ایران شرقی/
 

در آسیای مرکزی هیچ انتخاباتی نظیر آنچه در قرقیزستان روی می‌دهد وجود ندارد و انتخابات آینده ریاست جمهوری این کشور که قرار است 15 اکتبر برگزار شود، اثباتی بر این موضوع است. این در حالی است که زد و بندهای اخیر سیاسی، احتمال اینکه رئیس جمهور قرقیزستان در دور نخست انتخابات تعیین شود را افزایش می‌دهد. در اوایل ماه آگوست، گفته شد که 59 نفر در انتخابات ریاست جمهوری رقابت می‌کنند. در حال حاضر 11 کاندیدا در این رقابت حضور دارند و احتمالا تعداد این کاندیداها تا 15 اکتبر، زمانی که انتخابات برگزار می‌شود، کمتر نیز خواهد شد.

این در حالی است که از 17 سپتامبر، دو گروه از مدعیان برجسته ریاست‌جمهوری نشان داده‌اند که از پیشتازان انتخابات حمایت می‌کنند، نوعی معامله سیاسی که تا زمان انتخابات در اواسط اکتبر نیز بیشتر به چشم می‌خورد. در این میان، اتهاماتی در مورد اینکه رئیس‌جمهور فعلی از «منابع اداری» برای تعیین جانشین خود استفاده کرده، مطرح شده است و همچنین طرفداران برخی کاندیداها شکایاتی را دریافت نموده و اتهاماتی مبنی بر پوشش غلط تلویزیونی وجود داشته است.
 

«تمیر ساریف» کاندیدای ریاست جمهوری در میان مردم محلی در دهکده «کن-تو» نزدیک بیشکک در 11 سپتامبر

در روز 10 سپتامبر، «کمیسیون مرکزی انتخابات قرقیزستان» اعلام کرد که 13 نامزد به طور رسمی برای انتخابات ریاست جمهوری، ثبت نام کردند.

سه رقیب پیشرو انتخابات آینده قرقیزستان، «اموربیک بابانوف»، «تمیر ساریف» و «سورونبای جئن بیک‌اف» هستند که هرسه آنان، در سمت نخست‌وزیر دوران ریاست جمهوری «آلماس بیک آتامبایف»، رئیس جمهور فعلی قرقیزستان، خدمت کرده‌اند. چهار نامزد دیگر ریاست جمهوری قرقیزستان عبارتند از: «آدخان مادوماروف» از حزب «بوتون»، «باکیت توروبائف» از «اونوگو-پروگرس»، «کمچیبیک تاشیف» از «آتا-جورت» و «عظیم‌بیک بیک‌نظراف» از اتحادیه تازه تشکیل نیروهای میهنی قرقیزستان. احتمال کمی وجود دارد که این چهره‌ها در انتخابات برنده شوند، اما ممکن است هر کدام از آنان، 5 درصد یا بیشتر از آرا را به خود اختصاص دهند.

اما به گفته «باکیت بشیموف»، استاد دانشگاه شمال شرقی بوستون و معاون سابق پارلمان قرقیزستان و «تیمور توکوتونالیف»، سردبیر آسیای مرکزی موسسه گزارش جنگ و صلح آسیای مرکزی مستقر در بیشکک، رقابت اصلی در این انتخابات بین «بابانوف» و « جئن بیک‌اف» است.  

قوی‌ترین کاندیداهای در حال ظهور

رویدادهای اخیر نشان داد که یک روند ادغام بین نامزدها آغاز شده است. این روند با «بابانوف» آغاز شد، تاجری که رهبر حزب «رسپابلیکا» است. در 17 سپتامبر، «توروبائف»، نامزد حزب «اونوگو-پروگرس» و «بابانوف» از تشکیل ائتلافی خبر دادند که در صورت پیروزی «بابانوف» در انتخابات ریاست‌جمهوری، «توروبائف» نخست وزیر خواهد شد. در عین حال، «توروبائف» ممکن است به شرکای سیاسی وفاداری نداشته باشد. در آغاز ماه آگوست، یک اتحاد کوتاه مدت میان حزب «توروبائف»، «مادوماروف» از حزب «بوتون» و «تاشیف» از حزب «آتا-جورت» با هدف انتخاب یک نامزد واحد، شکل گرفت. در آن زمان گمانه زنی‌ها مبنی بر این بود که هر سه این نامزدها که از جنوب قرقیزستان بودند، صرفا برای تقویت موقعیت خود جهت مذاکرات احتمالی پیش از موعد با یکی از پیشتازان انتخابات، تلاش می‌کردند. این اتحاد در اواسط سپتامبر از بین رفت و چند روز بعد «توروبائف» به «بابانوف» پیوست.
 

