بحثی مشروعیت در نظام بین‌الملل اهمیت ویژه‌ای دارد. طالبان در دهه 90 میلادی که حکومت و قدرت را در دست گرفت و 95 درصد خاک افغانستان را تصاحب کرده بود، نتوانست مشروعیت بین‌المللی و شناسائی لازم را کسب کند. اکنون هم موضوع اصلی مشروعیت است که دولت کنونی افغانستان این مشروعیت را دارد و مورد شناسائی بین‌المللی، همسایگان و سیستم جهانی قرار گرفته است. طالبان دارای قدرت نظامی، کنترل و توانائی است و آمریکایی‌ها هم این موضوع را قبول کرده‌اند اما مسئله اساسی مورد شناسائی قرار گرفتن بین‌المللی و مشروعیت است که حتی اگر جمهوریت سقوط کند و امارت طالبان جایگزین شود، امارت وجهه سیاسی نخواهد داشت.
مطالعات شرق/
موسسه مطالعات راهبردی شرق و موسسه راهبرد پژوهان جهان معاصر روز سه شنبه هشتم تیرماه وبیناری را تحت عنوان «تحولات افغانستان؛ خروج نظامیان ناتو و موج جدید حملات طالبان» برگزار کردند. در این نشت سید رسول موسوی مدیر کل آسیای جنوبی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران، محسن روحی‌صفت معاون پیشین دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه ایران، عبدالشکور سالنگی کارشناس ارشد مسائل بین المللی و جاوید حسینی پژوهشگر موسسه مطالعات راهبردی شرق سخنرانی کردند.
موسسه مطالعات شرق متن سخنرانی‌ها را در چهار بخش می‌کند. نخستین بخش متن اظهارات سید رسول موسوی مدیر کل آسیای جنوبی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران می‌باشد.
سید رسول موسوی در خصوص تحرکات جدید نظامی طالبان در خاک افغانستان اظهار داشت: نگاه من به موضوع متفاوت است زیرا معتقدم مسئله اصلی طالبان گرفتن جغرافیا نیست بلکه تلاش برای کسب مشروعیت و شناسایی بین المللی است. من یک ماه پیش به بلخ، ننگرهار، قندهار، هرات، کابل سفر داشتم و این مسیر به دلیل درگیری‌های نیروهای دولتی با طالبان زمینی و هوایی طی شد. بر اساس اظهارات مردم محلی در منطقه درگیری ننگرهار، طرف مقابل دولت در جنگ، طالبانی بودند که از خارج آمده و طالبان محلی نبودند.
موسوی با تاکید بر قدرت نظامی طالبان ادامه داد: طالبان برای گرفتن نقاط مختلف افغانستان مشکلی ندارند. طالبان می‌توانند بدون نیروی نظامی وارد برخی مناطق شوند و اقدامات لازم را انجام دهند. یک ارزیابی میدانی در مناطق مختلف صورت گرفته حکایت از آن دارد که طالبان برای گرفتن برخی مناطق مشکلی ندارند. این موضوع امری توافقی است یعنی با بزرگان مناطق توافق می‌کنند و ممکن است مناطق درگیری، امروز در اختیار دولت و فردا دست طالبان باشد.
تاکتیک جنگی طالبان
موسوی گفت یکی از دلایلی که طالبان از جنوب و شرق به سمت شمال در حرکت هستند این است که ظاهرا در جنوب مشکلی ندارند. طالبان یک تاکتیک نظامی جالب دارد و می‌خواهد ارتباط افغانستان با کشورهای همسایه را قطع کند و در همین راستا عملیاتی در شیرخان بندر، تورغندی، اسلام قلعه و فراه داشتند.
وی در ادامه افزود: حرکت دیگری که طالبان در بعد نظامی انجام می‌دهد تسلط آنها بر جاده‌ها و شریان‌های اقتصادی است. طالبان دلیلی نمی‌بیند که وارد شهرها شده و هزینه برای اداره جامعه پرداخت کند، بیشتر خارج از شهرها مستقر می‌شوند. تاکتیک بعدی طالبان ضربه زدن به منابع انرژی دولتی مانند سوخت و برق است.
