از زمان آغاز شورش‌ها، طالبان همواره از متون اسلامی و مذهبی استفاده کردند تا حملات خود به مردم و مقامات دولتی را مشروع جلوه دهند. استفاده از متون مذهبی به عنوان توجیهی برای اجرای حرکات خشونت آمیز، مزایای متعددی برای طالبان ایجاد کرده است. مردم زکات، صدقه، عشریه و کمک‌های مشابه خود را به طالبان می‌دهند. این کمک‌ها در کنار قاچاق مواد مخدر و آدم ربایی منبع اصلی مالی طالبان محسوب می‌گردد. تفسیر انحصاری آنها از اسلام، سبب شد مردم تصور کنند کمک مالی و اهدای پول و امکانات به طالبان؛ مسئولیت اخلاقی و وظیفه مذهبی آنان است.

ایران شرقی/

برای نخستین بار، دولت افغانستان، شورای علمای افغانستان و شورای عالی صلح افغانستان، جنبه‌های مذهبی جنگ فعلی را از طریق نشر یک حکم اسلامی که توسط محققان و فقهای اسلامی در سطح ملی، منطقه‌ای و جهانی صادر گردیده است، زیر سوال برده و به چالش کشیده‌اند. روز دوشنبه 4 ژوئن 2018، کابل، شاهد گردهمایی  بیش از 3500 دانشمند مذهبی افغان بود. چنین گردهمایی مذهبی بزرگی (لویه جرگه) در خصوص بحث و تفکر در مورد مسائل ملی در تاریخ افغانستان بی سابقه بود.  

شورای علمای افغانستان (AUC) افعال و عملیات‌هایی را که در 17 سال جنگ و خشونت انجام شده است؛ مورد بررسی قرار داد و فتوای کابل را صادر کرد. شورای علمای افغانستان با بیش از 5000 محقق مذهبی افغان از تمام نقاط کشور، مشورت کرد. بر اساس آن، به تهیه و آماده سازی فتوای نهایی و جامعی پرداخت که در برابر حملات انتحاری که غیرنظامیان را هدف قرار می‌دهد، می‌ایستد و خشونت را محکوم می‌کند. شورای علمای افغانستان مورد احترام‌ترین و قدرتمندترین شورای علمای اسلامی افغانستان محسوب می‌شود.
 
جنگ و خشونت سال‌ها است که این کشور را تهدید می‌کند. ستیزه جویان به طور مرتب از بمب گذاران انتحاری استفاده می‌کنند و ادعا می‌کنند جنگ آنها یک جنگ مقدس است که می‌خواهد سبب اجرای قانون شرع و برقراری حکومت اسلامی شود. حملات انتحاری اغلب به عنوان اعمال متعصبانه و غیر اخلاقی ناپسند شمرده شده‌اند- به ویژه هنگامی که در اثر آنها غیرنظامیان کشته می‌شوند- اما طالبان آن را به عنوان موثر‌ترین سلاح خود در نظر می‌گیرند.
 شورای علمای افغانستان در سال 2002 تأسیس شد و دارای شوراهای ولایتی در تمامی 34 ولایت کشور است. اعضای شورا شامل 70 درصد روحانی اهل سنت و تقریبا 30 درصد روحانیون شیعه هستند.
 
در 15 ژوئن 2018،  1800 نفر از روحانیون در پاکستان؛ بمب گذاری انتحاری را در پاکستان حرام دانسته و آن را ممنوع اعلام کردند. اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان، فتوای علمای پاکستان را به دلیل محکوم نمودن تروریسم تنها در داخل خاک پاکستان؛ مورد انتقاد قرار داد و به دلیل اینکه فتوا را به افغانستان گسترش نداده‌اند؛ مسئله را زیر سئوال برد.
 
 درگیری‌های کنونی افغانستان، دارای ذات و ریشه‌های مذهبی نیست. این درگیری‌ها دارای جنبه‌های دیگر سیاسی، اقتصادی و جنایی است. با این حال گروه‌های تروریستی در افغانستان مانند طالبان، داعش (ولایت خراسان) و برخی دیگر از گروه‌های تروریستی از قانون شرع و مجوز اسلامی برای توجیه خشونت‌های خود استفاده می‌کنند.
 
