ایران شرقی/
اخیرا در تاجیکستان جشن روز جهانی حقوق بشر برگزار شد و به همین مناسبت میزگردی توسط کمیسر حقوق بشر در تاجیکستان برگزار شد که گزارش این نشست انتقادی بدین شرح می‌باشد.
 به گفته "ظریف علیزاده"، بازرس حقوق بشر در تاجیکستان، دفاع از حقوق بشر در سیاست داخلی و خارجی تاجیکستان در اولویت بوده و ماده 5 قانون اساسی کشور و همچنین تعهدات پذیرفته شده در چارچوب کنوانسیون‌های بین‌المللی گواه این امر هستند. اما حرف‌های وی با وضعیت واقعی امور تطابق ندارد.
کافی است به حقایق زیر مراجعه کنیم: در سال 2015 در موسسه کمیسر حقوق بشر 3474 شکایت شهروندان به ثبت رسیده است. در سال 2015 در مقایسه با سال 2014 تعداد شکایات حقوقی برای دسترسی به عدالت، حق امنیت اجتماعی، کار، حقوق پناهندگان و شکایت در مورد ارگان‌های مدافع حقوق، دریافت مراقبت های بهداشتی و آموزش و پرورش افزایش یافته است. اداره کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل اعلام کرده است که در تاجیکستان تهدید روزافزون نقض بسیاری از حقوق بشر مشاهده می‌شود.
ممنوعیت تنها نیروی مخالف کشور - حزب نهضت اسلامی که مقامات آن را به آماده سازی یک شورش مسلحانه و افراط گرایی متهم کردند- به این امر اشاره دارد. اعضای این حزب به حبس‌های طولانی مدت محکوم شدند. سازمان‌های مدافع حقوق، بستگان اعضای این حزب را تهدید می‌کردند. وکلایی که در مورد پرونده 14 نفر از اعضای حزب نهضت اسلامی تاجیکستان کار می‌کردند، با آزار و اذیت، ارعاب و در برخی موارد با سرکوب مواجه بودند.
در سپتامبر سال 2015 "بزرگمهر یروف" (که وکالت چند تن از اعضای متهم این حزب را بر عهده داشت) را به اتهام فساد و بعدها به اتهام افراط گرایی دستگیر کردند. در اکتبر سال 2015 "نورالدین محکم‌اف" (که وکالت دیگر متهمین را بر عهده داشت) را نیز به اتهام حقه‌بازی دستگیر کردند.
رسیدگی به پرونده آنها در 3 می 2016 در دادگاه مدنی دوشنبه آغاز شده و همچنان ادامه دارد. "جمشید"، برادر بزرگمهر یروف، سومین وکیل دستگیر شده پیرامون پرونده 14 عضو عالی رتبه حزب نهضت اسلامی تاجیکستان بود که در 22 اوت به اتهام افشای اسرار دولتی دستگیر شد. ظاهرا پرونده‌های بزرگمهر و جمشید یروف و نورالدین محکم‌اف از لحاظ سیاسی موجه بوده و برای گرفتن انتقام از دفاع از حقوق اعضای حزب نهضت اسلامی تاجیکستان تشکیل شده‌اند. همه اپوزسیون سیاسی تا کنون از بین رفته‌اند و بسیاری از فعالان سياسى معروف یا در زندان و یا در تبعید به سر می‌برند.
"فایزینیسو وحیدوف"، حقوق‌دان معروف تاجیکی و مدافع حقوق بشر، بیشترین نقض‌های حقوق بشر در تاجیکستان را شکنجه، بازداشت‌های غیر قانونی، تشکیل پرونده‌های جنایی، عدم دسترسی به عدالت، حملات و غیره  می‌داند.
وی بر این باور است که مردم تاجیکستان از لحاظ فیزیکی و هویتی از بین خواهند رفت. در اینجا کودکان آسیب پذیرترین قشر جامعه هستند. تحقیقات بانک جهانی و یونیسف نشان داده است که سالانه در تاجیکستان 7.6 هزار کودک از سوء تغذیه رنج می‌برند و در 35٪ موارد، منجر به مرگ می‌شود. وزارت بهداشت وجود مشکل را انکار نمی کند، اما اشاره می‌کند که در مقایسه با آغاز سال‌های 90دهه قرن گذشته، میزان مرگ و میر کودکان سه برابر کاهش یافته است. نمایندگان یونیسف، سوء تغذیه را مشکل  مهم بهداشت عمومی و توسعه تاجیکستان می‌دانند. مطابق با ارزیابی‌ها، تقریبا یک سوم کودکان در تاجیکستان به علت سوء تغذیه کوچکتر از سن خود به نظر می‌رسند. وزارت توسعه اقتصادی در مورد کاهش سطح فقر در سال گذشته هم صحبت کرده است. با این حال، هنوز هم خانواده‌های کم درآمد با روزی 2.5  دلار  زندگی خود را می‌گذرانند.
رئيس جمهور کشور هر سال مردم را به ذخیره مواد غذایی به مدت دو سال فرا می‌خواند، اما توضیح نمی‌دهد که با این مقدار پول چگونه این کار را انجام دهند. در کشور کشاورزان همچنان در فقر به سر برده و در این مورد به بازرس حقوق بشر شکایت می‌کنند. این دومین سال است که در شمال تاجیکستان اصلاحات ارضی (که مطابق با آن، زمین‌های کشاورزی باید مورد استفاده همیشگی کشاورزان باشند) صورت می‌گیرد. اما گروهی از مقامات به هنگام تجدید ساختار اول موسسات بخش کشاورزی، صندوق زمین را تصاحب کرده وتمایلی به جدا شدن از زمینی که سودهای افسانه‌ای برای آنها به ارمغان می آورد را ندارند. کشاورزان، بسته به جمعیت مناطق، معمولا سهام زمین از 0.3 تا 1 هکتار را دریافت می‌کنند.
در جریان تحقیقات روزنامه‌نگاران و نظرسنجی از بیش از 100 کشاورز در قلمرو مناطق باباجان غفور و جبار رسول‌اف مشخص شد که بیش از نیمی از آنها مستاجر، برخی از آنها کارگران قراردادی و تنها یک سومشان مالک زمین هستند. بسیاری از آنها کشاورزان بومی هستند، اما مجبوراند برای یک دستمزد ناچیز در زمین‌های زمین داران کار کنند.
فقط در گزارشات و سخنرانی‌های در مورد حقوق برابر زنان و مردان صحبت می‌شود. در تاجیکستان مدرن درک مردسالارانه‌ای از زندگی حکم‌فرماست. زنان در معرض خشونت خانگی قرار دارند و این موضوع نوعی هنجار تلقی می‌شود. زیر پا گذاشتن کامل حقوق زنان در تاجیکستان به افزایش تعداد خودکشی و اخیرا، به خودکشی گروهی (زنان فرزندانشان را هم با خود به آن دنیا می‌برند)منجر شده است.
مخالفان و شکاک‌ها قانون اساسی تاجیکستان را ضامن بی قانونی کامل می‌نامند. و جشن روز جهانی حقوق بشر یک بار دیگر این موضوع را یادآور می‌شود.