ایران شرقی/
جابجایی‌های عظیم درون کشوری و بین کشوری در دوران مدرن جهانی شدن (به اصطلاح مهاجرت) مشکلات اقتصادی-اجتماعی، از جمله مسئله حفظ و تقویت هویت مدنی را وخیم‌تر کرده است.
هر شکلی از هویت با احساس تعلق به گروه خاصی از مردم براساس نشانه‌های مختلف همراه است. هویت ملی  -از یک طرف یک مفهوم ساده مرتبط با تعلق به یک گروه قومی یا ملت خاص است و از طرف دیگر -  یک هویت پیچیده جمعی است که تحت تاثیر عوامل خاص، از جمله فرآیندهای مهاجرتی متحول می‌شود.
هویت ملی مدنی همبستگی نیروهای اجتماعی را منعکس کرده، شرط یکپارچگی دولت بوده و تحت تاثیر فرآیندهای مهاجرتی قرار می‌گیرد.
مسائل مربوط به هویت ملی و مدنی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به شدت ظهور پیدا کردند. قبل از آن، همه ما در چارچوب هویت شوروی که بسیاری از ما هنوز هم دلتنگ آن هستیم، زندگی می‌کردیم. تمام جمهوری‌های شوروی سابق پس از تعیین خطوط فضایی خود و در راستای دستیابی به استقلال، در جستجوی هویت خود بودند. این جستجو در ابتدا هویت ملی را که با جنبش مهاجرتی گسترده مردم شوروی سابق و بازگشت تعداد زیادی از مردم به میهن تاریخی خود تقویت شده بود، در اولویت قرار داد.
پس از آن، مشکلات اجتماعی-اقتصادی کشورهای جدید مستقل مشترک المنافع مهاجرت کاری گروهی شهروندان از اوکراین، مولداوی، ازبکستان، آذربایجان، گرجستان، ارمنستان، تاجیکستان، قزاقستان و قرقیزستان به فدراسیون روسیه را تشدید و مسائل هویتی را وخیم‌تر کرد.
هویت ملی - نوعی ویژگی است که در طی زندگی انسان بر اساس آگاهی و شعور جامعه با گروه خاصی از مردم و احساس تعلق به یک کشور خاص بدست می‌آید. مهاجران در این مسئله در یک موقعیت مبهم قرار می‌گیرند: در قلمروی یک کشور دیگر، حس هویت ملی در معنای هویت قومی تشدید شده و در عین حال، فرسایش تدریجی فردگرایی ملی و شناسایی تدریجی با دولت و محیط فرهنگی جدید روی می‌دهد.
نسل‌های بعدی متولد شده از مهاجران در قلمرو یک کشور دیگر، دارای هویت ملی فردی براساس احساسات عمیق هستند که در نهایت با فرسایش تدریجی دیر یا زود به یک مجموعه ساده از ویژگی‌های مشترک مخصوص گروه خاصی از مردم تبدیل می‌شود.
علل، اهداف، جهت‌گیری‌ها، طول مدت، مقیاس و ترکیب ملی جنبش مهاجرتی موثر بر مشکلات در حال ظهور هویتی عبارتند از:

-فرسایش هویت ملی،
- همانندسازی ملتها،
 -تشدید درگیری‌های قومی،
 -تناقض در شکل گیری هویت مدنی ملی،
- فقدان مکانیزم نظارت بر هویت ناهمگن،
-نامشخص بودن چشم‌انداز‌های همزیستی هویت‌های ملی مختلف.

کشورهای دریافت کننده مهاجرین تا حد زیادی آمادگی استفاده از آنها به عنوان منبع موقتی نیروی کار را داشته و اقامت دائم آنها را در خاک خود در دراز مدت نمی‌پذیرند. بنابراین، توجه خاصی به مسائل هویتی نمی‌کنند. اما موقعیت‌های بحرانی در روابط بین‌المللی، بی‌ثباتی در جامعه، فرسایش و از دست دادن ویژگی‌های ملی آنها را مجبور به بازگشت به مسائل هویتی و حفظ هویت ملی می‌کند. اصل تحمل در برابر هویت‌های ملی (به عنوان مثال، سیاست چند فرهنگی در اروپا نه تنها تاثیر مثبتی نداشته است، بلکه به افزایش افراط گرایی و تروریسم منجر شده است) به حل و فصل این موقعیت‌های بحرانی کمکی نمی‌کند.
