ایران شرقی/

آیین رونمایی و معرفی کتاب «قرقیزستان در آیینه فرهنگ» اثری پژوهشی از دکتر محمدحسین عابدینی، رایزن سابق فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در کشورهای آسیای مرکزی که اخیراً از سوی انتشارات خبرگزاری فارس منتشر شده است، در جلسه‌ای با حضور و سخنرانی آوازبیک عبدالرزاق اف سفیر قرقیزستان، دکتر طلعت بیک مصادیق اف عضو پیشین سازمان ملل در امور افغانستان و کاندیدای انتخابات اخیر ریاست جمهوری قرقیزستان، محمد اورعی کریمی رئیس نمایندگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و اعضای شورای علمی-پژوهشی موسسه ایران شرقی در محل این موسسه برگزار شد.



اين كتاب حاصل تلاش بيش از سه سال تحقيق وپژوهش تني چند ازنويسندگان ومحققان قرقيز است كه با مديريت و نظارت دكتر محمد حسين عابديني رايزن فرهنگي اسبق كشورمان درجمهوري قرقيزستان تهيه وتوليد شد. اين اثر پژوهشي در دوازده فصل باتكيه برمنابع قرقيزي وروسي و براساس مشاهدات عيني ومطالعات ميداني نگارنده درطول سه سال حضور در آن كشور به سرانجام رسيد.

اطلاعات كلي و تاريخ قرقيزستان، جامعه و نظام اجتماعي آن، حكومت، نظام فرهنگي، اديان و مذاهب، ادبيات، فرهنگ عمومي، هنر، نظام آموزشي، رسانه و روابط با جمهوري اسلامي ايران از بدو استقلال؛ ازموضوعات مهم كتاب به شمارمي‌رود. كتاب حاضر از سوي معاونت آموزش و پژوهش خبرگزاري فارس در 596 صفحه و در قطع وزيري منتشر گرديد و مطالعه آن براي محققان، كارشناسان و دست اندكاران مسايل آسياي مركزي مفيد است.

در این مراسم ابتدا آقای محمد صدیقی فر مدیر موسسه ایران شرقی ضمن خوشامدگویی به حضار، گفت: جلسه امروز آیین رونمایی از کتاب ارزشمندی است که یکی از شخصیت‌های فرهنگی جمهوری اسلامی که هم در حوزه نظری و هم در حوزه کاربردی و عملی فعالیت‌های شایان توجهی داشته است، در حال برگزاری است. برگزار کننده جلسه هم در درجه اول آقای عابدینی و خبرگزاری فارس بعنوان مرکز نشر این کتاب است.
چون مرکز ما هم بصورت تخصصی در این حوزه فعالیت می‌کند و معرفی آثار و اندیشه‌هایی که در این حوزه منتشر میشود، یکی از وظایف و مسئولیت‌های این موسسه نیز است و خوشحال هستیم که در آیین رونمایی از این کتاب مهمانان ارزشمندی حضور دارند.



در ادامه آقای آوازبیک عبدالرزاق اف، سفیر قرقیزستان در جمهوری اسلامی ایران، به گزارشی از روابط ایران و قرقیزستان در طول 25 ساله روابط میان دو کشور پرداختند. وی در ابتدا با اشاره به چرایی اهمیت انتشار چنین کتابهایی گفت: میخواهم از آقای عابدینی از پژوهشگران معروف آسیای مرکزی و بخصوص قرقیزستان سپاسگزاری می‌کنم. همچنین از طرف دولت و سفارت جمهوری قرقیزستان از ایشان قدردانی میکنم و امیدوارم که هم دانشجویان قرقیزی و هم ایرانیها این کتاب را مطالعه کنند. چند نکته که میخواستم امروز خدمت دوستان عرض کنم در مورد مناسبات دوجانبه بین دو کشور ایران و قرقیزستان میباشد. ما امسال بیست و پنجمین سالگرد برقراری روابط دوپلماتیک را داریم و الان فرصت مناسبی است که شرح مختصری از تاریخچه این مناسبات را خدمت شما عرض کنم.

