ایران شرقی/ اگرچه اخبار جمهوری تاجیکستان به ندرت در راس اخبار رسانه‌ها قرار می‌گیرد، اما این جمهوری، بنابر ویژگی‌های منحصر بفرد خود، جدی ترین گزینه برای قدرت‌گیری جریان افراط در آسیای مرکزی محسوب میشود.
این در حالی است که حاکم مستبد، جنبش‌های اسلامی سرکوب شده، رکود اقتصادی و همسایگان بی ثبات از عوامل بروز این فاجعه به شمار می‌روند.
امریکا و روسیه هر دو نگران این مسئله هستند که تاجیکستان می‌تواند منشاء هرج و مرج و بی ثباتی در کل آسیای مرکزی باشد بتازگی نیز گروه بین‌المللی بحران اعلام کرده است، مرز تاجیکستان با افغانستان همانقدر تحت فشار و تنش است که این جمهوری در داخل کشور نیز با چنین فشارهایی روبروست بطوریکه در جنوب کشور همیشه درگیری بین پلیس محلی و شورشیان شبه نظامی وجود داشته و دولت کنترل خود را علیه مخالفین سیاسی و اسلام گرایان افزایش داده است. مراحلی که می‌تواند منجر به خشم مردم از دولت شود.
 حوادث اخیر یادآور جنگ داخلی این جمهوری در سالهای 1999 است جنگی که درست بعد از بدست آوردن استقلال از نظام شوروی در این کشور ایجاد شد. این جنگ مبارزه بین گروههای اسلامی و دموکرات گراها با دولت ملی امامعلی رحمان بودو بالاخره جنگ 5 ساله با تفکیک قدرت پایان یافت اما امامعلی رحمان 20 سال است که پس از این توافق همیشه در حالت تنش بسر می‌برد.
در سالهای اخیر وی کنترل را بر احزاب اسلامی و مخالفین سیاسی افزایش داده است و مهمترین حزب اسلامی این کشور یعنی نهضت اسلامی تاجیکستان را نه تنها ممنوع الفعالیت کرده است، بلکه آنرا به عنوان یک جنبش تروریستی به مردم معرفی کرد.
در حالیکه این حزب تنها حزب میانه رویی بود که از زمان اتحاد شوروی فعال بود ولی حالا دیگر وجود ندارد.
«پل استرونسکی» محقق ارشد اندیشکده بین المللی کارنگی در نیویورک می‌گوید: کشوری که 98 درصد آنان مسلمان هستند تحت سرکوب‌های شدید دولت از ارگان‌های اسلامی فاصله گرفته و دولت تلاش می کند که دقیقا مثل زمان اتحاد شوروی به مردم القا کند که اسلام فقط در پارامترهای خاصی می‌تواند وجود داشته باشد.
در ماه ژانویه در جنوب غرب این کشور در استان ختلان پلیس محلی اعلام کرد که 13 هزار نفر را که بر علیه نفوذ خارجی فعالیت داشتند، مجبور کرده است که ریش‌های خود را بتراشند و بیش از 160 مرکز خرید که لباس و البسه اسلامی در آن به فروش می‌رسید، بسته شد. همچنین جوانان کمتر از 18 سال دیگر حق ورود به مسجد را ندارند و کارشناسان وضعیت بیمار اقتصاد این کشور را بسیار متشنج و وخیم اعلام کرده‌اند.
به گفته بانک جهانی، ورود پول از روسیه توسط مهاجران کاری به تاجیکستان بیش از 50 درصد تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌داد ولی در حال حاضر با توجه به وخامت اوضاع اقتصادی در روسیه و نزول قیمت نفت، بسیاری از مهاجران به وطن باز گشته‌اند.
تنها دریچه امید که برای تاجیکستان باز مانده است خروج جوانان و نوجوانانی است که با گرایشات افراطی، اکنون به خارج از کشور (عراق و سوریه) رفته و فعلا تاجیکستان از تهدید آنان در امان است این در حالی است که فعال شدن طالبان در مرزهای شمالی کشور افغانستان، خطری باالقوه برای دوشنبه محسوب می‌گردد زیرا ممکن است طالبان راه را برای ورود این جوانان هموار کند.
وضعیت مرزی تاجیکستان با افغانستان به گونه‌ای است که در بسیاری از مناطق فقط توسط یک رودخانه کوچک از هم جدا می‌شوند و وجود 1400 کیلومتر مرز مشترک می‌تواند تهدید جدی برای تاجیکستان باشد تهدید از طرف طالبان که مرتب بر علیه دولت طرفدار آمریکا در کابل  فشار ایجاد می‌کنند.
در جنوب کشور تاجیکستان هم وضعیت به شدت متشنج است و طالبان مرتب در شمال افغانستان و در شهر قندوز بر نیروهای دولتی و نظامیان امریکا حمله می‌کنند.
به تایید گروه بین‌المللی بحران، در میان گروه‌های شبه نظامی که در استان بدخشان افغانستان به ارتش افغان حمله می‌کنند، تاجیکان نیز هستند. در همین حال، در تاجیکستان دهها تاجیک به اتهام همکاری با گروه جماعت انصار الله دستگیر شده اند که این گروه احتمالا با القاعده و طالبان همکاری دارد. البته کارشناسان معتقدند که اگر چه میزان این همکاری معلوم نیست ولی این موضوع بهانه خوبی برای دولت تاجیکستان است که بدینوسیله افراط گرایان دستگیر شده را تنبیه و شکنجه نماید.
بنا به گفته گروه بین‌المللی بحران، در ماه ژانویه، اگر چه تلاش دولت برای جلوگیری از ترانزیت مواد مخدر افزایش یافته است ولی این تلاش‌ها به هدر می‌رود و پول‌هاییکه توسط قدرتهای خارجی برای مبارزه با ترانزیت مواد مخدر فرستاده می‌شود همگی به جیب نزدیکان و نخبگان سیاسی تاجیکستان سرازیر می‌گردد.
این در حالی است که به رغم اتهاماتی که به دولت تاجیکستان مبنی بر وجود فساد مالی و سرکوب آزادی‌های مذهبی وارد است، آمریکا و متحدانش کمک مالی و نظامی خود را به تاجیکستان قطع نمی‌کنند.
با وجود گزارشات رسمی امریکا مبنی بر نبود آزادی‌های مذهبی در تاجیکستان و سرکوب مخالفین در این کشور، ولی جان کری وزیر خارجه آمریکا اعلام کرده است که ما هیچگونه تحریم و مجازاتی را در این خصوص برای تاحیکستان نخواهیم داشت زیرا امریکا در تاجیکستان دارای منافع ملی است.
در همین حال، جاشوا کوچرا معتقد است، استفاده رحمان از استراتژی مستقیم در سرکوب دشمنان داخلی و کسب حمایت‌های بین المللی به بهانه مبارزه با افراط گرایی و تهدید آنان بر همگان آشکار است. وی می‌نویسد در واشنگتن افرادی هستند که تمام سیاست‌های رحمان را در بوته آنالیز قرار داده و بررسی می‌کنند ولی در نهایت وی را بهتر از اسلام‌گرایان می‌دانند.