جوکو ویدودو، رئیس جمهور اندونزی، در جریان سفر خود به کابل در اواخر ژانویه 2018 وعده داد که یک کنفرانس سه جانبه به منظور برقراری صلح با همکاری علمای مذهبی افغانستان، اندونزی و پاکستان برگزار کند. این وعده و تعهد او، امیدواری‌ها به ایجاد صلح و ثبات در کشور جنگ زده افغانستان را افزایش داد. چهار ماه پس از وعده وی، در تاریخ 11 ماه می، کنفرانس سه جانبه دانشمندان اسلامی به منظور برقراری صلح، با ابتکار عمل شورای عالی صلح - یک سازمان مستقل با حمایت دولتی که انجام مذاکرات میان حکومت افغانستان و شورشیان را تسهیل می‌نماید- و با حمایت دولت اندونزی، در کاخ ریاست جمهوری اندونزی در بوگور برگزار شد.
 
 علی رغم تهدیدها و هشدارهای طالبان به شرکت کنندگان در کنفرانس بوگور، 70 رهبر مذهبی از سه کشور در این کنفرانس حاضر شدند و همه‌ی انواع حملات تروریستی و حملات انتحاری در افغانستان و منطقه را غیراخلاقی دانسته و آن را مخالف ارزش‌ها و اصول اسلامی اعلام کردند.
 شورای عالی صلح افغانستان هم برنامه‌های مشابهی برای برگزاری گردهمایی‌های این چنینی دارد و قصد دارد از دانشمندان اسلامی از 37 کشور دعوت کند. این کنفرانس جهانی ضد جنگ افغانستان در ماه جولای در جده با حمایت سازمان کشورهای اسلامی (OIC) و حکومت پادشاهی عربستان سعودی برگزار می‌شود.
 
از زمان تأسیس دولت وحدت ملی افغانستان؛ این حکومت از تمامی ابزارهای موجود برای رسیدن به یک راه حل مسالمت آمیز و پایان دادن به جنگ افغانستان استفاده کرده است. طی چهار سال گذشته، مقامات ناتو با میانجی‌گری  قطر، پاکستان و چین جلسات آشکار و پنهان بسیاری با حضور طالبان در کشورهای دیگر برگزار کرده‌اند.
 امضای توافق نامه صلحِ موفق میان دولت وحدت ملی و گلبدین حکمتیار که رهبر حزب اسلامی است  و در دهه 1980 از رهبران قدرتمند مجاهدین در جنگ ضد شوروی بوده است، نشان دهنده تمایل و صداقت دولت برای یافتن راه حل مسالمت آمیز و پایان دادن به درگیری‌ها است. حزب اسلامی یک حزب سیاسی مذهبی قوی افغان است.
 در کنفرانس بین المللی اخیر فرآیند کابل، اشرف غنی یک پیشنهاد بی سابقه، تاریخی و بی قید و شرط را در حضور 25 نماینده از کشورهای منطقه و جهان به طالبان ارائه کرد. پیشنهاد غنی به طور گسترده‌ای در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی مورد قدردانی و حمایت قرار گرفت. پس از دو ماه سکوت، طالبان سرانجام پیشنهاد صلح غنی را متهم و محکوم کرد و آغاز عملیات تهاجمی به نام "الخندق" را اعلام کرد. از زمانی که عملیات جدید آغاز شد، طالبان مکان‌های عمومی مانند زمین‌های کریکت، مساجد، بازارها و سایر نهادهای دولتی را هدف قرار دادند. در این مکان‌ها شهروندان بی‌گناه قربانیان اصلی بودند.
 
از زمان آغاز شورش‌ها، طالبان همواره از متون اسلامی و مذهبی استفاده کردند تا حملات خود به مردم و مقامات دولتی را مشروع جلوه دهند و این اقدامات را توجیه کنند و همیشه دولت افغانستان را کافر و دست نشانده غرب دانسته و آن را سرزنش و محکوم کرده‌اند. تشکل طالبان که از مدارس مذهبی نشات گرفته، یک حق انحصاری سنتی در تفسیر قوانین و مقررات و متون اسلامی برای خود قائل شده است. آنها با توجه به منافع خود، متون اسلامی را تفسیر کرده‌اند تا بدین گونه ظلم و ستم خود را توجیه نموده و آن را مشروع جلوه دهند. طالبان خود را به عنوان یک گروه مذهبی که برای اسلام و حفظ ارزش‌های اسلامی و حفاظت از خاک افغانستان در مقابل چنگال کافران خارجی مبارزه می‌کند؛ بر مردم تحمیل کردند.
 
