سازمانهای تروریستی مانند داعش، جبهه النصره، طالبان، جنبش اسلامی ترکستان شرقی، و جماعت امام بخاری، از کودکان آسیای مرکزی (از ازبکستان، قرقیزستان، تاجیکستان، قزاقستان و اویغورهای سین کیانگ چین) در ویدئوهای تبلیغاتی خود استفاده کردهاند و این در حالی است که سازمانهای اجرای قانون این کشورها هیچ برنامه مشخصی در مورد فرزندان خلافت که از سوریه بازمیگردند، ندارند.
ایران شرقی/ گروه تروریستی «داعش» پس از شکست در میدان جنگ و از دست دادن کنترل شهرهای استراتژیک مانند «فلوجه» در عراق و «منبج» و «جرابلس» در شمال سوریه، دوباره فعالیتهای تبلیغاتی آنلاین خود را از طریق مرکز رسانهای «الحیات» احیا کرده است.
این گروه تروریستی در ده روز آخر ماه آگوست، دو مجله آنلاین به زبانهای فرانسوی و عربی منتشر کرد و بیش از 15 ویدئو و کلیپهای صوتی با مضمون خشونت و کشتار وحشیانه زندانیان و شهروندان را در آنها به نمایش گذاشت. از تحلیل این موارد اینطور استنباط میشود که داعش با فعالیتهای تبلیغاتی در تلاش برای جبران شکستهای نظامی خود میباشد. این فیلمها، اغلب کودکان آسیای مرکزی را به عنوان قهرمانانی که با والدین خود به سوریه رفتند و به گروه مبارز جوانان داعش پیوستند، نشان میدهد.
در روز 26 آگوست، داعش ویدئوی وحشتناکی با عنوان "ملتهایی که علیه شما متحد میشوند" منتشر کرد که در آن پنج پسر بچه (10 تا 12 ساله) در حال کشتن سربازان دستگیر شده شبهنظامی کرد بودند. کودکان در این ویدئو لباس نظامی پوشیده بودند، در حالی که زندانیان لباس نارنجی زندان را به تن داشتند.
یکی از این کودکان، با نام «ابوباره التونسی» که به زبان عربی صحبت میکرد خطاب به زندانیان وعده خشونتهای بیشتر را داد و گفت که مبارزه علیه آنان هنوز آغاز نشده است. در این ویدئو کودکان دیگر با نامهای «ابو اسحاق المصری»، «ابو عبدالله بریتانی»، «ابو فؤاد الکردی» و «یوسف الازبکی» نیز حضور داشتند.
التونسی در این ویدئو خطاب به کشورهای غربی گفت: ایالات متحده آمریکا، فرانسه، بریتانیا، آلمان، هیچ انسان و هیچ جنی به شما کمک نخواهد کرد! تابوتهای خود را آماده کنید، گور خود را بکنید، شما به سرنوشت این افراد دچار خواهید شد. ال تونسی و کودکان دیگر با فریاد «الله اکبر» از پشت سر به گروگانها شلیک کردند.
در میان این جلادان، پسر بچهای با نام یوسف الازبکی، که اصلیت آن از ازبکستان میباشد به چشم میخورد که نظر میرسد یکی از رهبران گروه کودکان داعش باشد.
از طریق این ویدئو، «ابو محمد عدنانی»، ایدئولوژی پرداز اصلی داعش میخواست این پیام را به جامعه جهانی القا کند که سقوط احتمالی «رقه» پایتخت اسلامگرایان، جنگ مقدس در برابر کافران را متوقف نخواهد کرد چراکه فرزندان خلافت قادر به ادامه جهاد هستند. در واقع، داعش در سه سال گذشته نسل جدیدی از مبارزان را پرورش داده که در آینده آماده جنگ علیه غرب خواهند بود.
