پس از همایش ماه گذشته گروهی از مخالفان دولت تاجیکستان در دورتموند آلمان بمناسبت بیستمین سالگرد امضا قرارداد صلح، توسط اپوزسیون و احتمال ایجاد ائتلافی از گروه های مخالف دولت دوشنبه در قلمرو اتحادیه اروپا، طی در روزهای اخیر، موجی از بحثهایی در خصوص اپوزسیون متحد تاجیکستان - ادغام احتمالی تمام نیروهای اپوزیسیون در چارچوب یک سازمان غیر حزبی - به راه افتاده است.

ایران شرقی/
پس از همایش ماه گذشته گروهی از مخالفان دولت تاجیکستان در دورتموند آلمان بمناسبت بیستمین سالگرد امضا قرارداد صلح، توسط اپوزسیون و احتمال ایجاد ائتلافی از گروه های مخالف دولت دوشنبه در قلمرو اتحادیه اروپا، طی در روزهای اخیر، موجی از بحثهایی در خصوص اپوزسیون متحد تاجیکستان - ادغام احتمالی تمام نیروهای اپوزیسیون در چارچوب یک سازمان غیر حزبی - به راه افتاده است.

همانطور که در روزهای گذشته نیز اعلام شد، دوشنبه به شدت از احتمال اتحاد اپوزیسیون در تبعید نگران شده است.
اما این طرح که اکثر نیروهای اپوزیسیون فعال شناخته شده در تاجیکستان گرد هم آمده‌ و قصد خود را از اتحاد و مقابله با رژیم تاجیک اعلام کرده‌اند تا چه حدی جدی است؟ آیا این اپوزسیون تهدیدی برای مقامات تاجیک محسوب میگردد؟

نقطه نظر تعدادی از کارشناسان روس-تاجیکی در این خصوص را میخوانیم.

🔻عبدالله دولتوف - رئیس اتحادیه تاجیک‌های روسیه:
برای هر فردی که بر رویدادهای تاجیکستان در 10-8 سال اخیر نظارت داشته است، هیچ چیز فوق العاده‌ای روی نداده است. دیر یا زود این باید اتفاق می‌افتاد. تصمیمات کاملا پوچ اتخاذ شده توسط مقامات تاجیکستان علیه مؤمنان و واکنش غیرمنطبق آنها به هر یک از مظاهر مخالفت به تدریج تنش را زیاد کرده است.
من شخصا انتظار چنین اتحاد سریعی بین گروه‌های مخالف متفاوت را نداشتم. ظاهرا، قوانین فیزیک به طور موثر عمل کرده‌اند – هر چه فشار قوی‌تر باشد، مقاومت سریع‌تر و قوی‌تر است. به اعتقاد من، "صفراف"، معاون رئیس مرکز مطالعات استراتژیک زیر نظر رئیس‌جمهور تاجیکستان، بیهوده ناقوس خطر را به صدا در نمی‌آورد. من با اینکه اتحاد به صورت ائتلاف واحد نیروهای مخالف یک تهدید واقعی برای مقامات تاجیکستان است موافقم. از دیدگاه من، یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد کننده ترس در بین مقامات تاجیکستان، وجود نیروهای دموکراتیک‌تر معرف بخش سکولار اپوزیسیون تاجیکستان در این اتحاد است. در حال حاضر، مقامات نمی‌توانند بی‌دلیل تمام تاجیک‌های خارجی را به "تروریست‌های اسلامی" نسبت داده و هیچ برگ برنده‌ای ندارند.

🔻سرگئی آباشین - مورخ، قوم شناس و انسان شناس روس:
اولا، ایجاد چنین اپوزیسیون متحدی یک فرآیند اجتناب ناپذیر و طبیعی است. سرکوب و آزار و اذیت یک سری از نیروهای سیاسی و رهبران تاجیکستان نتوانست به عدم تصمیم‌گیری افراد آزار و اذیت شده و ناراضی در مورد هماهنگ کردن اقدامات خود در خارج از کشور و جستجوی حمایت از جانب کشورهای دیگر و جامعه بین‌المللی منجر شود. اگر فشار داخلی افزایش یابد، مقاومت  در خارج از کشور ادامه می‌یابد- این قانون سیاست است. دوما، فعلا معلوم نیست که آیا این اپوزیسیون متحد می‌تواند به حمایت کشورهای پیشرو در جهان و در تاجیکستان دست یابد و یا به پروژه مهاجرتی در حال مرگ تدریجی تبدیل خواهد شد. من فکر می‌کنم که موقعیت‌های مبدا اپوزسیون، خیلی قوی نیست، چرا که روسیه و غرب در حال گفت و گو با دوشنبه فعلی هستند و رژیم دوشنبه قوی‌تر می‌شود. البته، در صورت بحران - اقتصادی یا سیاسی – در داخل تاجیکستان و یا در صورت وخامت روابط با روسیه و دیگر کشورها ممکن است فرصت‌هایی بوجود آید، اما فعلا چنین سناریویی در افق قابل رویت نیست. وضعیت در جهان در کل نامشخص بوده و همه چیز می‌تواند همانطور که ما می‌بینیم باشد.

