حاکمان روس برای دسترسی به آب‌های گرم دریای عربی، خلیج فارس و اقیانوس هند، از زمان پتر کبیر تا دوره ولادیمیر پوتین، همواره تلاش کرده‌اند. یکی از دلایل مشارکت و همکاری روسیه با پاکستان در طرح کریدور اقتصادی چین - پاکستان، استفاده از موقعیت مناسب ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک این کشور برای دسترسی به آب‌های گرم است. اما ورای این مسیر، به نظر می‌رسد کریدور اقتصادی روسیه پاکستان (RPEC) نیز در راه ساخته شدن باشد.

ایران شرقی/

روابط دولت‌ها با یکدیگر دارای پیش زمینه‌های عاطفی-احساسی نیست بلکه مبتنی بر منافع مشترک است. هیچ دو کشوری نمی‌توانند برای همیشه دوست یا دشمن باقی بمانند. ماهیت روابط بین دو کشور را همگرایی یا واگرایی بین منافع مشترک و متقابل آنها تعیین می‌کند. گرچه روابط روسیه و پاکستان در طول سال‌ها با آشفتگی‌هایی رو به رو بوده است، اما این دو کشور توانسته‌اند روابط خود را طی دهه گذشته با کمک مشارکت سیاسی و دیپلماتیک قوی و همکاری‌های نظامی اخیر تقویت کنند. کرملین سعی دارد نقش خود را در منطقه و حتی فراتر از آن تقویت و تثبیت کند. در حالی که اسلام آباد در جستجوی راه‌ها و معابر جدید در مجاورت خود است. علاوه بر این، ترتیبات جدید اتخاذ شده در روابط دفاعی پاکستان و روسیه یک نوع واقع‌گرایی وابسته به همزیستی است که شاید عقل سلیم آن را غیرمحتمل بشمارد. این مسئله اساسا یک تغییر پارادایم در چارچوب سیاست جهانی محسوب می‌شود. متحدان قدیمی همچون ایالات متحده و پاکستان در بحبوحه تغییرات ژئوپولیتیک و  افزایش تنش‌ها و هیاهوها در سرزمین‌های منطقه از هم فاصله گرفته‌اند.

همکاری روسیه با پاکستان نشانه‌ای از افزایش اهمیت پاکستان در حوزه‌های بین المللی نوظهور است. لغو تحریم اسلحه علیه پاکستان در سال 2015 نشان می‌دهد که بدون شک روسیه با ایده همکاری با پاکستان کاملا موافق است.
در اوایل ماه جاری، روسیه همچنین تحویل بالگردهای جنگی پیشرفته Mi-35 را به پاکستان آغاز کرد. اسلام آباد و مسکو مذاکرات مربوط به قرارداد فروش بالگرد به ارزش 153 میلیون دلار را در طی سفر ژنرال راحیل شریف رئیس وقت ستاد ارتش به روسیه در ژوئن 2016 به انجام رساندند. در آگوست 2015، قرارداد اولیه در مقر اصلی ارتش پاکستان در راوالپیندی امضا شد.

پاکستان برای روسیه از دو جنبه حائز اهمیت است. اولا، پاکستان در نقش یک خروجی برای جمهوری‌های آسیای مرکزی عمل می‌کند و کرملین هرگز بی‌ثباتی در آن کشور را دوست ندارد. دوم، موقعیت استراتژیک پاکستان است که منطقه آسیای مرکزی را با خاورمیانه و اقیانوس هند متصل می‌کند - بنابراین کالاهای روسی می‌توانند به راحتی از طریق پاکستان به بازارهای بین المللی دسترسی پیدا کنند.مسکو همچنین قصد دارد در فن آوری کشاورزی پاکستان، از جمله آبیاری قطره‌ای و کشت بیابانی سرمایه‌گذاری کند. به همین ترتیب، روسیه علاقه‌مند به استفاده از کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) نیز هست.

