مطالعات شرق/

حمله انتحاری در منطقه باجور از توابع ایالت خیبرپختونخوا زمانی اتفاق افتاد که هواداران حزب جمعیت علمای اسلام در یک گردهمایی شرکت کرده بودند. علت افزایش حملات تروریستی در پاکستان، بررسی علل تصمیم تروریست‌ها برای حمله به اعضای احزاب مذهبی و سیاسی و برخورد سیاست پاکستان با تروریسم از جمله محورهای مهم در سیاست داخلی پاکستان به شمار می‌رود. برای واکاوی بیشتر حمله تروریستی باجور، تلویوزیون دنیا نیوز گفتگویی را با 4 تن از کارشناسان پاکستانی ایاز امیر، سلمان غنی، دکتر حسن عسکری و رشید صافی انجام داده است. موسسه مطالعات راهبردی شرق به منظور بهره‌برداری از نظر کارشناسان این میزگرد تلویزیونی را به متن تبدیل کرده است.

مجری: آقای ایاز امیر در گذشته، اسلام‌آباد بارها اعلام کرده که تروریست‌ها از خاک افغانستان برای هدف قرار دادن پاکستان استفاده می‌کنند، نظر شما در این زمینه چیست؟

ایاز امیر: سازمان‌ها و نهادهایی که مسئولیت مبارزه با تروریسم را به عهده دارند باید با کمک مردم امنیت را در کشور برقرار کنند. مسئله این است که ما نباید مسئولیت‌های دیگر از جمله حل بحران اقتصادی و سیاسی را به سازمان‌های امنیتی واگذار کنیم. در حال حاضر مبارزه با تروریسم فقط وظیفه یک سازمان نیست بلکه دولت و همه نهادها باید در این زمینه مشارکت کنند. تروریست‌ها فقط امنیت وزیرستان و باجور را به چالش نکشیده‌اند بلکه سعی دارند با ایجاد ناامنی در کل کشور اهداف خود را دنبال کنند. در این شرایط حساس دولت نباید مردم را با رایزنی درباره برگزاری انتخابات سراسری سرگرم کند بلکه باید به فکر همکاری با ارتش برای برقراری امنیت پایدار در کشور باشد.

سلمان غنی: طبق گزارش اخیر شورای امنیت سازمان ملل متحد به تازگی القاعده و داعش با تحریک طالبان پاکستان TTP متحد شده‌اند و اتحاد گروه‌های شبه‌نظامی موجب گسترش حملات تروریستی در پاکستان خواهد شد. گفته می‌شد که بر خلاف دولت‌های کرزی و اشرف غنی در دوره طالبان امنیت نسبی در پاکستان برقرار خواهد شد اما مشاهده می‌شود که حملات تروریستی علیه اسلام‌آباد افزایش یافته است. طبق گفته فرمانده ارتش، شکی نیست که جنگجویان عضو TTP از خاک افغانستان برای حمله به پاکستان استفاده می‌کنند. ابتدا نظامیان هدف قرار می‌گرفتند و در حال حاضر احزاب سیاسی و مذهبی هدف قرار می‌گیرند. بررسی زمان دقیق حمله انتحاری علیه هواداران حزب جمعیت علمای اسلام بسیار مهم است. انفجار باجور 30 دقیقه بعد از سفر معاون و مشاور ویژه نخست وزیر چین به پاکستان اتفاق افتاد. این حمله تروریستی در آستانه برگزاری دهمین سالگرد کریدور اقتصادی پاکستان و چین اتفاق می‌افتد. بنابراین باید بررسی کنیم چه کسانی مخالف اجرای پروژه‌های اقتصادی چین در کشورمان هستند.
مسئله بعدی که باید به آن توجه شود این است که تروریست‌ها نمی‌توانند بدون کمک مردم محلی و برخی رهبران سیاسی از افغانستان وارد خاک پاکستان شوند. فقط ارتش مسئول مبارزه با تروریسم نیست بلکه مردم محلی و رهبران سیاسی نیز باید نقش خود را در این زمینه ایفا کنند. اختلاف درونی به دشمن این فرصت را داد که کشور را ناامن کند. دولت و کسانی که مسئول ایجاد اختلاف درونی، بحران سیاسی و بحران اقتصادی هستند در به وجود آمدن وضع موجود مقصرند. به هر حال همه ما مسئول مبارزه با تروریسم هستیم و نباید این مسئولیت را فقط به عهده ارتش بگذاریم.

