تنگنای سیاسی و افزایش پدیده مهاجرت خبرنگاران در تاجیکستان
کشور تاجیکستان، در فهرست گزارشگران بدون مرز، ۳۴ پله سقوط کرده و این کشور اکنون در رده 150 از 180 کشور در شاخص جهانی آزادی مطبوعات قرار دارد. تاجیکستان یکی از کشورهایی است که بالاترین تنزل را در زمینه آزادی مطبوعات داشته است.
ایران شرقی/ در ماههای اخیر، رکود اقتصادی و افزایش سرکوب سیاسی در تاجیکستان، به خروج روزافزون تعداد زیادی از مردم این کشور منجر شده است.
در پی محدودیت آزادی بیان در تاجیکستان، اخیرا روزنامهنگاران نیز به خروج از کشور مبادرت ورزیدهاند. چند تن از خبرنگاران که به دلایل امنیتی تمایل نداشتند نامشان فاش شود در گفتگو با "اوراسیانت"، انگیزههای خود را برای خروج از کشور بیان نمودند. و در مقاله حاضر از اسامی مستعار برای این افراد استفاده شده است.
در حالی که هیچ آمار دقیقی در مورد روزنامهنگارانی که در سال گذشته تاجیکستان را ترک کردهاند وجود ندارد، اما اعتقاد بر این است که این رقم به دهها تن میرسد.
در فهرست گزارشگران بدون مرز، کشور تاجیکستان، ۳۴ پله سقوط کرده و این کشور اکنون در رده 150 از 180 کشور در شاخص جهانی آزادی مطبوعات قرار دارد. تاجیکستان یکی از کشورهایی است که بالاترین تنزل را در زمینه آزادی مطبوعات داشته است.
مدتها پیش در سال 2010، «امید بابانوف» بنیانگذار وب سایت و روزنامه «آسیا پلاس» و «ظفر صوفی»، بنیانگذار وبسایت «آزادگان»، این کشور را ترک کردند. پس از آن، صوفی گاهی اوقات به تاجیکستان میرفت اما وی در حال حاضر وب سایت خود را از خارج از کشور اداره میکند.
«عبدالمالک کودیروف»، کارشناس رسانه اشاره میکند که چندین گروه از روزنامه نگاران در حاضر به دنبال ترک کشور هستند. برخی از ترس جان خود فرار میکنند در حالی که برخی به بهانه بدتر شدن اوضاع به دنبال اقامت در کشورهای غربی هستند.
کودیروف اظهار داشت: متاسفانه، روزنامه نگاران در خارج از کشور، حرفه خود را دنبال نمیکنند و بعضا کارهای دیگری از جمله خیاطی و آرایشگری انجام میدهند و برخی به تجارت مشغول میشوند. تعداد خبرنگارانی که با موفقیت حرفه خود را در تبعید دنبال میکنند بسیار اندک است.
«فرخ»، که در حال حاضر ساکن اروپا است، میگوید در ابتدا به قصد ادامه تحصیل از کشور خارج شده اما با این که دوره آموزشی وی به پایان رسیده است، هنوز در مورد بازگشت به کشور مردد میباشد. فرخ میگوید: من اینجا هستم، اما قلب من با عزیزانم در تاجیکستان است. هر صحبت نابجایی از طرف من میتواند به آنها آسیب برساند.
فرخ گفت که هیچ گونه تهدیدی در مورد کار خود دریافت نکرده، اما متوجه شده است که اکنون زمان ترک وطن میباشد. وی میگوید: من به این نتیجه رسیدم که در تاجیکستان جایی برای پیشرفت وجود ندارد. من تاجیکستان را برای پیشرفت خود و برای تامین آینده فرزندانم ترک کردم. اما این بدان معنی نیست که میهنم را به طور کامل رها کرده باشم.