 استفاده از متون مذهبی به عنوان توجیهی برای اجرای حرکات خشونت آمیز، مزایای متعددی برای طالبان ایجاد کرده است. مردم زکات، صدقه، عشریه و کمک‌های مشابه خود را به طالبان می‌دهند. این کمک‌ها در کنار قاچاق مواد مخدر و آدم ربایی منبع اصلی مالی طالبان محسوب می‌گردد. تفسیر انحصاری آنها از اسلام، سبب شد مردم تصور کنند کمک مالی و اهدای پول و امکانات به طالبان؛ مسئولیت اخلاقی و وظیفه مذهبی آنان است.
 
به شورش‌های کنونی برچسب یک جنگ مقدس را زدند و بدین طریق منابع انسانی برای برپایی جنگ را فراهم کردند. طالبان هزاران نفر از جوانان بی‌سواد و جاهل را وادار و گاه تشویق کردند تا در جنگ به اصطلاح مقدس علیه دولت افغانستان و نیروهای خارجی شرکت کنند. جوانان مناطق روستایی ناآگاهانه به گروه‌های شورشی پیوستند و جنگ را به عنوان یک وظیفه مذهبی انجام دادند.

فتوای کنونی کابل؛ اعتصاب سختی علیه مشروعیت بخشیدن و مقدس خواندن جنگ در افغانستان است. اعضای شورای علمای افغانستان جنگ فعلی علیه مردم و دولت افغانستان را غیرقانونی و متناقض با اصول اساسی اسلام اعلام کردند.
 روحانیون مذهبی در این فتوا اظهار داشتند: "هر گونه جنگی طبق قوانین شرعی و اسلامی غیر قانونی و نامشروع است و این جنگ‌ها چیزی جز ریختن خون مسلمانان نیست". با توجه به اتخاذ موضع ضد جنگ شورای علما، بسیاری از اعضای آن توسط طالبان هدف حمله قرار گرفتند و کشته شدند. فتوای کابل منحصر به فرد است؛ زیرا تنها خواستار راه حل مسالمت آمیز برای پایان درگیری است و طرف‌های متخاصم را به آتش بس دعوت می‌کند و برای اولین بار در سطح ملی، مشروعیت مذهبی جنگ را به چالش می‌کشد.

زیر سوال بردن و عدم مشروعیت (محکومیت) تروریسم در افغانستان و منطقه یک روند جدید در استراتژی ضد شورش است. گروه‌های مبارز و شورشی از دین و مذهب برای تحقق بخشیدن و منطقی نشان دادن اعمال خود استفاده می‌کنند. اما این فتوا که از جانب اکثریت محققان مذهبی صادر شده؛ تاثیری سازنده خواهد داشت و استفاده از نام دین را برای اجرای اعمال خشونت آمیز منع می‌کند.

فتوای کابل، کنفرانس بوگور، و کنفرانس جده که در آینده نزدیک برگزار خواهد شد، راهبردهای جدید رئیس جمهور غنی برای ایجاد توافق در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی برای حل مسالمت آمیز کشمکش افغانستان است. فتوای طولانی 26 صفحه‌ای کابل از پیشنهاد صلح غنی حمایت می‌کند، هر گونه مشروعیت بخشیدن به این جنگ را محکوم می‌کند، حملات انتحاری را مخالف اصول اسلام اعلام می‌کند و از طرف‌های مخالف خواسته است آتش بس اعلام کنند. 

برای اولین بار، دولت افغانستان، شورای علمای افغانستان و شورای عالی صلح افغانستان جنبه مذهبی جنگ کنونی را از طریق نشر دادن یک حکم اسلامی که توسط محققان اسلامی در سطح ملی، منطقه‌ای و جهانی صادر شده است، به چالش کشیده‌اند. این فتوا بر بودجه و منابع مالی طالبان، کمک‌های مالی مردم به آنها و همچنین بر استخدام نیروهای انسانی آنان تاثیرگذار خواهد بود.

حال طالبان باید به دنبال عوامل و استدلال‌های دیگری باشند تا بتوانند مبارزات مسلحانه خود را توجیه کنند؛ زیرا اکنون دیگر تقدس و پرهیزکاری مذهبی این گروه بواسطه عده‌ای از محققان و دانشمندان اسلامی زیر سوال رفته است.
انتهای مطلب/