به گزاش موسسه مطالعات ایران شرقی، تاجیکستان از جمله کشورهای در معرض جذب پدیده افراطگرایی است و ساختار و راهبردهای دولتی این کشور آگاهانه و یا بطور غیرعمدی به این مسئله دامن میزنند.

مطالب زیادی در مورد افراط گرایی اسلامی در جمهوری‌های سابق آسیای مرکزی - به ویژه قلمرو تاجیکستان مدرن – گفته شده است. برای من – یک فرد دور از الهیات – درک این موضوع که ایمان عادی به افراط گرایی و رادیکالیسم، و بعدها (از نظر دارندگان قدرت در شهر دوشنبه) به تروریسم کشیده می‌شود دشوار است. با این حال، وجود صدها و یا حتی هزاران نفر از تاجیک‌های مبارز در بسیاری از سازمان‌های تروریستی ممنوع شده در بسیاری از کشورها، مانند "جبهه‌النصره"، "دولت اسلامی"، جنبش "طالبان"، "جنبش اسلامی ترکستان"، "القاعده" (فقط در سوریه در حال حاضر بیش از 2 هزار نفر هستند)، من را هشیار می‌کند. یک فرد از نظر ظاهری نرمال، مناسب و گاهی اوقات تحصیل کرده نمی‌تواند به طور ناگهانی به یکی از اعضای گروهک تروریستی بین‌المللی تبدیل شود!

تاجیک‌ها بنا به دلایل زیر رادیکال، افراط گرا و متعصب مذهبی و تروریست می‌شوند.
دلیل اول - پول و به طور درست‌تر و دقیق‌تر، عدم وجود آن است. انسان موجودی است که همیشه همه چیز برایش کم است. به عنوان مثال، به نظر می‌رسد که خانواده امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور تاجیکستان همه چیز را در کشور تصرف کرده و همه ما منحصرا برای افزایش رفا و آسایش آنها کار می‌کنیم.  برای یک فرد معمولی - بدون پارتی و خویشاوندان لازم، دریافت یک کار خوب (با درآمد هر نه زیاد، بلکه معمولی) در عمل غیرممکن است. من این را با اطمینان می‌گویم و خودم تجربه کرده‌ام. به نظر می رسد که عملا تنها راه کسب درآمد برای یک زندگی مناسب و معقول – مهاجرت به روسیه است.
دلیل دوم – از آنجا که در حال حاضر در روسیه کار کم است، بسیاری از افراد مجبور به ارتکاب جرم و جنایت می‌شوند. و این اولین قدم به سوی افراط گرایی دینی است. در اینجا این سوال پیش می‌آید که چه کسی مقصر است و چه باید کرد؟ در روسیه آشوبگران، مبلغان و استخدام کنندگان تمام انواع جوامع افراطی مذهبی و رادیکال به طور بسیار گسترده پراکنده شده‌اند. در جواب به این سوال باید گفت: «در این وضعیت مصیبت‌بار تو، تنها کافران، افراد بی ایمان و خائنین به ایمان مقدس ما مقصرند! تا کی آنها را تحمل خواهی کرد؟ آنها کافر بوده و برای لذت بردن زندگی می‌کنند و برده‌هایی مانند تو برای مقدار ناچیزی پول برای آنها کار می‌کنند.... ». مهاجران کاری پس از شستشوی مغزی راهی به جز عزیمت به سوریه ندارند.
دلیل سوم - نابرابری اجتماعی و عدم پویایی پیشرفت‌های اجتماعی است. به عنوان مثال، در تاجیکستان مدرن فرزند تحصیل کرده یک دهقان که آموزش‌های لازم و مربوطه را دیده و کاملا تخصص دارد و می‌تواند به یک وزیر تبدیل ‌شود، از این حق محروم می‌شود، چرا که کل سیاست پرسنلی جمهوری را امام‌علی رحمان رهبری می‌کند.

دلیل چهارم – سرقت بی‌شرمانه منابع کشور و نقض آشکار قوانین (حقوقی و اخلاقی) در جلوی چشم شهروندان عادی توسط  امامعلی رحمان، اعضای خانواده‌اش، بستگان بی‌شمارش، عموزاده‌ها و غیره است. آیا شما فکر می‌کنید که مردم عادی اینها را نمی‌بینند؟ لازم به ذکر است که شورش ژنرال و معاون وزیر دفاع اتفاقی نبوده و رئیس پلیس ضد شوروش جمهوری‌خواه به طور آگاهانه و نه اتفاقی به صفوف شورشیان در سوریه رفته است.

به گفته  " اولیور روی"، کارشناس سیاسی در فرانسه، این فرآیند، "اسلامیزه شدن رادیکالیسم" نامیده می‌شود. مدتهاست که این فرآیند در تاجیکستان جریان دارد و هیچ یک از تضییقات و سرکوب‌ها، جمهوری را از شورش بعدی ژنرال یا سرگرد نجات نمی‌دهند.

دلیل پنجم - مقاومت آشکار رژیم دیکتاتور امامعلی رحمان با مدرنیزه‌سازی دموکراتیک جامعه و ایجاد یک بازار واقعی در کشور می‌شود است. چرا که در نهایت همه اینها به سقوط رژیم او منجر می‌شود. و وی از این مسئله به خوبی آگاه است.
دلیل ششم - نگرش سفت و سخت رژیم رحمان به مذهب است. روحانیت یا باید به صورت علنی و یا نیمه علنی در خدمت مقامات باشد و یا باید نابود شود (نه تنها از نظر فیزیکی، بلکه از نظر روحی). پرونده‌های حقوقی بزرگ اخیر علیه ده‌ها تن از ملاها نشان‌دهنده این امر هستند. از آنجا که تاجیکستان - یک کشور بسته است، شلاق روحانیون در ملاء عام با مشارکت رسانه‌های محلی و اینترنت - فقط با اجازه رهبر ملت صورت می‌گیرد.
البته، نتیجه‌گیری‌های من ممکن است ساده‌لوحانه و یا دور از ذهن به نظر برسند. اما واقعیت این است که من مشکل را غیر از این نمی‌بینم.
 منبع: پراسلا

مترجم: الهام چرمی-موسسه مطالعات آسیای مرکزی و افغانستان «ایران شرقی»