شکست قطعی آمریکا در افغانستان
سید رسول موسوی با اشاره به شکست آمریکا و ناتو در افغانستان و بی نتیجه بودن درخواست از امریکا برای تجدید نظر در خروج اظهار داشت: آنچه به صورت واقعی اتفاق افتاده نیروهای ائتلاف شکست قطعی خورده و این موضوع برگشت‌ناپذیر است. آمریکایی‌ها به لحاظ نظامی در افغانستان شکست خورده و در حال خارج شدن از این کشور هستند و هیچ چاره‌ای جز این ندارند. بی‌نتیجه بودن سفر مقامات به آمریکا از قبل مشخص بود. البته در این بین توافقاتی بین آمریکا با طالبان وجود دارد و ممکن است در آینده طالبان قبول کند که آمریکا به کمکهای خود ادامه دهد. شاید آمریکا به نوعی مشارکت اقتصادی در افغانستان داشته باشد و نفوذ اطلاعاتی و امنیتی آمریکا در افغانستان نیز به جای خود باقی بماند.
طالبان بخشی از مردم افغانستان است
وی در مورد رویکرد ایران به طالبان گفت: ما چه طالبان را قبول داشته و یا نداشته باشیم، مردم افغانستان خود باید تصمیم بگیرند. ولی برای ما مهم است که طالبان می‌خواهند چه رفتاری با همسایه و مردم خود داشته باشند. ما نباید با پدیده‌ای به نام طالبان به صورت احساسی برخورد کنیم. طالبان بخشی از مردم افغانستان است. اگر کسی این دو پدیده را از هم جدا کند اشتباه کرده است. اگر علام می‌شود که مناطقی مانند جنوب غرب افغانستان در تصرف طالبان است علت آن حضور 20 ساله آنها در آن مناطق و زندگی در آنجا است. در تمام این مدت طالبان دارای زندگی عادی بودند و جنگ خود را نیز ادامه می‌دادند.
موسوی تصریح کرد: طالبان جدا از بافت سنتی افغانستان نبوده و همیشه بخشی از جامعه افغانستان بوده است. از این که طالبان جزئی از مردم افغانستان است نباید در تحلیل‌ها خللی ایجاد شود. طالبان قدرت نظامی دارد، آمریکا شکست خورده و دیگر نمی‌تواند عملیات نظامی علیه طالبان انجام دهد.
مشکل اصلی طالبان مسئله مشروعیت و شناسایی بین المللی است
موسوی با اشاره به موضوع مشروعیت و شناسائی بین‌المللی در جامعه جهانی افزود: بحثی به نام مشروعیت در نظام بین‌الملل وجود دارد که اهمیت زیادی دارد. طالبان یک تجربه از دهه 90 میلادی که حکومت و قدرت را در دست گرفت، دارد که در آن زمان نتوانست مشروعیت بین‌المللی و شناسائی لازم را کسب کند.
در آن مقطع تاریخی این ضعف بزرگ طالبان بود. طالبان را فقط امارات متحده، پاکستان و عربستان شناسائی کردند با این که 95 درصد خاک افغانستان را تصاحب کرده بودند باز هم شناسائی نشدند. در کنفرانس بن برهان الدین ربانی رئیس جمهور افغانستان با آن که در عمل رئیس جمهور نبود به جهت مشروعیت و شناسایی که داشت قدرت را به دولت انتقالی به رهبری حامد کرزی منتقل کرد و به نوعی در کنفرانس بن مشروعیت به دولت انتقالی داده شد. اکنون موضوع اصلی مشروعیت است. در برخی رسانه‌ها به رای کمتر از یک میلیون رئیس جمهور افغانستان اشاره می‌شود و باید گفت در حال حاضر تعداد رای مهم نیست. دولت کنونی افغانستان دارای سیستم مشروع است، مورد شناسائی بین‌المللی، همسایگان و سیستم جهانی قرار گرفته و این موضوع خیلی مهم است. طالبان مورد شناسائی بین‌المللی قرار نگرفته است در صورتی که به آن نیاز دارد. طالبان دارای قدرت نظامی، کنترل و توانائی است و حتی آمریکایی‌ها این موضوع را قبول کرده‌اند اما مسئله اساسی مورد شناسائی قرار گرفتن بین‌المللی است و دولت کنونی افغانستان به این موضوع توجه ویژه ای دارد.
وی برنامه طالبان را ورای بحث‌های امروز خواند و ادامه داد: موضوعاتی از قبیل نسل کشی در برنامه طالبان وجود ندارد. در برخی مواقع هم برخی خبرها از این قبیل می‌شنویم که بیشتر خبرسازی است. ما باید واقعیت‌ها را تحلیل و بر اساس آن باید نظر داد. دعوای کنونی بر سر شناسائی بین‌المللی است. گرفتن سرزمین برای طالبان ممکن است. در مورد مقاومت مردمی باید گفت مردم تا جایی که بتوانند مقاومت می‌کنند. مردم افغانستان، جامعه جهانی و همسایگان خواهان ادامه جنگ در افغانستان نیستند.