🔻داداجان عطاالله- روزنامه نگار مشهور مخالف دولت تاجیکستان:
در چنین مواردی می‌گویند: "دیروز دیر بود". ما مدتهاست در مورد این اتحاد صحبت کرده‌ایم، اما خدا را شکر، حداقل این امر در حال حاضر اتفاق افتاده است. واکنش‌های هیجانی مقامات به خوبی نشان می‌دهد که حکومت به طور جدی به وحشت افتاده است. حکومت همیشه سعی داشته بذر اختلاف را در میان مخالفان و گروه‌های سیاسی بکارد. جلسه دورتموند -  تنها اولین قدم برای اتحاد است. من امیدوارم که نمایندگان تمام گروه‌های سیاسی مسئول و همچنین نمایندگان جامعه مدنی از اهمیت این اتحاد آگاه شده و وارد یک اتحاد جدید شوند. این اقدام نباید در سطح شعار باشد.

🔻آندری سیرینکو – کارشناس مسائل سیاسی
نشست نمایندگان نیروهای مخالف تاجیکستان در آلمان می‌تواند اولین گام به سوی تشکیل جبهه سیاسی گسترده جدید باشد. شاید زمان احیای نام تجاری اپوزسیون متحد تاجیکستان که هنوز هم انرژی احساسی و سیاسی قوی دارد فرا رسیده باشد. به نظر من، حزب نهضت اسلامی تاجیکستان که دارای رهبری عملگرا بوده و روابط گسترده‌ای در داخل و خارج تاجیکستان دارد، پایه و اساس جبهه اپوزیسیون جدید خواهد بود. شرکت کنندگان پروژه "اپوزسیون متحد تاجیکستان 2.0" در حال حاضر باید بر روی طراحی استراتژی جدید نیروهای مخالف و ایجاد زیرساخت در تاجیکستان و کشورهای منطقه تمرکز کنند. حل و فصل مسئله ارائه موفق پروژه اپوزیسیون جدید در روسیه ، کشورهای عضو اتحادیه اروپا و آسیای مرکزی هم حائز  اهمیت است.

🔻سایدونوس استارافشانی – کارشناس مسائل سیاسی تاجیکستان و روزنامه‌نگار
اتحاد نیروهای اپوزسیون یک تهدید برای کشور بوده و آقای سیف الله صفروف، معاون اول مرکز مطالعات استراتژیک زیر نظر رئیس‌جمهور تاجیکستان، بر این مسئله تاکید کرده است. در کنفرانس دورتموند که برگزار شد، آقای محی الدین کبیری، رئیس حزب نهضت اسلامی تاجیکستان، تنها از ضرورت اتحاد نیروهای مخالف خبر داد. پس از برگزاری کنفرانس، کبیری با نمایندگان اپوزسیون دیدار کرد و در این دیدار تصمیم گرفته شد که فعالیت نیروهای متحد باید توسط یک سازمان متحد غیر حزبی واحد سازمان‌دهی شود.  اما، در حال حاضر هنوز اتحادیه نیروهای مخالف تشکیل نشده و فقط در مورد تأسیس آن تصمیم‌گیری شده است. به نظر من، این مسئله باید هر چه سریع‌تر اتفاق بیفتد.  لازم به ذکر است که اگر حتی پس از اعلام این اتحاد که هنوز ایجاد نشده است، صفراف بنا به یک دستور بگوید که این اتحاد تهدیدی برای کشور است، می‌توان نتیجه گرفت که سیاست رسمی دولت از این لحظه، در جهت تلاش برای جلوگیری از این اتحاد و ایجاد اختلاف در صفوف مخالفان به هر وسیله‌ای است. بنابراین، نمایندگان اپوزسیون باید مراقب باشند. از هم اکنون، نیروهای امنیتی تاجیکستان سعی خواهند کرد به نمایندگان اپوزسیون که در این اتحاد شرکت می‌کنند نفوذ کرده، به آنها وعده‌های دروغین داده و روابط آنها را با این اتحاد بهم بزنند. آنها بذر نزاع و نفاق را خواهد کاشت و سعی خواهند کرد بین نمایندگان اپوزسیون درگیری ایجاد کنند. به نظر من، این اقدامات در حال حاضر شروع شده  و ما در آینده‌ای نزدیک شاهد نتایج آن در شبکه های اجتماعی خواهیم بود و وضعیت بدتر خواهد شد.