در شرایط فعلی، تقریبا همه در تعیین هویت ملی خود دچار بحران می‌شوند: هم  اروپایی‌ها در پرتوی هجوم گسترده مهاجران از کشورهای ویران‌شده از طریق جنگ، هم روسها که نگران هجوم مهاجران از کشورهای مستقل مشترک المنافع هستند، هم چینی‌ها که به طور فعال از مهاجرت شهروندان خود براساس شعار "هر جا خورشید باشد، چین هم وجود دارد" حمایت می‌کنند و غیره.
مهاجران کاری در هر کشوری معمولا به صورت فشرده و در کنار هموطنان خود مستقر شده، سعی دارند با بومیان ترکیب نشده و بازار کوچک ملی کار خود را که به تدریج با دعوت از هموطنان جدید گسترش می‌یابد ایجاد کنند. بنابراین جزایر محلی هویت ملی در قلمرو یک کشور دیگر ساخته می‌شوند که به هنگام بدترین وقایع می‌توانند منشا درگیری منافع و موقعیت‌های درگیری باشند.
اقامت طولانی مدت در قلمرو یک دولت دیگر امکان تغییر وضعیت مهاجران به وضعیت ساکنین محلی را فراهم می‌آورد. کاهش باروری ساکنین بومی محلی، سطح پایین تولید مثل و کمبود نیروی کار به افزایش مهاجرت به مناطق خاص جهان و تبدیل مهاجران به ساکنین محلی کمک می‌کند.
برای اجرای پروژه "اوراسیاگرایی"، نه تنها ابزار و مکانیزم‌های سیاسی، بلکه حکم‌فرما شدن این ایده در اذهان کل مردم اتحادیه اقتصادی اوراسیا - هم در میان جمعیت بومی و هم در میان بسیاری از مهاجران کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا – مورد نیاز است. گروه اصلی مهاجران اتحادیه اقتصادی اوراسیا – مهاجران کاری هستند.
آمار رسمی مهاجرت نیروی کار در اتحادیه اقتصادی اوراسیا در آغاز سال 2016 ، کاهش تعداد مهاجران کاری بومی کشورهای مستقل مشترک المنافع، به جز ارمنستان و قرقیزستان ر در روسیه را نشان می‌دهد: تعداد مهاجران بومی تاجیکستان 10.6%، ازبکستان -  16.3٪ و ترکمنستان – 16.5%  کاهش یافته است. در مورد ارمنستان کاهش تعداد مهاجران تنها در آغاز سال 2016 مشاهده شده است.
تعداد مهاجران کاری بومی قرقیزستان برعکس تا 7.6٪ در طول دوره مورد بررسی افزایش یافته است. کارفرمایان با رضایت و خرسندی از امتیاز موقعیت مهاجرین کاری در بازار کار اتحادیه اقتصادی اوراسیا استفاده می‌کنند - آنها نیازی به صدور مجوز برای اشتغال و پرداخت حق بیمه ماهانه اضافی ندارند و قوانین اشتغال آنها عملا هیچ تفاوتی با قوانین پذیرفته شده برای روس‌ها ندارد.
آمار وجوه ارسالی مهاجرین از روسیه به میهن خود در سال‌های 2015-2014 نشان می‌دهد که کشورهایی که عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیستند، بیشتر دچار کاهش وجوه ارسالی می‌شوند. اما در مقابل، کشورهای عضو اتحادیه یا با افزایش وجوه ارسالی و یا با کاهش جزئی این وجوه مواجه می‌شوند.
بنابراین، این داده‌ها نشان می‌دهند که در شرایط "شوک مهاجرتی"، تا حد زیادی از حقوق مهاجران بومی کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا و خانواده‌هایشان دفاع می‌شود. به عنوان مثال، برخی حوزه‌های اشتغال برای مهاجران کاری قرقیزستان به شدت تقویت شده است. این امر با وضعیت حقوقی جدید که نمایندگان دیگر کشورهای عضو در روسیه و دیگر کشورهای اتحادیه دریافت می‌کنند در ارتباط است.