 قرقیزستان و ایران از زمان‌های گذشته، همواره روابط دوستی و فرهنگی دیرینه‌ای با یکدیگر داشته که مبنا و زیربنای تاریخی دارد. سفارت ایران در شهر بیشکک در سال 93 میلادی در طی مراسمی با حضور علی اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور وقت ایران افتتاح شد. بدین ترتیب امسال در تاریخ مه 2017 ما بیست و پنجمین سالگرد مناسبات دیپلماتیک را جشن گرفتیم. این تاریخ بسیار مهم در مناسبات و روابط دو کشور است. روسای جمهور دو کشور هم در پیام‌هایی این اتفاق را تبریک گفتند و خاطرنشان ساختند که در طی 25 سال گذشته با تلاشهای مستقل دو کشور ما توانستیم کمکهای موثر همکاری و زمینه‌های سیاسی و فرهنگی و انسانی را ایجاد کنیم و جمهوری قرقیزستان و ایران در چارچوب سازمان ملل و شانگهای و دیگر سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای همکاری‌های نزدیک دارند.
آقای روحانی هم در پیام تبریک خود، خاطرنشان کردند که در 25 سال گذشته با اتکا به احترام متقابل گام‌های بزرگی را در راه گسترش روابط دوجانبه برداشته شده و همچنین ابراز اطمینان کردند که این مسیر هم در آینده تداوم پایدار خواهد داشت و این مسیر به نفع شکوفایی و پیشرفت ملت‌های دو کشور و جوابگوی تامین صلح و ثبات در منطقه و در عرصه بین‌الملل خواهد بود.

نکته مهمی که در پیام آقای روحانی وجود داشت، اشاره به این موضوع بود که برطرف کردن چالش‌ها و تهدیدات منطقه ارتباط تنگاتنگ و نزدیکی به عکس العمل سازنده و همکاری و مکمل بودن همه کشورهای آسیای مرکزی داشته و مشورت می‌تواند باعث دوستی بین کشورهای منطقه باشد.

این سطح امیدواری در حالی است که پیش از این نیز سفرهای رسمی مقامات دو کشور انجام شده است که در حین این سفرها، تعدادی توافقات و یادداشت تفاهمات مهمی به امضا رسید و همچنین برنامه دراز مدت همکاریهای دو کشور بین 2016 تا 2026 در زمینه‌های مختلف به امضا رسید و تصویب شد.
برنامه همکاری‌های دراز مدت شامل زمینه‌های بسیار مهم در زمینه اقتصادی از جمله توریسم، توسعه منابع آبی و برق، حمل و نقل و ارتباطات و کشاورزی، تبدیل محصولات کشاورزی و دامداری و همچنین مبادله تجربه و فناوری و سرمایه گذاری در زمینه‌های مختلف در قرقیزستان در بخش دامداری، مرغداری پرورش آبزیان و دیگر بخش‌ها میباشد.
همچنین امروز روسای جمهور قرقیزستان و ایران از برداشت منطقه‌ای مشترک در حل و فصل منازعات و مناقشات  از راه‌های سیاسی حمایت می‌کنند. همچنین دولت‌های دو کشور طرفدار موضع گیری مشترک با توجه به منافع کشورهای منطقه در حل مشکلات اجتماعی- اقتصادی- زیست محیطی و سیاسی منطقه می‌باشند و استحکام و تقویت گفتگو و تفاهم بین نمایندگان گروه‌های مختلف مذهبی در کشورهای منطقه هم از نکات مشترک دو کشور محسوب می‌گردد.
در همین حال، روسای جمهور دو کشور معتقدند که احداث کریدورهای حمل و نقلی و گسترش مبادلات تجاری بین کشورهای منطقه به نفع تمامی کشورهای آسیای مرکزی خواهد بود و جوابگوی پیشرفت منطقه نیز می‌باشد.
 
دولتهای دو کشور درجهت گسترش همکاریها تلاش دارند و بنابر دعوت محمود حجتی وزیر کشاورزی ایران امسال سفر وزیر کشاورزی قرقیزستان به ایران انجام شد و طرفین محورهای مهم همکاری در زمینه های کشاورزی، پرورش آبزیان و پرورش بچه ماهی، تولید لبنیات را شروع کردند و توافقات مهمی را به امضا رساندند.
در سال 2018 هم قرار است حجتی در راس هیئتی از کارشناسان به این کشور سفر داشته باشند. در بهار سال 2017 سفر رئیس مجلس بنابر دعوت رئیس مجلس ایران انجام گرفت که در حین آن یادداشت تفاهم همکاریهای پارلمانی به امضا رسید و رئیس مجلس هم برای انجام سفر به قرقیزستان دعوت کردند.