🔻عالم شیرزمانوف - رهبر حزب سوسیال دموکرات تاجیکستان در منطقه خود مختار بدخشان
من در سال 2012 پیشنهاد ایجاد اپوزسیون متحد تاجیکستان-2 را ارائه کردم، اما به دلایل روشن این اتفاق رخ نداد.  پایداری این اتحاد به قاطعیت هر یک از اعضا برای تغییرات در تاجیکستان بستگی دارد. امیدوارم که ائتلاف دوباره ایجاد شده بتواند از اشتباهات پیشینیان خود درس بگیرد. من خواهان سریع‌ترین و ملموس‌ترین موفقیت‌ها برای این اتحاد جدید هستم. البته اگر این اتحاد ایجاد شود.

🔻تیمور وارکی – روزنامه‌نگار و فعال اجتماعی
با قضاوت بر واکنش‌ها در شهر دوشنبه، مقامات به طور جدی از اینکه نیروهای مخالف خواستار احیای نظام قانون اساسی در تاجیکستان به جای سلطنت (نظامی که امامعلی رحمان ایجاد کرده است) هستند ترسیده‌اند. با توجه به مباحث جلسه دورتموند که در آن نمایندگان اکثر نیروهای اپوزسیون حضور داشتند، اتحاد جدید ممکن است در قالب یک نیروی جدی واحد تشکیل شود.
من در جواب به یکی از کاربران فیس بوک مبنی بر اینکه آیا حزب نهضت اسلامی تاجیکستان با دموکراسی در این کشور ارتباط دارد، گفتم که دموکراسی به معنای حقوق و آزادی برابر برای همه است. دموکراسی در جایی وجود دارد که شهروندان آن صرف نظر از وابستگی به یک حزب و جنبش و مسلمان یا غیرمسلمان بودنشان حقوق برابر داشته باشند و بتوانند نظر و قضاوت خود را به راحتی بیان کرده و به حقوق و آزادی‌های هم احترام بگذارند.
شایان یادآوری است که در قانون اساسی ما که توسط اعضای کمیسیون آشتی ملی طراحی شده، قید شده است که تاجیکستان یک کشور دموکراتیک سکولار است.
20 سال سپری شده از انعقاد تفاهم‌نامه‌های بین تاجیک‌ها در مورد صلح نشان دادند که حزب نهضت اسلامی تاجیکستان خلاء پایدار خود را دارد، اما این تنها بخشی از طیف‌های انتخاباتی است. کل وضعیت در جهان و منطقه به گونه‌ای است که تمام سازما‌ن‌های مرتبط با اسلام مظنون به رادیکالیسم، افراط‌گرایی و مانند آن هستند. اما تاریخ معاصر تاجیکستان نشان داده است که حزب نهضت اسلامی - یک حزب میانه‌رو است که ارزش‌های اسلامی (ملی و انسان‌دوستانه) را در سیاست خود گنجانده است.
این حزب از لحاظ رهبر بسیار خوش شانس بوده است. حزب نهضت اسلامی سال‌هاست که یک حزب پارلمانی سازنده در تاجیکستان بوده و اعتبار زیادی در میان مردم و جامعه بین‌المللی داشته و دارد.
من معتقدم که محی الدین کبیری اهمیت و ارزش حفظ این اعتماد را درک می‌کند. و در نهایت، تنها دموکراسی قادر به برآوردن نیازهای تمام نیروهای سیاسی و تضمین آزادی بیان، عقیده و وجدان برای همه است. تنها دموکراسی می‌تواند شرایط را برای مشارکت و همزیستی مسالمت آمیز و پیشرفت مشترک و رفاه تامین کند.