مهاجران بومی کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا در روسیه که به اهداف خود از نظر اشتغال و کسب درآمد رسیده‌اند وضعیت مدنی خود را تغییر داده و تابعیت دوم روسیه را بدست می‌آورند. منافع مالی و کاری حاصل از مکانیسم پروژه اتحادیه اقتصادی اوراسیا و فرایند ساده دریافت تابعیت روسیه را می‌توان به عنوان عامل سازگاری مهاجران و عاملی که به تقویت هویت مدنی مهاجران در روسیه کمک می‌کند در نظر گرفت.
درک روانی تاریخ جمعی و دستاوردهای جمعی به روند شکل‌گیری هویت مدنی کمک می‌کند. در این جا می‌توان به جنبش اجتماعی بین‌المللی "هنگ جاویدان"  که به حفظ یاد و خاطره نسل جنگ بزرگ میهنی اختصاص دارد به عنوان یک نمونه بارز اشاره کرد. این جنبش به عنوان یک جنبش مردمی در سال 2011 در شهر تمسک (فدراسیون روسیه) آغاز شده، در حال حاضر، وضعیت بین المللی داشته و بیش از 80 کشور و منطقه را پوشش می دهد.
 یاد و خاطره افرادی که به خاطر پیروزی مشترک بر نازیسم کشته شده‌اند، افراد با ملیت‌های مختلف را متحد کرده و در روح آنها احساس ملی تعلق هویتی را ایجاد می‌کند. مسائل دستیابی به هویت ملی و مدنی مستلزم پرورش همبستگی روابط و تعامل نه تنها نمایندگان ملل مختلف، بلکه بومیان مناطق مختلف در چارچوب یک ملت هستند. بنابراین، وضعیت قرقیزستان متناقض است: وضعیت شهروندان با ملیت قرقیزی همیشه ضامن هویت ساکنان شمال و جنوب کشور که لهجه، سنت‌ها و آداب و رسوم ملی خود را دارند نیست.
هویت مدنی تا حدی به هم‌تراز کردن هویت ملی قومی قوی کمک می‌کند. با این حال، در حوزه اطلاعات نگرش شدید‌تری نسبت به این موضوع مشاهده می‌شود (هنگامی که جایگزین تدریجی هویت قومی به جای هویت ملی پیشنهاد می‌شود). هویت ملی در اصل باید همزمان با هویت مدنی وجود داشته باشد و این امر برای کشورهایی با فرهنگ چند ملیتی فعلیت دارد.
جستجوی هویت و شکل‌گیری آن – می‌تواند مشکل اجتماعی هر کشوری باشد. کشوری که بنیان‌گذار یک مکانیسم تثبیت‌کننده است، نقش کلیدی و اصلی را در شکل‌گیری هویت مدنی ایفا می‌کند. این کشور قادر به ترکیب هویت مدنی و هویت قومی-ملی بوده و به توسعه هماهنگ جامعه خود کمک می‌کند.
مسئله مورد بحث هویت - ملی، منطقه‌ای، مدنی، اوراسیایی و غیره – ممکن است تنها به شرط رعایت منافع و تامین چشم‌اندازهای توسعه برای تمام شهروندان یک گروهک خاص حل و فصل شود. در چارچوب اتحادیه اقتصادی اوراسیا، منابع مشترک زیادی برای ایجاد هویت مدنی وجود دارد. این منابع عبارتند از: گذشته مشترک، فضای اجتماعی-سیاسی مشترک اتحاد جماهیر شوروی سابق، ذهنیت واحد، اشتغال یکسان در بازار کار، محیط زبانی واحد براساس زبان روسی.
فهرست منابع:

1-سانینا. آ. گ. شکل‌گیری هویت روسی: رویکرد مدنی-دولتی. www/ ecsocman.hse.ru
2- فلورینسکی، مکرتچیان. مهاجرت در روسیه در سال 2016. www/ iep.ru.
3-اسمیرنوف پ. هویت ملی، ماهیت ملی و ذهنیت ملی: مفاهیم و عوامل شکل‌گیری. Credo New، شماره 4. سال 2015.
4-هویت ملی و آینده روسیه. گزارش کلوب بین‌المللی "والدای". مسکو. 2014.

 
انتهای مطلب/.