مجری: آقای دکتر حسن عسکری به نظر شما حمله انتحاری باجور با سفر معاون نخست وزیر چین به پاکستان ارتباط دارد؟

دکتر حسن عسکری: ابتدا اینکه حمله به گردهمایی‌ها که تعداد زیادی از مردم در آن شرکت می‌کنند یک هدف آسان برای تروریست‌هاست. افزایش حملات تروریستی در ایالت بلوچستان و ایالت خیبرپختونخوا نشان می‌دهد که عملیات‌های ارتش بویژه ضرب عضب به اندازه کافی موثر نبود. در حال حاضر ما در شرایطی نیستیم که با انجام یک عملیات گسترده نظامی بتوانیم تروریست‌ها را سرکوب کنیم. در وضعیت فعلی باید به دنبال راه موثر برای جلوگیری از ورود تروریست‌ها به کشور باشیم. به نظر من ارتش باید با کمک سرویس امنیت عملیات‌های برنامه‌ریزی شده در مرز مشترک با افغانستان انجام دهد تا از ورود تروریست‌ها جلوگیری شود. به جای یک عملیات گسترده نظامی می‌توانیم با اطلاعات دقیق و عملیات‌های تاکتیکی برنامه‌ریزی شده با کمترین تلفات بیشترین آسیب را به تروریست‌ها وارد کنیم. بدون کمک گرفتن از مردم و احزاب سیاسی نمی‌توان از گسترش حملات تروریستی جلوگیری به عمل آورد. نیروهای امنیتی باید ضمن دیدار با رهبران حزب جمعیت علمای اسلام کشف کنند که علت حمله تروریست‌ها به گردهمایی این حزب چیست.
مطلب بعدی این است که باید به علت همکاری مردم محلی بویژه نسل جوان با گروه‌های شبه‌نظامی توجه کنیم. جوانانی که ساکن ایالت خیبرپختونخوا و ایالت بلوچستان هستند یا باید برای شغل مناسب به خارج از کشور سفر کنند که نیاز به پول زیادی دارد یا باید با فقر خود بسازند یا به گروه‌های تروریستی بپیوندند. معلوم است که با شرایطی که این جوانان دارند، پیوستن به گروه تروریستی بهترین گزینه برای آنهاست. مردم خود به خود از پاکستان حمایت نخواهند کرد و باید به مشکلات آنها رسیدگی شود. باید تلاش کرد که اعتماد سازی بین مردم مناطق قبایلی و دولت پاکستان بیشتر شود تا آنها برای مبارزه با تروریسم همکاری کنند.

مجری: آقای رشید صافی علت هدف قرار گرفتن حزب جمعیت علمای اسلام و افزایش ناامنی در ایالت خیبرپختونخوا چیست؟

رشید صافی: شما به خوبی می‌دانید که منطقه باجور و دره سوات مرکز فعالیت تحریک طالبان پاکستان TTP بود. «مولوی فقیر محمد»، رهبر ارشد تحریک طالبان پاکستان، نفوذ زیادی در منطقه باجور داشت و مردم این منطقه از ترس، استقبال گرمی از او کردند. سرویس‌های امنیتی و ارتش مجبور شدند با مولوی فقیر محمد مذاکره کنند. در نهایت نظامیان پاکستانی مولوی فقیر محمد را بازداشت و با یک نقشه حساب شده او را حذف کردند. ممکن است حزب جمعیت علمای اسلام هواداران زیادی در باجور و مناطق هم مرز با افغانستان داشته باشد اما نمی‌توان این واقعیت را نادیده گرفت که مردم محلی طرفدار هیچ حزب سیاسی یا مذهبی نیستند. مردم مناطق قبایلی خواهان امنیت پایدار هستند نه احزاب سیاسی. مردم قبایلی خانه‌های خود را روی انبار باروت بنا کرده‌اند و هر لحظه ممکن است این مناطق درگیر جنگ و ناامنی شود.
ارتش و پلیس مبارزه با تروریسم نباید توافقی انجام دهند که بر اساس آن شبه‌نظامیان بتوانند وارد مناطق قبایلی شوند. من از تلاش‌های ارتش و پلیس مبارزه با تروریسم برای جلوگیری از گسترش حملات تروریستی قدردانی می‌کنم اما باید مکانیزمی برای مرز مشترک تعریف شود که شبه‌نظامیان قادر به عبور از مرز نباشند. زمانی که به 40 هزار عضو TTP مجوز ورود به پاکستان داده می‌شود، ایجاد موانع مرزی و حصارکشی مرز مشترک اهمیتی ندارد. طالبان افغانستان حمله تروریستی باجور را محکوم کردند تا پاکستان نتواند به آنان فشار بیاورد. در واقع ممکن است تحریک طالبان پاکستان TTP به تنهایی این حمله را طراحی و اجرا نکرده باشد اما من تفاوتی بین داعش، القاعده و TTP قائل نیستم چون همه این گروه‌ها با یکدیگر متحد شده‌اند بنابراین فرقی ندارد کدام گروه مسئولیت یک حمله تروریستی را بپذیرند.

