ایران شرقی/ با توجه به موقعیت و وضعیت مقامات در ازبکستان پس از مرگ «اسلام کریم‌اف»، طرح انتقال قدرت در قزاقستان نیز اکنون در فضای جدی از سوی مقامات این کشور دنبال می‌شود زیرا این دو جمهوری آسیای مرکزی، از نظر سیستم سیاسی و سنتی ساختاری شبیه بهم دارند و تنها عامل کلیدی در روند سیاسی آنان، رهبری بوده است.
هفته نامه «اکسپرس» چاپ فرانسه در مقاله اخیر خود با عنوان آستانه، قزاقستان و نظربایف تحلیلی از آخرین وضعیت حاکم سالخورده قزاقستان که از زمان استقلال این کشور بر مسند قدرت تکیه زده است را منتشر کرد.
ژورنالیست‌های این هفته نامه در این تحلیل، به نتیجه ناامید کننده‌ای رسیدند و نوشتند که نظربایف قادر به انتقال قدرت به طور طبیعی نخواهد بود. این ژورنایست‌ها نوشتند: به دلیلی اینکه این جمهوری غنی از مواد هیدرو کربنی و منابع طبیعی است، نظربایف قادر به جلوگیری از درگیری میان مقامات صاحب نفوذ و نخبگان سیاسی با گرایشات منفعت طلبانه نخواهد بود.
این هفته نامه به نقل از یک منبع انگلیسی در لندن اظهار داشت: جانشینی قدرت در قزاقستان نسبت به ازبکستان متفاوت خواهد بود زیرا اقتصاد قزاقستان توسعه یافته می‌باشد و در صورت قدرتگیری جریانی، تغییر در آینده آن امری محال و غیر ممکن خواهد بود. پس بنابراین، جنگی سخت برای تصاحب قدرت درخواهد گرفت.
روزنامه‌نگاران فرانسوی معتقدند که در قزاقستان، جانشین واقعی وجود ندارد و تنها از سناتور «دریغه نظر بایوا» فرزند دختر نظربایف سخن به میان است. این وضعیت در حالیست که گویی فرد دیگری برای تصاحب قدرت در این کشور وجود ندارد.
در همین حال، «مراد شیبتوف» کارشناس مسائل سیاسی قزاقستان و عضو انجمن همکاری‌های مرزی معتقد است، در تحلیل روزنامه نگاران فرانسوی، یک فرض غلط وجود دارد که منطقی و قانع کننده به نظر نمی‌رسد و آن، ارتباط بخشی میان توسعه اقتصادی و ساختار پیچیده قدرت در قزاقستان است.
این در حالیست که در ازبکستان نیز که ساختار قدرت به مراتب از سادگی بیشتری نسبت به قزاقستان برخوردار است، بازهم مشکل انتقال قدرت وجود دارد و در این کشور نیز بزودی شاهد حوادثی خصوصا در دره فرغانه خواهیم بود.
به بیان شیبوتوف، علیرغم اینکه نخبگان سیاسی قزاقستان چند لایه و گسترده به نظر می‌رسند، اما نسبت به ازبکستان از وضعیت یکپارچه‌‌تری برخوردارند که این ویژگی دربین وابستگان و نزدیکان قدرت، مشهودتر است و می‌توان گفت که اکثر گروه نخبگان در قزاقستان، شرکای تجاری هستند و بدین ترتیب درگیری و یا کشمکش در بین نخبگان در درجه اول برای وضعیت آنها چندان هم سود آور نخواهد بود. پس بنابراین، بی ثباتی برای آنان ارمغانی نخواهد داشت.
بنا به همین دلایل شیبوتوف معتقد است که شاید درگیری و اختلاف نظر بر سر انتقال قدرت در قزاقستان به اندازه اختلاف نظر بین نخبگان سیاسی ازبکستان نباشد.
این کارشناس معتقد است موضوعی که باعث شده روزنامه‌نگاران فرانسوی بر سر انتقال قدرت در قزاقستان متفق‌القول شوند، شاید نبود یک جانشین واقعی است.
این کارشناس بر این باور است، جانشین نظربایف در زمان خودش معرفی خواهد شد و مشخص است که لیست کاندیدای جانشینان تنها به «دریغه نظربایوا» محدود نخواهد شد و شاید به تعداد 10 نفر هم برسد.
این کارشناس معتقد است که انتخاب لیست کاندیداها با مطالعه و تصمیم گیری مدبرانه خواهد بود.
شیبوتوف معتقد است، معیارها و شاخص‌های تعیین جانشین در رابطه با نزدیکی و ارتباط فامیلی با رهبر کنونی قزاقستان نخواهد بود و من تصور می‌کنم که ویژگی‌های شخصیتی و اثر بخشی سیاسی وخلق و خوی آرام و غیر جنگی می‌تواند شاخص‌های مهم این انتخاب باشد.
این کارشناس، محبوبیت این شخصیت دربین مردم را فاکتور سوم در انتخابات می‌داند.
در همین حال، «سلطان بیک سلطان علیوف» از دیگر کارشناسان مسائل سیاسی، انتقال قدرت در قزاقستان را بسیار پیچیده و سخت عنوان کرد ومعتقد است که فرایند انتقال قدرت، قطعا تحت تاثیر نفوذ خارجی خواهد بود.
این کارشناس بر این باور است، ثبات قزاقستان را خطری تهدید نخواهد کرد زیرا فضای اقتصادی این کشور به فرایند یکپارچه‌سازی اوراسیا مربوط بوده و در نتیجه، منافع نخبگان سیاسی قزاقستان به کشورهای مختلف گره خورده است.
این کارشناس تاکید کرده است که نباید فاکتور ژئوپلیتیک قزاقستان را در منطقه فراموش کنیم که به عنوان پلی بین روسیه، چین و آسیای مرکزی عمل می‌نماید. از طرفی دیگر، این جمهوری نقش مهمی در ساخت و حفظ یک خط ایمنی و امنیتی در جهت مبارزه با تروریسم ایجاد کرده که در حال حاضر، تضمینی در امتداد مرزهای جنوبی قزاقستان بوده که خود فاکتور بسیار مهمی به شمار می‌آید.
این کارشناس معتقد است که انتقال قدرت در قزاقستان نمی‌تواند مانند ازبکستان، مستقل برگزار شود و قطعا مشاوره‌هایی با پکن و مسکو خواهد داشت وهماهنگی‌های متقابل در جهت تضمین و امنیت منافع چین و روسیه در نظر گرفته خواهد شد.
به بیان سلطان علیوف، تجدید نظر در روسای سازمان‌های مهم امنیتی در دولت قزاقستان، بیانگر این واقعیت است که مذاکرات در این رابطه آغاز شده است و سناریوی خاص در حال انجام و توافق است.
بنابراین، انتقال قدرت در قزاقستان بدون اختلال برای دولت و جامعه و بدون تقابل بین نخبگان انجام خواهد شد و تلاش برای بی ثباتی جامعه وجود نخواهد داشت.
این کارشناس معتقد است، ساختار امنیت ملی این مهم را بیمه کرده است و در حال حاضر هم اقدامات پیشگیرانه‌ای را انجام می‌دهد.