در تاریخ 15 اکتبر انتخابات ریاست جمهوری قرقیزستان برگزار شد و باید گفت که این رقابتی ترین انتخابات ریاست جمهوری در کشور بود. البته این نکته را نیز بایستی ذکر کرد که رئیس جمهوری جدید دیدگاه مثبتی در خصوص روابط با ایران نیز دارد.
دکتر حسن روحانی هم پیام تبریک خود را به عنوان رئیس جمهور جدید ارسال و ابراز اطمینان کردند که روابط دو کشور مانند گذشته توسعه و تعمیق خواهد یافت. همچنین دکتر روحانی در پیام خود خاطرنشان کردند که ایران هیچگونه محدودیتی در روابط خود نمیبیند و با اجرای توافقات موجود بین دو کشور ما شاهد گسترش بیش از پیش مناسبات دوجانبه دو کشور خواهیم بود.
این در حالیست که از امسال دولت قرقیزستان تسهیلات مهمی را در صدور روادید برای ایران اعمال کرده و قیمت ویزا هم نصف شده است.
همچنین مهلت صدور ویزا هم بدون دعوت نامه طی پنج روز کاری خواهد بود. از اول سپتامبر سال جاری هم پروژه ویزای الکترونیکی فعال شد که تجار و توریست‌های ایرانی در هر کجای دنیا بتوانند از طریق آن ویزای خود را دریافت کنند.
 


در ادامه نشست، دکتر محمدحسین عابدینی نویسنده کتاب ضمن خوشامدگویی به میهمانان گفت: من همواره سعی کردم در فرصت‌هایی که در این کشورها حضور داشتم، تلاشهایی نیز انجام تا بعدها برای استفاده دیگران نیز مثمر ثمر واقع گردد.
این در حالیست که هر کدام از این کشورها ظرفیت‌هایی دارند که در جای خودش ارزش آنها را ثابت می‌کند. مثلا در کشور ترکمنستان که در همسایگی خراسان رضوی هست، این کشور 1300 کیلومتر با ایران مرز مشترک داشته و چهارمین کشور به لحاظ داشتن منابع گازی در دنیا محسوب می‌گردد.
قزاقستان هم کشوری است که بهرحال به لحاظ وسعت سرزمینی، دو برابر ایران محسوب می‌شود که جمعیتی 17 میلیونی دارد. این کشور رشد زیادی داشته است و از گذشته هم انبار غله شوروی محسوب می‌شد. همین حالا هم ملیت‌های زیادی در خود جای داده است و به خانه دوستی شهرت یافته است. منطقه بایکنور که محل پرتاب موشک‌های روسی است بتازگی از سوی پوتین تا 2050 تمدید شده و اخیرا هم، نمایشگاه جهانی اکسپو در آستانه برگزار شد. تحولات اخیر این پیام را می‌رساند که این کشورها رو به رشد هستند و به همین نسبت هم جمهوری اسلامی ایران ارتباط خود را هم حفظ و هم گسترش داده است و درصدد است که توسعه دهد.

از طرف دیگر، کشور تاجیکستان که همزبان با ماست و شخصیت‌های مشترکی مانند رودکی، خجندی را داریم
همچنین کشور ازبکستان نیز در این منطقه قرار دارد که سابقه فرهنگی و تاریخی دیرینه‌ای با ایران داشته است. شما وقتی سمرقند و بخارا را از نزدیک مشاهده می‌کنید انگار که در اصفهان حضور دارید لذاست که آن رباعی عامیانه مردم تاجیک هم هست که میگوید لبت قند و دهانت لانه قند. خریدارت منم قیمت بگو چند. اگر خواهی بهای راستی را، خراسان و بخارا و سمرقند.