رسانههای غربی توجه خاصی به این ویدئو معطوف داشتند، چراکه در میان جلادان کوچک، پسربچهای از شهر «کنت» انگلستان به نام «جوجو» به چشم میخورد که توسط پدرش شناسایی شد. مادر جوجو، بریت سالی جونز 47 ساله از همسرش طلاق گرفت و در سال 2013 به سوریه رفت و در آنجا به داعش پیوست. کمی بعد وی اسلام را پذیرفت و فرزندش را «حمزه» نامید. با توجه به گزارش سازمان ضد افراطی «بنیاد کویلیوم»، حدود 50 کودک متولد انگلیس در مناطق تحت کنترل داعش زندگی میکنند.
این اولین ویدئویی نیست که کودکان را نشان میدهد. سازمانهای تروریستی مانند داعش، جبهه النصره، طالبان، جنبش اسلامی ترکستان شرقی، و جماعت امام بخاری، از کودکان آسیای مرکزی (از ازبکستان، قرقیزستان، تاجیکستان، قزاقستان و اویغورهای سین کیانگ چین) در ویدئوهای تبلیغاتی خود استفاده کردهاند. این ویدئوها اغلب حاوی آموزش نظامی کودکان، اعدام زندانیان، و بمبگذاریهای انتحاری میباشند.
به تازگی، ویدئوی وحشتناکی از یک نوجوان با نام «بابر اسرائیلوف» از شهر جلال آباد در جنوب قرقیزستان در یوتیوب گذاشته شده که تبدیل شدن وی را به یک بمبگذار انتحاری نشان میدهد. در این ویدئو، بابر پیش از اینکه در خودروی حاوی مواد منفجره به کام مرگ فرستاده شود، گریه میکند. یکی از مبارزان برای اینکه وی را تشویق به انجام این کار کند به زبان ازبکی میگوید: شیطان در لحظات حساس برای به اشتباه انداختن ذهن یک مسلمان دخالت میکند پس فقط باید به خدا فکر کرد. با پخش موسیقی احساسی عربی خودرو زره پوش حرکت کرده و در لحظهای مرگبار منفجر میشود. طبق گزارش رادیو اروپا آزاد/رادیو آزادی، بابر اسرائیلوف عضو یک گروه افراطی ازبک به نام جماعت امام بخاری بود که در کنار جبهه النصره در سوریه مبارزه میکنند.
درست مثل پدر جوجو بریتانیایی، «طاهر راهتف» از منطقه سوزاک در منطقه جلال آباد قرقیزستان پسرش بابر را در ویدئو میبیند. به گفته طاهر، همسر وی در سال 1995 درگذشت و این پسر توسط مادر بزرگش بزرگ شد. بابر در نوامبر 2013 برای جستجوی کار به روسیه رفت. وی در ماه مارس 2014 از طریق ترکیه به سوریه رفت و به جماعت امام بخاری پیوست و در کنار جبهه النصره علیه دولت بشار اسد جنگید.
داعش در 13 ژانویه 2015، از طریق رسانه الحیات فیلم کوتاهی را با عنوان«کشف دشمن» منتشر نمود، در این ویدئو بخشهایی از اعترافات دو مرد که به گفته داعش برای سرویسهای اطلاعاتی روسیه کار میکردند، نشان داده شد. این مردان در پایان این ویدئو توسط یک پسر جوان قزاق اعدام شدند. این پسربچه، با شلیک چندین گلوله از پشت سر، این دو مرد را میکشد و سپس با افتخار اسلحه خود را در هوا میچرخاند و فریاد زنان به دشمنان خدا مرگ میفرستد.
در اوایل ماه آوریل 2016 «فرات مدیا»، مرکز تبلیغات داعش، ویدئویی را منتشر کرد که در آن «ابو امین»، یکی از ساکنان اوش با نوهاش از مردم آسیای مرکزی میخواست که با خانوادههای خود بیایند و از خلافت محافظت کنند، وی در این ویدئو گفت، همه شرایط برای پرورش کودکان با روح اسلام ایجاد شده است. در ماه مارس سال 2016، داعش ویدیویی به نام «پیامی از دل به سرزمین قزاقستان» منتشر کرد که در آن «مارات مائلنوف»، پسر یکی از ساکنین ولسوالی منطقه جنوبی قزاقستان، در لباسی استتار شده و با سلاحی در دست، نورسلطان نظربایف رئيس جمهور قزاقستان را تهدید میکرد و وی را «کافر» میخواند. در این ویدئو، مرد جوانی به زبان قزاقستانی میگوید: نظربایف، به یاد داشته باش سلاحهای ما اینجاست، اما چشمهای ما به قزاقستان دوخته شده است.