مجری: آقای ایاز امیر، چرا طالبان با اینکه حملات تروریستی در پاکستان را محکوم می‌کند، نتوانسته کاری کند که شبه‌نظامیان از خاک افغانستان علیه اسلام‌آباد استفاده نکنند؟

ایاز امیر: قبل از اینکه طالبان را متهم کنیم باید سیاست پاکستان در افغانستان را هم در نظر بگیریم. متأسفانه پاکستان از ترس همسایه شرقی خود هند، بیش از حد در اوضاع افغانستان دخالت کرد. پاکستان همیشه به دنبال کاهش نفوذ هند در افغانستان بود غافل از اینکه گروه‌های شبه‌نظامی مستقر در این کشور خطرناک‌تر از هندوستان هستند و ممکن است در آینده جنگ بزرگی را علیه پاکستان آغاز کنند. زمانی که آمریکا در افغانستان حضور داشت در مرز پاکستان، مخفی‌گاه امن برای گروه‌های تروریستی به وجود آورد. پاکستان باید از مدت‌ها قبل به فکر پاکسازی تروریسم از مناطق مرزی می‌افتاد و به نظامیان ناتو و آمریکا اجازه نمی‌داد تروریست‌ها را در منطقه مستقر کند. در حال حاضر پاکستان با دو چالش بزرگ مواجه است یکی بحران اقتصادی و دیگری بحران امنیتی. اگر پاکستان نتواند چالش‌های امنیتی را حل کند، نمی‌تواند مشکلات اقتصادی را حل کند.

مجری: آقای سلمان غنی چرا دولت موقت افغانستان از ورود شبه‌نظامیان به پاکستان جلوگیری نمی‌کند؟

سلمان غنی: متأسفانه آمریکا و ناتو آتش جنگ را در افغانستان برافروختند اما این پاکستان است که باید نتایج آن را تحمل کند. با اینکه تصور می‌شد طالبان حامی پاکستان هستند اما این گروه با آمریکا به توافق رسیدند. پاکستان سعی داشت با کمک روسیه، چین و ایران امنیت را در منطقه برقرار کند اما طالبان با ایالات متحده به توافق رسیده بود. واقعیت این است که آمریکا و هند از دوستی پاکستان با چین نگران هستند.

مجری: آقای دکتر حسن عسکری چرا طالبان از حملات تروریستی به پاکستان جلوگیری نمی‌کند؟

دکتر حسن عسکری: ابتدا اینکه طالبان به اندازه‌ای درگیر مسائل افغانستان است که نمی‌تواند به مسئله تروریسم رسیدگی کند. مطلب بعدی اینکه چرا ما فراموش می‌کنیم که تحریک طالبان پاکستان TTP در واقع از طالبان افغانستان پیروی می‌کنند و از نظر فکری با هم هماهنگ هستند. مشکل بعدی این است که در داخل پاکستان نیز تعداد طرفداران طالبان افغانستان و TTP کم نیست.
سیاست پاکستان درباره افغانستان نباید آرمانی و طبق خواسته خود باشد. باید واقعیت افغانستان را درک کنیم. چرا پاکستان تصور می‌کند آنچه خودش می‌خواهد در افغانستان اتفاق خواهد افتاد. باید این واقعیت را بپذیریم که طالبان یک گروه ایدئولوژیک است. بنابراین برنامه‌های خاص خود را برای حکومت داری دنبال می‌کند و امکان ندارد از سیاست خارجی پاکستان پیروی کند. من از شما سوال می‌کنم آیا پاکستان حاضر است از سیاست خارجی حاکمان افغانستان پیروی کند؟ اگر ما حاضر نیستیم از سیاست خارجی حاکمان افغانستان پیروی کنیم چرا انتظار داریم آنها بی چون و چرا از ما اطاعت کنند.

مجری: آقای رشید صافی به نظر شما سیاست پاکستان باید درباره موج تازه تروریسم در این کشور چطور باشد؟

رشید صافی: طبق گزارش شورای امنیت سازمان ملل متحد، تحریک طالبان پاکستان با داعش و القاعده متحد شده است. همزمان با حضور نماینده ویژه رئیس جمهور چین در پاکستان، آمریکا در قطر با طالبان وارد مذاکره شد. آمریکا و متحدان این کشور مخالفت کریدور اقتصادی چین هستند و عملیات تروریستی در باجور همزمان با حضور نماینده ویژه رئیس جمهور چین صورت گرفت. بنابراین نمی‌توان دست داشتن آمریکا و متحدان این کشور از جمله هند را در این عملیات تروریستی نادیده گرفت.
انتهای مطلب/