در این کشورهایی که عرض شد، بهرحال از سال 91 تاکنون حکومت بصورت موروثی بوده است و روسای جمهور ثابتی همچنان برسر قدرت هستند. اما تنها کشوری که تغییر نظام جمهوری را ترتیب داد، قرقیزستان بود و انتخابات اخیر هم نشان داد که این کشور دارای شاخص‌های دموکراتیک و مردمی نیز است. قرقیزستان کشوری است که بهرحال در میان کشورهای آسیای مرکزی در سازمان تجارت جهانی عضویت دارد و از این حیث یک ویژگی خاصی برای این کشور محسوب می‌شود. همچنانکه قرقیزستان کشور بکری است که برای گردشگری بسیار مناسب است.
این مهم می‌طلبد که مسئولان فرهنگی و گردشگری قرقیزستان شرایط را بگونه‌ای محیا کنند که از ایران توریسم بیشتری از قرقیزستان دیدن نماید.
این ضرورت در حالی است که رقبای فرهنگی ما در خارج از کشور نیز بسیار زیادند و کشورهای غربی، ترکی و عربی فعالیت‌های بسیاری در این حوزه انجام می‌دهند. کشور ایران نیز دارای محدودیت‌های بسیاری است اما نخبگان قرقیز و عامه مردم روی خوشی به جمهوری اسلامی ایران نشان داده و در طول مدت خدمت در این کشور این مسئله قابل توجه بود که نشان از نزدیکی فرهنگ دو کشور به یکدیگر نیز دارد.
بر همین اساس هم، مهمترین بخش کتاب را ادبیات قرقیز بخود اختصاص داده است و سعی شده است، شرح حال مختصری از مهمترین شخصیت‌های تاثیرگذار عملی و فرهنگی را بیان کنیم. در بخش انتهایی کتاب که در واقع بخش روابط فرهنگی دو کشور مورد ذکر قرار گرفته، از زبان دولت مردان و سیاستمداران قرقیز مسئله طرح شده و گویی که این بخش را وزارت امور خارجه قرقیزستان نوشته است.

اما در اینجا مایلم نکته مهمی را عرض کنم که همانا نقش سفیر قرقیزستان در جمهوری اسلامی و همینطور سفیر ما در کشور قرقیزستان است. در واقع، در صورت کار مطلوب این افراد میتوانیم آن خلا‌هایی که وجود دارد و کار نشده است را با دلسوزی پر کنیم. اینکه سفیر قرقیزستان گفتند تسهیلاتی برای تجار فراهم شده است خبر بسیار خوبی بود. اگر بتوانیم در واقع پرواز مستقیمی را از مشهد به بیشکک داشته باشیم، این بسیار مناسب خواهد بود و باعث توسعه فرهنگی و اقتصادی خواهد گردید.
قرقیزستان سرزمینی کوچک اما دارای مردمانی با روح بلند است. همانطور که ماناس در اشعارش هم اشاره کرده است، بعنوان قهرمان مردم قرقیزستان است، آنها واقعا مردمی هستند که نگاه به آینده داشته و با امید بهروزی و بهتر شدن زندگی می‌کنند.
در این کشور کوچک به لحاظ فضای باز سیاسی که حاکم بوده است، ما شاهد رشد ادیان و جریانات فکری و فرهنگی هستیم که اینها ممکن است در آینده ایجاد مشکل نماید و مطلوب است که اداره مفتیات و کمیسیون امور ادیان در قرقیزستان مراقبت بیشتری داشته باشند.
در همین کتاب در بخش جریانات فکری و فرهنگی با نمودار در واقع ثابت شده است که تعداد کلیساها رو به افزایش بوده و ادیان غیر توحیدی دوچندان شده و جوانان قرقیز را بخود جذب میکنند ادیانی که ساختگی بوده و بایستی نسبت به اصلاح این وضع، راهکارهایی اندیشید.

در پایان جلسه، آقای صدیقی فر نیز ضمن اشاره به همکاری مشترک موسسه ایران شرقی با مراکز پژوهشی کشورهای منطقه بر ضرورت همکاری بیشتر سفارت در انسجام بخشی و کمک به توسعه مناسبات علمی میان مراکز آکادمیک و پژوهشی دو کشور اشاره کرد و گفت که ویژگی این منطقه به گونه‌ای است که لازم است اتاق های فکر جهت حل و فصل مشکلات موجود و مشترک، هرچه بیشتر برگزار شود.
در پایان این مراسم، کتاب «قرقیزستان در آیینه فرهنگ» اثر پژوهشی دکتر محمد حسین عابدینی توسط سفیر قرقیزستان و مدیر موسسه مطالعات ایران شرقی رونمایی شد.