام علوم دقیق (ریاضیات، فیزیک، شیمی و زیست شناسی) منحصرا به زبان انگلیسی تدریس می‌شوند.
به اعتقاد فتح الله گولن، دور ماندن از علوم دقیق به خاطر ترس از اینکه آنها ممکن است ایمان را تحریف کنند، نشانه‌ی عدم بلوغ ذهنی است. اعتقاد به اینکه علم هیچ ربطی با ایمان نداشته و به طور ناگزیر به  کفر منجر می‌شود، نشانه‌ی  جهل و تعصب است.
یکی از بهترین مدارس سبات قرقیزستان-ترکیه برای پسران، به نام " چنگیز آیتماتوف"، نویسنده بزرگ اهل قرقیزستان است. این مدرسه در حومه بیشکک قرار دارد. خوابگاه دانش آموزان، یک ساختمان سه طبقه جدید با یک حیاط بزرگ در کنار ساختمان آموزش و پرورش است. سبات از سیستم اینترنتی استفاده می‌کند: دانش‌آموزان بیشتر وقت خود را با معلمان می‌گذرانند و والدین آنها را تنها به هنگام تعطیلات و جشن‌ها با خود می‌برند.
این مدرسه - بیش از یک محل یادگیری و معلمانش - بیش از یک معلم ساده هستند. آنها با دانش آموزان و و والدینشان روابط دوستانه‌ای دارند. آموزش و پرورش به طور جداگانه صورت می‌گیرد و پسران و دختران در مدارس مختلف تحصیل می‌کنند. اوقات فراغت دانش‌آموزان با فوتبال، والیبال، شطرنج و دیگر سرگرمی‌های مفید سپری می‌شود. قوانین روز سخت هستند و همه چیز براساس ساعت و زمان انجام می‌شود.
دانش‌آموزان مجاز به داشتن گوشی‌های هوشمند نبوده و فقط با تلفن‌های معمولی با والدینشان ارتباط برقرار می‌کنند. ممنوعیت گوشی‌های هوشمند و همچنین یونی فرم یکشان برای همه، یک هدف مهم را دنبال می‌کنند و آنن این است که دانش‌آموزان خانواده‌های نخبگان و فقیر هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند – قوانین و امکانات برای همه یکسان است.
قبلا من مطمئن بودم که در مدرسه "سبات" دانش‌اموزان نمی‌دانند که گولن کیست و علاقه‌ای هم به موضوع ندارند. اما پس از مراجعه به کتابخانه مدرسه به این موضوع شک کردم. استند نشریات پریئودیک که مملو از انتشارات صندوق "گفتگوی اوراسیا" است، در یک جایگاه برجسته قرار دارد و تقریبا در هر جلد مجله، تصویر فتح‌الله گولن مشاهده می‌شود.
به گفته "آرستان‌بیک سکیموف"، معاون رئیس این مدرسه، گولن نه تنها یک واعظ، بلکه یک بشردوست بزرگ است. پایان نامه او در مورد گفتگوی تمدنها مخالف ایده‌های هانتینگتون که در مورد برخورد تمدن‌ها صحبت می‌کرد، است.
ذکر "گفتگوی اوراسیا" سخنان "آگیل آلسکر" را به یاد من‌آورد. به گفته وی، در هر کشور، علاوه بر پیروان گولن، عواملی وجود دارند که دارای نفوذ خاصی هستند. آنها بیشتر پیرو پلتفرم "گفتگوی اوراسیا" هستند. این سازمان اجتماعی در قزاقستان، بلاروس، قرقیزستان و جمهوری تاتارستان روسیه وجود دارد. "گفتگوی اوراسیا" میدانی برای ترویج ایده‌های گولن در سطح فکری بالا با مشارکت رهبران افکار عمومی است.
نظرسنجی‌های جامعه‌شناختی اخیر در میان دانش‌آموزان و دانشجویان قرقیزستان نشان دادند که تنها 8٪ از آنها خود را وطن پرست در نظر  می‌گیرند. در این خلاء بوجود آمده می‌توان هرگونه ماجراجویی ژئوپلتیک را محقق کرد.
اما آنچه که عجیب است این است که مدارس "سبات"، تنها مدارسی هستند که سرود ملی قرقیزستان را قبل از شروع کلاس‌های می‌خوانند و اصول آموزش و پرورش میهن پرستانه را تدریس می‌کنند.
یک روزنامه‌نگار قرقیزی خاطرنشان کرد: «در مدارس ترکیه نظریه ملی میهن پرستی به کار می‌رود و با این واقعیت که پیشرفت قرقیزستان تنها تحت شرایط پیروی از سیاست غرب امکان‌پذیر می‌باشد، توام است. در حال حاضر، اکثر رهبران محلی افکار عمومی، فارغ التحصیلان دانشگاه آمریکایی در آسیای مرکزی و دریافت کنندگان کمک‌های مالی سوروس هستند. در حال حاضر آنها در گفتمان عمومی کشور، جریان اصلی را تعیین می‌کنند».
به گفته فتح‌الله گولن، ایالات متحده آمریکا- کاپیتان کشتی جهان است و هیچ یک از سازمان‌های مخالف آن نمی‌توانند در مبارزه با این کشور پیروز شوند.
گولن در یکی از مصاحبه‌های خود به طور مستقیم در مورد ایالات متحده به عنوان تنها رهبر جهان که قادر به اعمال تغییرات در مقیاس جهانی است صحبت می‌کند.
به اعتقاد آگیل آلسکر، این فرقه هم به عنوان جاسوس ایالات متحده و هم به عنوان یک جاسوس دوگانه فعالیت می‌کند.
به گفته وی، اسلام میانه‌روی گولن پاسخگوی منافع واشنگتن (که امکان غلبه بر محبوبیت تفاسیر رادیکال قرآن را در گسترش سریع این نوع اسلام می‌بیند) است.
حال در این شرایط، برخی در داخل قرقیزستان از ضرورت احیای دوباره مدارس وابسته به جریان گولن، حداقل در سطح ایدئولوژی فکری صحبت می‌کنند. اقدامی که مشخص نیست هدف از آن خدمت است یا خیانت.