فاکتور تاب آوری دولت افغانستان
سیدرسول موسوی با تاکید بر ایجاد یک دولت باثبات در افغانستان گفت: مهم این است که چگونه می‌شود در این شناسائی، از همکاری بین طالبان (امارت) با جمهوریت، یک ترکیب و سنتزی بیرون بیاید که بتواند ثبات را در افغانستان برقرار کند و بتواند مورد شناسائی جامعه بین‌الملل و همسایگان قرار بگیرد. در این جا موضوعی تحت عنوان تاب آوری دولت فعلی مطرح می‌شود که دولت فعلی به این نتیجه رسیده که می‌تواند در برابر فشارهای وارده ایستادگی کند. چند شاخص وجود دارد که تاکنون دولت افغانستان توانسته تاب بیاورد. در بدبینانه ترین حالت در حال حاضر بیش از 50 درصد افغانستان در اختیار طالبان است. در این شرایط وقتی رئیس جمهور و هیئت همراه او که تماما شخصیتهای اصلی و کلیدی قدرت در افغانستان هستند به آمریکا سفر می‌کنند و بعد هم به افغانستان باز می‌گردند و هیچ اتفاقی در کابل رخ نمی‌دهد، نشان می دهد که همه آکاه هستند که باید سیستمی در کابل بر سر کار باشد که مورد شناسایی قرار گرفته باشد و زور عامل مشروعیت نیست.
در حال حاضر جایگزین مشروع برای دولت افغانستان وجود ندارد
موسوی با اشاره به بحث جایگزینی دولت فعلی افغانستان افزود: همه می‌دانند در این شرایط جایگزینی مشروع برای دولت کنونی وجود ندارد. اگر جمهوریت سقوط کند و امارت طالبان جایگزین شود، امارت وجهه سیاسی نخواهد داشت. بنابراین امارت نمی‌تواند در کابل به قدرت برسد. دولت کابل هم می‌داند دارای جایگزین نیست. بنابراین می‌بینیم که این اوضاع ادامه پیدا می‌کند تا زمانی که راه حلی سیاسی برای جانشینی دولت کنونی پیدا شود.
اگر اکنون برخی از دولت انتقالی صحبت می‌کنند و یا این که بیان می‌کنند که دولت مقاومت کند برای این است که در این شرایط دولت آلترناتیو شکل گیرد . بنابراین تا زمانی که یک توافق صورت نگیرد همین سیستم در جای خود باقی خواهد ماند و اگر بیان می‌کنیم که افغانستان راه حل نظامی ندارد به همین دلیل است. سیستم موجود نمی‌تواند قدرت طالبان را دفع کند. طالبان قدرت لازم را دارد ولی قدرت ایجاد شناسائی برای خود را ندارد. بنابراین هیچ راهی جز توافق بین جمهوریت و امارت وجود ندارد. مشکلی کنونی این است که طالبان امارتی را می‌خواهد که در آن همه تصمیم‌گیری‌های آن با خودش باشد.
به نظر موسوی طالبان هم از دولتی همه شمول با حضور تمام اقوام افغانستان صحبت می کنند ولی همه اقوام را در ذیل امارت اسلامی تعریف می کنند در حالی که جامعه افغانستان در پی دولتی همه شمول با مشارکت همه اقوام در خارج از سیستم امارت است به عبارت دیگر دولتی می خواهد که طالبان معتقد به امارت در آن مشارکت داشته باشند.
سید رسول موسوی در پایان گفت: آمریکا شکست قطعی خورده است، شکست آمریکا برگشت‌ناپذیر و طالبان قدرت نظامی قوی در افغانستان دارد. دولت فعلی افغانستان مشروعیت لازم را در جامعه جهانی به عنوان دولت دارد ولی توانایی مقابله با طالبان را ندارد. طالبان به دنبال به دست آوردن مشروعیت است و تا زمانی که مشروعیت از طریق دولت مشارکتی و یا توافقنامه صلح برای طالبان ایجاد نشود، این وضعیت ادامه خواهد داشت و ادامه این شرایط نه به نفع مردم افغانستان و نه همسایگان است. ایران و دیگر همسایگان باید تلاش کنند تا با صلحی جامع بین دولت و طالبان نظام سیاسی جدیدی که مورد توافق و خواسته مردم افغانستان باشد در این کشور ایجاد شود تا از این طریق بتوان نماد مشروعیت را در آنجا ایجاد کرد تا نظم و ثبات در افغانستان برقرار شود و ایجاد این شرایط کار ساده‌ای نیست.
پایان/.
دریافت صفحه با کد QR