مطالعات شرق/

در ادامه سلسله نشست‌های تخصصی موسسه مطالعات راهبردی شرق، دکتر "حسین آسوبعلیف" کارشناس سیاسی قرقیز و مدیر مرکز مطالعات "راه‌حل‌های عاقلانه"، با حضور در محل موسسه، به تبیین آثار و پیامدهای اوضاع امنیتی اوکراین و همچنین وضعیت افغانستان بر آسیای مرکزی پرداخت که در ادامه یک جمع‌بندی از مباحث مطرح شده آورده شده است:

در بخش اول جلسه،دکتر آسوبعلیف در پاسخ به سوالی در خصوص اختلاف نظر بین روس‌ها و سازمان ملل در خصوص تعداد تروریست‌ها در شمال افغانستان (به گفته رئیس سازمان پیمان امنیت جمعی حدود 3000 نفر از نیروهای داعش در ولایات تخار، قندوز و بدخشان مستقر هستند و تعداد کل نیروهای داعش در افغانستان را 6500 نفر تخمین زده است. در حالیکه تیم مانیتورینگ سازمان ملل تعداد کل این نیروها در افغانستان را 3000 نفر اعلام کرده است)، اظهار داشت: درباره تعداد شبه نظامیان و نیروهای داعش در افغانستان هیچ منبعی نمی‌تواند آمار دقیقی بدهد و قابل شمارش نیز نیستند ولی هر طرف بر اساس منافع خود آماری ارائه می‌دهند. البته به نظر ما هم روس‌ها کمی در این خصوص مبالغه می‌کنند و هدفشان هم این است که از یک سو توجه کشورهای آسیای مرکزی را جلب کنند و آنها را بترسانند و از سوی دیگر افکار عمومی کشورهای دنیا را از موضوع جنگ در اوکراین منحرف کنند.
به گفته آسوبعلیف، تمام اتفاقات منطقه مانند جنگ در اوکراین و خروج آمریکا از افغانستان و ... حلقه‌های یک برنامه جهانی تغییر در نظم جهانی هستند.
وی افزود: روسیه در افغانستان یک نماینده ویژه دارد که تمام دیدگاه‌ها در خصوص تحولات افغانستان از زبان ایشان بیان می‌شود. در حال حاضر روس‌ها از طالبان ناامید شده‌اند و معتقدند که آنها به هیچ یک از وعده‌هایی که داده بودند عمل نکرده‌اند. البته دیدگاه رسمی دولت قرقیزستان در خصوص مسائل افغانستان به روسیه نزدیکتر است.
در محافل کارشناسی قرقیز هم به این نتیجه رسیده‌اند که طالبان افغانستان می‌خواهند از پاکستان فاصله بگیرند و در برخی مسائل مستقل عمل کنند. به طور کلی به نظر می‌رسد طالبان مانند یک تاجر و بازرگان عمل می‌کنند و با بسیاری از کشورها حتی آمریکا رابطه دارند و به دنبال کسب منافع بیشتر هستند.
دکتر آسوبعلیف در پاسخ به سوال بعدی در خصوص اینکه در یک نگاه کلان به تحولات اوکراین و افغانستان و تأثیر آن بر آسیای مرکزی، آیا "بازی بزرگ جدیدی" در حال بازتولید است و همچنین اینکه پیش‌بینی‌ها در خصوص نقش و جایگاه تروریسم تکفیری در بازی بزرگ جدید در سال 2023 چه خواهد بود، اظهار داشت: بله به نظر من هم این چنین است و یکی از دلایل اصلی خروج آمریکا از افغانستان نیز داشتن اطلاعاتی از وقوع جنگ روسیه در اوکراین بود. رویداد بعدی که حاصل سناریوی آمریکایی بر علیه روسیه بود حوادث و ناآرامی‌های سال 2022 در قزاقستان و سایر کشورهای آسیای مرکزی بود.
اما در بحث پیش‌بینی فعالیت گروه‌های تکفیری و تروریستی در کشورهای منطقه آسیای مرکزی، اگر واقع بینانه نگاه کنیم مستعدترین کشور برای تبدیل شدن به جولانگاه تروریست‌های تکفیری قزاقستان خواهد بود.
به نظر من فعال شدن تروریستها در مناطق غربی قزاقستان، طرح آمریکاست که می‌تواند علاوه بر روسیه مناطق ایران را نیز از طریق مرزهای دریای خزر ناامن کند و هدف آمریکا نیز بی ثبات کردن آسیای مرکزی و ایران است. با توجه به اینکه وضعیت در داخل قزاقستان بسیار شکننده است، امکان فعال شدن گروه‌های تروریستی در غرب قزاقستان و انتقال ناامنی به روسیه و ایران باید بسیار جدی گرفته شود.
بنابراین به نظر من در سال 2023 علاوه بر افغانستان و اوکراین، قزاقستان نیز مستعد فعال شدن گروه‌های تروریستی و تکفیری است.
آسوبعلیف در بخش دیگری از سخنان خود در پاسخ به سوالی در خصوص سیاست چندوجهی کشورهای آسیای مرکزی بین روسیه و غرب، با تأیید وجود یک سیاست دوگانه رسمی و غیررسمی در کشورهای آسیای مرکزی، عنوان کرد: کشورهای آسیای مرکزی در سیاست رسمی خود و در دیدارهای رسمی با آمریکایی‌ها اعلام بی طرفی میکنند ولی در محافل خصوصی مخالف حمله روسیه به اوکراین هستند که به دلیل نفوذ روسیه در این کشورها نمی‌توانند به طور رسمی در این خصوص موضع بگیرند.
یکی از پیامدهای کاملا مثبت جنگ اوکراین و تحریم‌های غرب علیه روسیه ناشی از آن، برای کشورهای قزاقستان و قرقیزستان این بود که این کشورها راه‌های دور زدن تحریم‌های آمریکا در برابر روسیه را پیدا کردند که سود زیادی برای این دو کشور داشته است به طوریکه سود بانکهای قزاقستان و قرقیزستان از آغاز جنگ اوکراین تا کنون 300 برابر رشد داشته است.
آسوبعلیف در خصوص نفوذ افکار طالبانی در کشورهای منطقه نیز اظهار داشت: طالبان در بین جوانان ازبکستانی بیشتر از همه کشورهای دیگر آسیای مرکزی نفوذ کرده اند. البته در قرقیزستان هم جماعت تبلیغ با نفوذترین گروه است که این گروه هم از طالبان حمایت می کند. از نظر من، تهدید این گروه برای کشورهای آسیای مرکزی واقعا جدی است و در صورت توفیق طالبان، افکار و اندیشه های آنان به شدت جوانان آسیای مرکزی را تحت تأثیر قرار خواهد داد. البته مشکل اصلی که زمینه ساز رشد تفکر طالبانی در کشورهای آسیای مرکزی است، رویکرد خود این کشورها نسبت به اسلام سنتی و محدودیت‌هایی است که برای فعالیت‌های اسلامی در کشورهایشان اعمال می‌کنند.
انتهای مطلب/