در روز 19 دسامبر سال 2015 جماعت امام بخاری، ویدیو آنلاین 18 دقیقهای منتشر کرد که یک اردوگاه آموزشی و مدرسهای برای کودکان آسیای مرکزی را نشان میداد که دهها کودک آموزش نظامی در سوریه دریافت مینمایند. این کودکان، که عمدتا زیر 10 سال تا اواسط سنین نوجوانی بودند، به خواندن قرآن، یادگیری زبان عربی، تمرین ریاضیات، و یادگیری شریعت مشغول بودند. سپس در این ویدئو نشان داده شد که این کودکان در تمرینات فیزیکی، از جمله مسابقات دو و بوکس شرکت میکردند. علاوه بر تمرینات فیزیکی، به این کودکان آموزش کار با سلاحهای آتشزا نیز ارائه میشد.
در ویدئویی که در 24 سپتامبر 2015 منتشر شد، حزب اسلامی ترکستان (TIP) چندین کودک را در یک اردوگاه آموزشی کودکان در استان «ادلب» به نمایش گذاشت. این ویدئو توسط «اسلام اوزی»، بازوی رسانهای رسمی حزب اسلامی ترکستان تهیه شد. در تبلیغ این ویدئو در توییتر، گروه جهادی، کودکان را به نام «مجاهدین کوچک» مینامیدند. قبل از آن، مبارزان اویغور دو ویدئو در روز چهارم جولای 2015، و در 24 آوریل 2013 ارسال کرده بودند. در آن ویدئوها نشان داده شد کودکانی که برخی از آنان بیشتر از 6 سال نداشتند با تفنگ AK-47 و یک مسلسل PKM از مواضع مختلف شلیک میکردند.
این در حالی است که حزب اسلامی ترکستان در کنار جبهه النصره در استان ادلب مبارزه میکند. همچنین احتمال میرود، حزب اسلامی ترکستان در چین و آسیای مرکزی و جنوبی مبارزانی دارد و رهبری آن در مناطق قبیلهای پاکستان و افغانستان میباشد. این حزب تا حد زیادی از اویغورهای قومی تشکیل شده است و با هدف ایجاد یک دولت اسلامی در استان سین کیانگ چین، میجنگد.
بر اساس گزارشات سرویسهای ویژه قرقیزستان، حدود 140 نفر زیر سن قانونی از قرقیزستان به اردوگاههای آموزشی در عراق و سوریه برده شدهاند. اکثریت قریب به اتفاق این کودکان زیر 14 سال هستند، و حدود 85 کودک زیر سن 10 سال میباشند. تا کنون گزارشی از سوی مقامات کشورهای آسیای مرکزی مبنی بر اینکه چه تعداد کودکان از قزاقستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان به داعش پیوستهاند، ارائه نشده است. به گزارش سازمانهای حقوق بشر بیش از 600 کودک از آسیای مرکزی در مناطق تحت کنترل داعش در عراق و سوریه هستند. اکثر این کودکان توسط والدین خود به منطقه درگیری برده شدهاند.
طبق ارزیابیهای مختلف، 4000 نفر از مردم آسیای مرکزی همراه با گروههای مختلف در عراق و سوریه مبارزه میکنند. برآورد تعدادکودکان جمهوریهای سابق اتحاد جماهیر شوروی که به داعش پیوستهاند متفاوت بوده و هیچ کس آمار دقیقی ارائه نداده است.