اما چرا مسکو اصرار دارد حتی به شکل فرعی و جانبی؛ بخشی از پروژه کریدور اقتصادی چین و پاکستان باشد؟ دلیل اصلی این موضوع تمایل بلند مدت حاکمان روس برای دسترسی به آب‌های گرم دریای عربی، خلیج فارس و اقیانوس هند است. از زمان پتر کبیر تزار روسیه تا دوره ولادیمیر پوتین، رهبر کنونی روسیه، همواره حاکمان این سرزمین خواسته‌اند  دسترسی روسیه به آب‌های گرم آسیا را فراهم کنند. اکثر دریاهای دیگری که روسیه احاطه کرده‌اند دارای قابلیت کشتیرانی نمی‌باشند. مشارکت و همکاری روسیه با پاکستان برای استفاده از موقعیت مناسب ژئواستراتژیک اخیر این کشور که با طرح کریدور اقتصادی چین و پاکستان تکمیل می‌شود، در حال حاضر آغاز شده است. شرکت ویمپلکام VimpelCom غول مخابرات روسیه هم موقعیت خود را در پاکستان تقویت می‌کند. پس از خرید موبی لینک Mobilink، این شرکت توانست سهام ورید Warid را نیز به دست آورد. هر دو شرکت پس از ادغام؛ از سرمایه‌گذاری 1 میلیارد دلاری ویمپلکام برای ساختن یکی از بزرگترین و بلند پروازانه‌ترین زیرساخت‌های فن‌آوری اطلاعات در صنعت پاکستان بهره‌مند خواهند شد. مخابرات روسیه هم در حال حاضر به بانک الفلاح چشم دوخته است.

در اواسط سال 2017، شرکت بین المللی گازپروم روسیه و شرکت توسعه نفت و گاز پاکستان (OGDCL) تفاهم نامه‌ای در مسکو به منظور همکاری متقابل، سرمایه‌گذاری و فعالیت اقتصادی مشترک و استفاده از تکنولوژی پیشرفته که بتواند به اکتشاف و توسعه کمک کند امضا کردند. روسیه در حال حاضر علاقه خود را برای سرمایه‌گذاری 8 میلیارد دلاری در پاکستان ابراز کرده است و بخش بزرگی از این سرمایه در بخش ضعیف انرژی این کشور هزینه خواهد شد.

سید طلعت حسین، روزنامه‌نگار ارشد پاکستانی که با خبرگزاری Geo (جیو) همکاری می‌کند اعلام کرد که یک هیئت بزرگ روسی به ریاست شهردار لنینگراد به پاکستان سفر خواهد کرد. زیرا مسکو برای خرید بانک‌ها، راه‌ اندازی خطوط راه آهن و افزایش سهام خود در مخابرات پاکستان برنامه‌ریزی‌هایی انجام داده است. طلعت حسین نوشت با کم رنگ‌تر شدن نقش آمریکا در پاکستان، سایر قدرت‌های جهانی به پاکستان نزدیک می‌شوند. طلعت حسین همچنین گزارش می‌دهد که روس‌ها بانک الفلاح را به عنوان یک بلیط سرمایه‌گذاری بزرگ در پاکستان در نظر می‌گیرند.
پاکستان در محل گذرگاه غول‌های اقتصادی جهان قرار گرفته است. با توجه به بهبود رو به رشد وضعیت امنیتی این کشور، اقتصادهای پررونق جهانی به خاطر تامین منافع اقتصادی خود به دنبال دسترسی به پاکستان هستند. پاکستان می‌تواند از موقعیت جغرافیایی اقتصادی و جغرافیایی استراتژیک مناسب خود بهره برده و کسب درآمد نماید، اما باید کاملا با احتیاط پیش برود. با توجه به رشد علاقه و سهم روسیه در بخش‌های مختلف اقتصادی پاکستان و تمایل به بهره‌برداری از بخش‌های بالقوه که در آن می‌تواند سرمایه‌گذاری انجام دهد یا بازاری برای کالاهای روسی بدست آورد، به نظر می‌رسد که پس از چالش ماجراجویانه چینی‌ها در کریدور اقتصادی چین و پاکستان، کریدور اقتصادی روسیه پاکستان (RPEC) نیز در راه ساخته شدن باشد. شاید فکر کردن به این موضوع و حصول اطمینان در این خصوص هنوز زود باشد. اما اگر پاکستان در این بازی شطرنج متعادل و حساب شده حرکت کند, در صحنه سیاست‌های بین المللی و به خصوص سیاست‌های منطقه‌ای، می‌تواند به بستر مناسب تقاطع اقتصادهای جهانی تبدیل شود.
انتهای مطلب/