با توجه به توافقات صورت گرفته بین «بیشکک» و «تاشکند» در خصوص تبادل سرزمین‌ها و علامت‌گذاری و تسهیل عبور و مرور در مرزهای مشترک، مقامات ازبکستان نگران نفوذ افراط گرایان مذهبی به این جمهوری هستند.

ایران شرقی/
«الماس‌بیک آتامبایف» رئیس‌جمهور قرقیزستان در طول سفر خود به تاشکند، در مذاکره با «شوکت میرضیایف» همتای ازبکی خود پروژه‌های منطقه‌ای و مسائل همکاری اقتصادی-تجاری را مورد بحث قرار می‌دهد. مرز بین دولتی که در حال حاضر تعیین حدود شده است، به عنوان یک نکته جداگانه در دستور کار حائز اهمیت است که قوانین عبور و مرور از آن هم ساده شده‌اند.

به گفته کارشناسان، این موضوع خطر نفوذ افراط گرایان مذهبی به ازبکستان را در پی دارد. آتامبایف در آستانه سفر خود به ازبکستان قرارداد پیرامون توافق 85 درصد از مرز قرقیز-ازبک را امضا کرد. در بیشکک نگرش مثبتی نسبت به تلاش‌های تاشکند برای تحدید حدود مرزی دارند.

«اسن اوسوب‌علیف» مدیر مرکزی تحلیل «راه‌حل‌های عاقلانه» خاطرنشان کرد: «طرفین در مورد تسهیل کنترل مرزی، توسعه تجارت مرزی و همچنین افزایش سرعت پروژه ساخت راه‌های آهن و بزرگراه‌ها از چین از طریق قرقیزستان و ازبکستان به توافق رسیده‌اند».

البته 15 درصد باقیمانده، «آنکلاوهای سوخ» و «شاهی‌مردان» هستند. به گفته کارشناسان، حل مسئله آنکلاوها یکی از جدی‌ترین وظایف دو کشور است.

به گفته «انور موکیف» سفیر سابق قرقیزستان در ازبکستان، به هنگام تبادل سرزمین‌ها، سرزمین آنکلاوهای سوخ در اختیار قرقیزستان قرار خواهد گرفت و قرقیزستان قلمروی مربوطه در مرز را به ازبکستان منتقل خواهد کرد. تحقق این امر دشوار است، چرا که هنوز مشخص نیست ساکنان سوخ می‌خواهند در قرقیزستان باقی بمانند یا نه».

«بختیار ارگاشف» معاون مدیر مرکز فرهنگ‌های سنتی پیرامون فرهنگ و ژئواکونومیک آسیای مرکزی معتقد است: «در ازبکستان آنکلاوهای زیادی (مانند سوخ 74 هزار نفری و شاهی مردان 5 هزار نفری) وجود ندارند. بنابراین تبادل ساده نخواهد بود. تبادل تنها در چارچوب بخش‌های بزرگ قابل بحث تا 100 هکتار ممکن است. تبادل آنکلاو اشتباه بزرگی است که عواقب جدی برای کل قلمروی دره فرغانه به همراه خواهد داشت».

به گفته وی، اما در اینجا این سوال مطرح می‌شود که آیا شهروندان ازبکستان حاضرند شهروند قرقیزستان شوند؟ بی‌ثباتی سیاسی در قرقیزستان باعث شده در کشور سیستمی به وجود آید که حکومت مرکزی فعالین منطقه‌ای را به طور کامل کنترل نکند. در حال حاضر در بیشکک گفت‌وگوها در خصوص چگونگی مقابله با تهدیدها آغاز شده‌اند. اما خیلی دیر شده است. چرا که ایده‌های سلفی به طور گسترده به جامعه نفوذ کرده‌اند و نه تنها بر مردم، بلکه بر حکومت تأثیر دارند. برای ازبکستان نفوذ جریانات رادیکال و نمایندگان آنها همیشه یکی از دلایل بسته بودن مرز بوده است. در حال حاضر، مقامات این کشور سیاست آزادسازی رژیم مرزی بین دو کشور را در پیش گرفته‌اند، اما تهدیدها همچنان وجود دارد.

وی همچنین معتقد است: «بخش قابل توجهی از شبه نظامیان سوریه و عراق بومیان ازبکستان و قرقیزستان هستند. آمار نشان می‌دهد که آنها به ازبکستان بر نخواهند گشت و در جنوب قرقیزستان مستقر می‌شوند. مشخص نیست در قرقیزستان که در  جنوب آن بنیادگرایی مذهبی به قدرت دوم تبدیل شده است، با آنها چه رفتاری خواهد شد. در چنین زمانی ازبکستان مرز را باز می‌کند. باید طوری عمل کرد که آزادسازی رژیم مرزی به ورود افراد نامطلوب از کشور همسایه به ازبکستان منجر نشود».