«فیروزه»، خبرنگار دیگری که در حال حاضر در روسیه زندگی میکند، گفت که وی پس از آزار و اذیتهای بیپایان ماموران کمیته امنیت ملی، تاجیکستان را ترک کرده است. وی گفت: من تصمیم گرفتم برای تحصیل به روسیه بروم اما در امتحان ورودی دانشگاه قبول نشدم، پس از آن در یک شرکت شروع به کار نموده و تلاش کردم در روسیه زندگی خود را دوباره بسازم.
خبرنگار دیگری به نام «صابر جان» که برای یک نشریه پیشرو تاجیک کار میکرد، گفت که وی پس از حوادث تاریخ 4 سپتامبر 2015، روزی که وزیر دفاع سابق به سازماندهی یک کودتای نظامی متهم شد، تحت فشار قرار گرفته است.
صابر جان گفت: من از حضور در سرویسهای امنیتی دولت خسته شدم بنابراین تصمیم گرفتم همه چیز را رها کنم. من به اروپا نرفتم، چرا که تنها راه قانونی رسیدن به آنجا درخواست پناهندگی است. من زبان آنها را نمیدانم و هیچ کس به من کار نمیدهد، بنابراین به روسیه رفتم و گاهگاهی برای دیدن خانوادهام به تاجیکستان باز میگردم.
این روزنامهنگار گفت که افسران امنیت ملی به خانه وی رفته و بستگان از جمله مادرش را تهدید نمودهاند به طوری که وی مجبور شده است که نگارش مقالات قبلی خود را انکار نماید.
روزنامهنگاران حامی حزب نهضت اسلامی(IRPT) نیز تحت سوء ظن شدید قرار داشتهاند. مقامات تاجیکستان آشکارا در مورد اشاره به این حزب و معرفی اعضای آن به نشریات هشدار دادند.
صابر جان گفت: آنها به من گفتند که طرفدار تروریستها هستم... . در آن زمان، وحتی در حال حاضر، اگر کسی یک کلمه به نفع حزب نهضت اسلامی بگوید و یا مصاحبهای با یکی از افراد این حزب انجام دهد، بلافاصله به زندان انداخته میشود.
این در حالی است که کودیروف، کارشناس رسانه، گفت که خروج روزنامه نگاران از تاجیکستان به اندازه فرار مغزها، جایگاه بینالمللی این کشور را تضعیف مینماید.
به گفته وی، شاخصهای آزادی، بر توسعه یک کشور و کسب و کار آن تاثیر میگذارد. هیچ سرمایه داری در کشوری که در آن آزادی بیان وجود ندارد و قانون اجرا نمیشود، سرمایهگذاری نمیکند. خروج روزنامهنگاران از تاجیکستان، تاثیر غیر مستقیم بر اقتصاد این کشور دارد. آنهایی که به غرب مهاجرت میکنند، افراد متخصصی هستند که تاجیکستان به آنها نیاز دارد.
در همین راستا، «دوست محمدیان»، رئیس گروه تحلیلی «ایندم» indem گفت: مهاجران اخیر، تنها نشاندهنده بخشی کوچک از یک مشکل بزرگ هستند.
به طور عمده، کسانی که کشور را ترک مینمایند، حرفهایهای خلاق و افراد تحصیلکرده هستند. پیش از این، مردمی روستایی و جوانان از کشور خارج میشدند اما به تازگی، افراد مسنتر با کل خانواده کشور را ترک میکنند. دوست محمدیان گفت: این افراد کشور را به خاطر سقوط سیاست و اقتصاد، نظام آموزشی، خدمات پزشکی و نبود فرصتهای پیشرفت ترک میکنند. به گفته وی، همه چیز در انحصار گروهی خاص است و بدون پارتی بازی، حتی نمیتوان به عنوان جاروکش خیابان، کار پیدا کرد.
دوست محمدیان همچنین گفت که واقعیتهای اقتصادی، وضعیت را برای روزنامهنگاران بدتر ساخته و دستمزد روزنامه نگاران در سالهای اخیر به شدت کاهش یافته است و تا کنون بیش از 100 روزنامهنگار کشور را ترک کردهاند که حدود 30 نفر از این افراد به اروپا و ایالات متحده مهاجرت نمودهاند.