ایران شرقی

ماه گذشته خبری منتشر شد مبنی بر آن که گلمراد حلیم‌اف، فرمانده تاجیکی داعش در حال حاضر در افغانستان حضور داشته و در حال آماده شدن برای حمله به تاجیکستان است. این خبر در حالی منتشر شد که برخلاف ادعاهای سال گذشته مبنی بر کشته شدن حلیم اف در عملیات موصل، وی در ویدئویی با تکذیب این خبر، بار دیگر تاجیکستان را تهدید به حمله جهادگرایان اسلامی کرد.

حلیم‌اف که چندین سال رهبر نظامی داعش بوده است، هم در جنگ پارتیزانی و هم در اقدامات ضدپارتیزانی دارای تجربه می‌باشد. وی زمانی در صفوف اپوزیسیون تاجیکستان علیه ارتش و دولت این کشور می‌جنگید. وی پس از مصالحه میان تاجیک‌ها، به سمت مقامات رسمی رفت، ریاست پلیس ویژه تاجیکستان را بعهده گرفت و برخی عملیات ضدپارتیزانی را انجام داد.

حلیم‌اف بهار سال 2015 تاجیکستان را ترک کرد و پس از چند هفته با انتشار ویدئویی در اینترنت اظهار داشت که به داعش در سوریه پیوسته است. این سرهنگ فراری تاجیک، در صفوف این سازمان تروریستی به سرعت مقام و منزلتی بالا پیدا کرد. وی در جریان جنگهای سوریه چندین بار به شدت زخمی شد، اما در بهار سال 2017 دوباره فرماندهی موصل را بعهده گرفت. حلیم‌اف پس از آن که داعش موصل را از دست داد، به عنوان وزیر جنگ داعش انتخاب شد.

وی در دوره‌های آموزشی ضد تروریستی آمریکا و همچنین در شرکت نظامی خصوصی آمریکایی Blackwater  آموزش دیده و بر تکنیک‌های تاکتیکی جنگ پارتیزانی تسلط  دارد. واحد فرماندهی تحت کنترل حلیم‌اف از افسران سابق شوروی، تاتارها، باشغیرها، بومیان آسیای مرکزی و همچنین افسران سابق ارتش‌های سوریه و عراق تشکیل شده است.

به گفته الکساندر سابیانین، شبه‌نظامیانی که دارای تجربه تحصیل در مدرسه نظامی شوروی هستند، به سرعت به رهبران جهادگران تبدیل خواهند شد و به فرماندهی خواهند پرداخت. آنها نظم و انضباط داشته، به سرعت تجهیزات نظامی ناشناخته را به کار بسته، به هنگام حملات هوایی دچار ترس نشده و از مهارت‌های فرماندهی خوبی برخوردارند. در این صفوف علاوه بر زبان عربی، زبان روسی هم به کار می‌رود. جهادگران توانستند با وجود از دست دادن قلمروهای گسترده در سوریه و عراق، این واحدهای نخبه را حفظ کنند.

براساس ارزیابی‌های کارشناسان، تعداد کلی اعضای داعش که به همراه حلیم‌اف به افغانستان رفته‌اند به شش هزار نفر رسیده است. از قرائن چنین برمی‌آید که حلیم‌اف به رهبر نظامی ولایت خراسان – شعبه داعش در افغانستان و پاکستان  - تبدیل شده و استخدام شبه‌نظامیان جدید در تیم خود را آغاز کرده است.

البته در حال حاضر، مواضع داعش در افغانستان بسیار ضعیف است. طالبان توانسته‌‌ است شبه‌نظامیان داعش را از شمال کشور تاحدودی بیرون کند. طالبان برخلاف داعش که هیچ مرزی را نمی‌شناسد، هیچ ادعای ارضی علیه کشورهای همسایه ندارد.

این در حالیست که امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور تاجیکستان در جریان دریافت گزارشات مربوط به ورود حلیم‌اف و نخبگان جنگی داعش به افغانستان، روز 15 سپتامبر وارد شهر خاروغ، مرکز اداری استان گورنو بدخشان شد و با استاندار آن دیدار کرد. در این دیدار رحمان با ارائه آمار ناامید کننده افزایش جنایت، اعتیاد به الکل و مواد مخدر در میان جوانان، خواستار برقراری هر چه سریع‌تر نظم در این شهر شد. رحمان خاطرنشان کرد: «چرا در شهر شما حاکمیت قانون وجود ندارد؟ اگر نمی‌توانید از پس امور برآیید و قادر نیستید سیاست رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر را اجرا کنید، نباید پست‌های دولتی را در اختیار بگیرید». به گفته رحمان، برخی از رهبران ساختارهای امنیتی با قاچاقچیان همکاری می‌کنند. وی اظهار داشت: «ما اقدامات شدیدی علیه این گونه افراد انجام می‌دهیم. و اگر لازم باشد، برای مبارزه با جنایتکاران از نیروهای مسلح استفاده هم می‌کنیم».

رحمان همچنین به وزیر کشور و رئیس کمیته دولتی امنیت ملی تاجیکستان دستور داد وضعیت امنیت در این شهر را به دقت بررسی کنند. به گفته وی، 2000 نفر از کارمندان دولتی و حدود 1000 نفر از کارمندان سازمان‌های مجری قانون نمی‌توانند از پس یک گروه جنایی 6-5 هزار نفری برآیند.

