به رغم تلاش‌های آمریکا برای تحت فشار قرار دادن جمهوری اسلامی ایران در پسا برجام، به نظر می‌رسد که اجماع منافع بازیگران متعددی سبب شده است، آمریکا تا این لحظه نه تنها از تهدید کشورها و شرکت‌ها برای سرمایه گذاری در پروژه عظیم بندر چابهار سخنی به میان نیاورد بکله امکان استثنا شدن آن نیز به دلایل متعددی وجود دارد.

ایران شرقی/

* جاوید حسینی
 
«نیکی هیلی» نماینده آمریکا در سازمان ملل که به دهلی نو سفر کرده است، در دیدار با «نارندار مودی» نخست وزیر هند، به وی اطلاع داده است که آمریکا در حال کار روی طرحی است که بر اساس آن،‌ هند اجازه داشته باشد تا از بندر چابهار به عنوان کریدوری برای افغانستان استفاده کند. هر چند نیکی هیلی در این دیدار به صراحت با واردات نفت از ایران مخالفت کرده است اما در مورد استفاده هند از این بندر مخالفت صریحی نداشته است.
 
به رغم تلاش‌های آمریکا برای تحت فشار قرار دادن جمهوری اسلامی ایران در پسا برجام، به نظر می‌رسد که اجماع منافع بازیگران متعددی سبب شده است، آمریکا تا این لحظه نه تنها از تهدید کشورها و شرکت‌ها برای سرمایه گذاری در پروژه عظیم بندر چابهار سخنی به میان نیاورد بکله امکان استثنا شدن آن نیز وجود دارد. دلایلی که به نفع این دیدگاه رأی می‌دهند، عبارتند از:
 
- هند و افغانستان در استراتژی‌های کلان آمریکا در منطقه نقش کلیدی دارند و چابهار نقش ارتباطی انحصاری بین این دو بازیگر را ایفا می کند.
 
- رقابت چابهار و گوادر؛ پروژه هندی چابهار می‌تواند بالانسی برای پروژه چینی گوادر باشد. بر اساس برخی دیدگاه‌های واقع‌گرایانه، یکی از اهداف حضور آمریکا در منطقه و همپیانی آن با هند، کنترل چین می‌باشد. از این رو تداوم کار، این پروژه که نقش بالانسر را دارد، به نفع هند و آمریکا خواهد بود.
 
- حذف پروژه چابهار، سرنوشت تجارت و ترانزیت افغانستان را بار دیگر در اختیار پاکستان قرار می‌دهد و این مغایر با سیاست فشارهای آمریکا به پاکستان است.  
 
- چابهار برای کابل، راه تنفسی جدیدی ایفا کرده است و ترانزیت و تجارت و در نتیجه سیاست این کشور را از سلطه پاکستان خارج کرده است. دولت افغانستان هم به برای تدوام کار چابهار مصر است.
 
- نقش لابی قدرتمند هند در آمریکا هم می‌تواند به نفع استثنا شدن پروژه چابهار از تحریم‌های آمریکا اثرگذار باشد.
 
- کشورهای آسیای مرکزی نیز به نفع تدوام پروژه چابهار بر آمریکا فشار وارد خواهند کرد. همکاری های نزدیک آمریکا با برخی کشورهای آسیای مرکزی می‌تواند در پذیرش این خواسته، اثرگذار باشد.

در مجموع با توجه به گره خوردن منافع بازیگران متعدد به پروژه بندر چابهار و منعفت غیر مستقیم آمریکا از اجرایی شدن این بندر، ممکن است سرمایه‌گذاری در این پروژه عظیم از تحریم‌های آمریکا استثنا شود. اما با این وجود ممکن است که حجم سرمایه‌گذاری در آن و یا کاربردهای آن با محدودیت‌هایی مواجه گردد.
انتهای پیام/

* پژوهشگر موسسه مطالعات آسیای مرکزی و افغانستان