مطالعات شرق/

10 مطلب پربازدید حوزه افغانستان موسسه مطالعات راهبردی شرق در سال 1400

1- نقشه پیشرفت نظامی طالبان و تصرف مناطق 
جاوید حسینی، سمانه اخگری و مائده داعیان

عزم طالبان برای گسترش جغرافیای تحت سلطه قبل از سال 1400 به دلایل متعددی جدی نبود اما پس از روی کار آمدن جو بایدن رئیس جمهور آمریکا و تصمیم وی مبنی بر خروج بی قید و شرط نظامیان آمریکایی از افغانستان، روند تصرف مناطق توسط طالبان خیز بلندی برداشت و در همین سال تمام جغرافیای افغانستان به تصرف طالبان درآمد. 2- تحلیل ساختار کابینه طالبان و چشم‌انداز پیش‌رو 
جاوید حسینی

اعضای کابینه اعلام شده از سوی طالبان که تقریبا در انحصار این گروه قرار دارد، از منظرهای مختلفی قابل تحلیل و بررسی است که یکی از مهمترین متغیرهای اثرگذار در حکمرانی این دولت موقت، سهم دو زیرشاخه مهم قوم پشتون یعنی غلجایی و درانی و نیز سهم طالبان جنوبی و مشرقی است. این بررسی از این جهت مهم است که با توجه به گرایشات آنها، می‌توان جهت‌یابی مسیر حکومت طالبان را درک کرد. آنالیز اعضای کابینه نشان می‌دهد که غلجایی‌ها و طالبان مشرقی با محوریت حقانی‌ها توانسته‌اند علاوه بر سهم بیشتر، کرسی‌های امنیتی و نظامی را در اختیار گیرند که با توجه به این امر، طالبان درانی و طالبان میانه‌رو کار سختی را در پیش رو خواهند داشت. 3- مشکل اصلی طالبان مسئله مشروعیت و شناسائی بین‌المللی است
سید رسول موسوی

بحثی مشروعیت در نظام بین‌الملل اهمیت ویژه‌ای دارد. طالبان در دهه 90 میلادی که حکومت و قدرت را در دست گرفت و 95 درصد خاک افغانستان را تصاحب کرده بود، نتوانست مشروعیت بین‌المللی و شناسائی لازم را کسب کند. اکنون هم موضوع اصلی مشروعیت است که دولت کنونی افغانستان این مشروعیت را دارد و مورد شناسائی بین‌المللی، همسایگان و سیستم جهانی قرار گرفته است. طالبان دارای قدرت نظامی، کنترل و توانائی است و آمریکایی‌ها هم این موضوع را قبول کرده‌اند اما مسئله اساسی مورد شناسائی قرار گرفتن بین‌المللی و مشروعیت است که حتی اگر جمهوریت سقوط ‌کند و امارت طالبان جایگزین ‌شود، امارت وجهه سیاسی نخواهد داشت.
 4- اینفوگرافی حملات داعش خراسان 
کارگروه افغانستان موسسه مطالعات شرق

در 20 سال گذشته طالبان تهدید شماره یک امنیتی علیه حاکمیت افغانستان محسوب می‌شد و داعش خراسان هر چند قدرت براندازی حاکمیت افغانستان را نداشت اما حجم وسیعی از ایجاد تلفات به غیرنظامیان را به نام خود ثبت کرد. با سقوط حکومت اشرف غنی و به حاکمیت رسیدن طالبان، اکنون داعش خراسان در صدر تهدیدات امنیتی علیه حاکمیت طالبان قرار گرفته است. با توجه به اهمیت جغرافیای افغانستان و تأثیر تحولات امنیتی آن بر کشورهای همجوار، موسسه مطالعات راهبردی شرق اقدام به رصد و ثبت فعالیت‌ها و حملات داعش خراسان کرده است. 6- شناسایی دولت طالبان؛ از دوفاکتو تا دوژوره 
میراحمد مشعل

به نظر می‌رسد که حاکمیت و حکومت طالبانی سرنوشت محتوم افغانستان است. این حکومت با این که در حکومت‌‌داری همانند گذشته شیوه‌های قرون وسطایی را در دستور کار دارد و سر ناسازگاری با اصول و قواعد حقوقی دنیای مدرن را نشان می‌دهد،‌ اما یک امتیاز مهم دارد و آن نداشتن بدیل است؛ بدیلی که بتواند با اتکاء به منابع داخلی، حاکمیت سراسری را به دست آورد و امنیت نسبی را تامین کند. در حال حاضر هر چند تعدادی از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی به نحوی با حکومت طالبان در تعامل هستند که دال بر شناسایی دوفاکتوی این حکومت است اما به دلیل سه ناگزیری عمده، شناسایی دوژوره حکومت طالبان امری بسیار محتمل است و چنانچه دیده می‌شود، برخی کشورهای پیرامونی افغانستان گام‌هایی برای شناسایی دوژوره برداشته‌اند. 7- روایت هیدروپلیتیک؛ رویکرد دیروز ترکیه، سیاست امروز افغانستان 
حجت میان‌آبادی و سیده زهرا قریشی

بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد که شباهت‌های بسیاری در فرآیندهای توسعه منابع آبی کشورهای ترکیه و افغانستان وجود دارد. در بازه‌های زمانی تقریبا مشابه، حاکمانی در این دو کشور روی کار آمدند که مترصد انجام اصلاحات با تمرکز بر فعالیت‌های ملی‌گرایانه در کشورهای تحت حکومت خود بودند. در این میان مشخصه‌های جغرافیایی و اقلیمی منطقه، دو دولت مستقر را مجاب کرد تا توسعه منابع آبی را به طور مشابهی برای دستیابی به اهداف ملی‌گرایانه خود با شعار دستیابی به مدرنیته بکار گیرند و از آن برهه به بعد، دو کشور در صدد توسعه بیش از پیش منابع آبی خود و به طور خاص سدسازی برآمدند. علی‌رغم اشتراکاتی متعدد، اما سیر تحولات تاریخی، نتایج متفاوتی برای دو کشور به ارمغان آورد. رخدادهای تاریخی، ترکیه را به کشوری به ظاهر پیشرو در توسعه سازه‌ای منابع آبی تبدیل نمود و افغانستان را در این ماراتن توسعه‌ای سازه‌محور عقب انداخت. در عصر کنونی شواهد و قرائن مختلف نشان می‌دهد که افغانستان عزم خود را برای پیشروی در این ماراتن جزم کرده است، عزمی که مبتنی بر گرته‌برداری از خط سیر ترکیه در توسعه‌ سازه‌ای با تمرکز بر آب‌های مشترک فرامرزی این کشور است.