رئیس‌جمهور تاجیکستان به هنگام بازدید از خاروغ همچنین خشم شدید خود را نسبت به اوضاع این منطقه بیان کرد.  چند صد رهبر و فعال که به دیدار رحمان آمده بودند؛ بیانات وی را شنیدند. لازم به ذکر است که شبه‌نظامیانی که در چارچوب نظریه جنگ چند سطحی و تاکتیک "تکثیر شبکه‌ای" - که پایه و اساس آن را ژنرال "مارک میل"، رئیس ستاد نیروهای زمینی آمریکا اخیرا در سایت انستیتو جنگ‌های مدرن زیر نظر آکادمی نظامی آمریکا در وست پوینت بنا نهاده است- ؛  فعالیت می‌کنند هم؛ چندصد نفر هستند. آنها با هم متحد شده، حمله کرده و سپس پراکنده می‌شوند.

این تاکتیک جنگ پارتیزانی مستلزم وجود فرماندهان آماده جوان است که بتوانند بدون مداخله ساختارهای فرماندهی بالاتر تصمیمات سریع و واضح را اتخاذ کنند. این گونه فرماندهان باسواد؛ هسته نخبگان گروه‌های تحت فرماندهی حلیم‌اف را تشکیل می‌دهند.

براساس گزارشهای رسانه‌های محلی، شبه‌نظامیان آموزش دیده توسط حلیم‌اف به تاجیکستان نفوذ کرده‌ و چند حمله در شهر خاروغ انجام داده‌اند. علی‌رغم حضور ده‌ها شبه‌نظامی در این شهر، ماموران مجری قانون تنها از گروه‌های جنایی 5-4 نفره خبر داده و سعی دارند از این طریق، سطح تهدید تروریستی را کم اهمیت نشان دهند.
رئیس‌جمهور تاجیکستان همچنین ضمن دیدار با رهبران "گروه‌های جوان غیررسمی و فرماندهان سابق" اپوزیسیون منطقه خودمختار گورنو- بدخشان، وضعیت شمال افغانستان و تهدید انتقال جهاد تروریستی به فضای پساشوروی را مورد بحث و گفتگو قرار داد.

بخش کوهستانی بدخشان برای زندگی مناسب نیست، اما تنها راه زمینی افغانستان به تاجیکستان از گذرگاه‌های کوهستانی این منطقه عبور می‌کند. بدخشان کوهستانی محل تلاقی مرزهای تاجیکستان، افغانستان و چین است. مردم محلی این منطقه، حکومت دوشنبه را به رسمیت نشناخته و دائما به تجارت مواد مخدر می‌پردازند. همانطور که مشخص است، مسیر اصلی قاچاق مواد مخدر از افغانستان به روسیه از بدخشان کوهستانی عبور می‌کند. به همین دلیل، دیدار رئیس‌جمهور با رهبران رسمی این منطقه، یعنی با سازمان‌دهندگان واقعی قاچاق مواد مخدر، از اهمیت زیادی برخوردار بود. می‌توان پیش‌بینی کرد که تهدید رحمان مبنی بر استفاده از نیروهای مسلح در صورت لزوم، در مورد آنها هم به کار خواهد رفت.

دولت تاجیکستان هنوز هم برای ایجاد نظم در این منطقه و ایجاد مانع بر سر راه نفوذ شبه‌نظامیان حلیم‌اف به تاجیکستان؛ از طریق گذرگاه‌های کوهستانی گورنو بوخشان؛ زمان دارد. واقعیت این است که حلیم‌اف و ارتش پارتیزانی وی مجبور خواهند بود در آینده نزدیک با طالبان سروکار داشته باشند. تا کنون فعالیت اصلی نظامی ولایت خراسان در استان‌های جنوبی و جنوب شرقی افغانستان مشاهده می‌شد. شبه‌نظامیان داعش سعی داشتند کشت تریاک را تحت کنترل خود در آورند. اما به این هدف خود دست نیافتند، چرا که طالبان در همه جا بر طرفداران خلافت اسلامی جهانی؛ سلطه داشتند.

با این حال، در حال حاضر، وضعیت به شدت تغییر کرده است. آمریکا انتقال نخبگان داعش به ریاست حلیم‌اف را ، به افغانستان آغاز کرده و عربستان هم بودجه عملیات آنها را تامین می‌کند. بدین ترتیب، ولایت خراسان (داعش) یک هدف بزرگ دارد و آن هم انصراف از مبارزه با طالبان بر سر مواد مخدر، شکست قاطعانه آنها و نفوذ به فضای پساشوروی به ویژه تاجیکستان و ازبکستان است. در همین راستا، قرار است با تصرف میدان‌های عملیات استراتژیک در گورنو بدخشان و برقراری تعامل با فرماندهان محلی زمینی، اولین ضربه به تاجیکستان وارد آید.
و در نهایت نیز بایستی تاکید کرد، کشورهای آسیای مرکزی نمی‌توانند تنها با نیروهای خود با این رویداد مقابله کنند. بدین ترتیب، قراردادهای موجود پیرامون ارائه کمک نظامی مورد نیاز از جانب تمام کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی و به ویژه روسیه، پاسخی موثر به تلاش‌ جهادگران برای نفوذ به جمهوری‌های آسیای مرکزی و قصد آنها برای شعله ور کردن آتش جنگ داخلی است.