«نعمان بن عثمان»، رئيس بنیاد کویلیوم در تحلیلی مفهومی از کودکان مبارز داعش میگوید: در حال حاضر استخدام کودکان و نوجوانان در گروههای مسلح بسیاری از سازمانها، از جمله داعش، جبهه النصره و ارتش آزاد سوریه یک مشکل عمده در عراق و سوریه است.
با توجه به گزارش «کودکان داعش»، چندین دسته از کودکان در خلافت داعش وجود دارند، کودکان مبارزان خارجی، کودکان مبارزان محلی، کودکان رها شده، کودکانی که به زور به این گروه پیوستهاند و کودکانی که داوطلبانه استخدام شدهاند و روی هم رفته آنچه که به عنوان «فرزندان خلافت» شناخته میشود را تشکیل دادهاند.
اخیرا، «برت مک گورک»، عضو وزارت امور خارجه در نبرد علیه داعش، گفت که این گروه شبهنظامی 47 درصد از قلمرو تحت کنترل خود در عراق و سوریه را از دست داده و اندازه خلافت آن تا حد زیادی کاهش یافته است. با توجه به گزارش کمیته شورای امنیت سازمان ملل متحد، سی درصد از مبارزان خارجی که به صفوف داعش پیوسته بودند، به خانههای خود بازگشتند.
در تاریخ چهارم آگوست 2016، «باراک اوباما» رئیسجمهور ایالات متحده اعلام کرد که گروه شبهنظامی داعش پس از شکست نظامی در مقابل ائتلاف به رهبری ایالات متحده، تاکتیک خود را از یافتن قلمرو جدید به استفاده از حملات تروریستی خارج از پناهگاههای خود در عراق و سوریه تغییر داده است.
با ضعیف شدن داعش و از دست دادن روح مبارزه، شهروندان آسیای مرکزی که در کنار داعش مبارزه میکردند، بازگشت به وطن را آغاز کردهاند. به گفته «راحت سلیمانوف»، نماینده سرویس امنیتی قرقیزستان، 20 کودک در سال 2016 از سوریه بازگشتهاند و مجرم جنایی محسوب میشوند (طبق قانون جزایی قرقیزستان کسانی که از سوریه باز میگردند به خاطر شرکت در درگیریهای مسلحانه و یا اقدامات نظامی مجرم محسوب میشوند).
به تازگی وزارت امور داخلی تاجیکستان به شهروندان خود که در گروه داعش هستند اعلام کرد که اگر آنها به طور داوطلبانه بازگردند و به خاطر دست داشتن در جنگ سوریه، عراق و کشورهای دیگر توبه کنند، از مسئولیت کیفری معاف خواهند شد.
با این حال، سازمانهای اجرای قانون قرقیزستان، تاجیکستان، قزاقستان و ازبکستان هیچ برنامه مشخصی در مورد فرزندان خلافت که از سوریه بازمیگردند، ندارند. دولتهای آسیای مرکزی در توسعه برنامه پیشگیری از پیوستن کودکان به داعش مانند آنچه که در بریتانیا وجود دارد، ناموفق بودهاند. این یک اولویت مهم برای سازمانهای دولتی است که افراطگرایان سابق مذهبی را به سوی یک جامعه صلحآمیز جدید و به یک زندگی غیر نظامی سوق دهند. با این حال، تاکنون اقدامات کمی در این زمینه انجام شده است. ساختارهای قدرت، نهادهای اجتماعی و مقامات محلی کشورهای آسیای مرکزی قادر به کار با گروههای افراطی اسلامی نیستند. مانند گذشته، سازمانهای امنیتی ترجیح میدهند تا از روشهای سرکوب استفاده کنند. افسران پلیس و دادستانها، افراطیون مذهبی و اقلیتها را از طریق دستگیری و ارعاب، و طرد کردن از جامعه و دولت، سرکوب میکنند. اما این کار مشکل افراطگرایی اسلامی را حل نمیکند. در واقع، افراطگرایان با خشم و رنجش انباشته شده نسبت به مقامات دولتی اقدام به جذب اعضای بیشتر مینمایند.