«اموربیک بابانوف» در سمت چپ و «باکیت توربائف» در سمت راست تصویر
 

«مادوماروف» در گردهمایی انتخاباتی «بابانوف» در شهر «اوزگن» در تاریخ 16 سپتامبر ظاهر شد، اما وی از هر گونه اظهارات مستقیم در مورد حمایت خود از «بابانوف» خودداری کرد.

اما «تاشیف» در 20 سپتامبر اعلام کرد که وی از رقابت ریاست جمهوری کنار رفته است و همان روز در گردهمایی انتخاباتی مربوط به «جئن بیک اف» ظاهر شد. «تاشیف» حمایت خود را از «جئن بیک اف» اعلام کرده و بیان نمود که حزب «آتا-جورت» پشت «جئن بیک اف» (و رئیس جمهور آتامبایف) از حزب «سوسیال دموکرات» قرار دارد. در عین حال، ائتلاف «رسپوبلیکا-آتا-جورت» که قبل از انتخابات پارلمانی 2015 تشکیل شد، همچنان وحدت جناح خود را در مجلس حفظ می‌کند.

 این در حالی است که «المیرا ابراهیموا»، مدیر کمپین «تمیر ساریف» و حزب «آک-شومکار» وی، در 25 سپتامبر اعلام کرد که به دلیل اختلافات با «ساریف» از این تیم خارج شده است. در همین راستا، شایعاتی وجود دارد  مبنی بر اینکه «ساریف» ممکن است با «جئن بیک اف» وارد معامله شود.

منابع اداری

همواره اتهاماتی در مورد استفاده صحیح یا سوء استفاده از منابع اداری در انتخابات قرقیزستان مطرح بوده و  این انتخابات پیش رو نیز استثنا نیست. این اتهامات، «جئن‌بیک‌اف» را هدف قرار داده است که حمایت رسمی رئیس جمهور «آتامبایف» را دارد. ادعا می‌شود کارکنان دولت و دانش آموزان برای رای دادن به «جئن بیک‌اف» تحت فشار قرار گرفته‌اند. سایت خبری Knews.kg روز 25 سپتامبر عکسی را منتشر کرد که بنر تبلیغاتی «جئن بیک اف» در یک ایستگاه رای گیری در ناحیه جنوبی «نوکن» را نشان می‌داد.
 

«سورونبای جئن بیک‌اف» نامزد مورد حمایت رئیس جمهور «الماس بیک آتامبایف»
 

تیم‌های مبارزات انتخاباتی «بابانوف» و «جئن بیک‌اف» به «کمیسیون مرکزی انتخابات» درباره گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌های خبری مختلف شکایت کرده و عنوان کرده‌اند که هدف این گزارشات، بدنام کردن آنهاست. این در حالی است که اتهامات مشابهی علیه رسانه‌های دیگر نیز وجود دارد. «توروبائف»، که هنوز کاندیدای ریاست جمهوری است با وجود اعلام توافق با «بابانوف»، انجام مصاحبه 15 دقیقه‌ای با رادیو تلویزیون ملی را نپذیرفت چراکه به گفته وی، این رسانه، مواردی را پخش کرده که موجب مخدوش کردن شهرت سیاسی وی شده است. «توروبائف» از کاندیداهای دیگر  نیز خواست تا مصاحبه 15 دقیقه‌ای خود را در این ایستگاه رادیو و تلویزیونی، تحریم نمایند.
 

پشتیبان‌های قدرتمند

این روزها، سر و صداهای زیادی از پشتیبان‌های «جئن بیک اف» و «بابانوف» به گوش می‌رسد. این جنجال‌ها زمانی آغاز شد که «دویشنبیک زیلالیف» معاون نخست وزیر در روز 19 سپتامبر در «باتکن» گروهی از کارکنان دولت را خطاب قرار داده و غیر مستقیم از آنان خواست که به «جئن بیک اف» رای بدهند. با این حال، «جئن بیک اف» روز بعد در یک گردهمایی انتخاباتی در «جلال آباد» پشتیبانی قدرتمندی دریافت کرد. در رویدادی مشابه که «تاشیف» حمایت خود را از «جئن بیک اف» اعلام کرد، «چوباک ایجی جلیلوف»، مفتی ارشد سابق کشور به مردم گفت: من نه به عنوان مفتی سابق، نه به عنوان عضو شورای بین المللی علما و یا به عنوان عضو شورای علمای قرقیزستان، بلکه به عنوان یک فرزند قرقیزستان و به عنوان یک شهروند این کشور به اینجا آمدم. «جلیلوف» خطاب به جمعیت گفت: ما اینجا بر روی خاک خود و در مقابل مردم در کنار «تاشیف» ایستاده‌ایم، ما می‌گوییم شما تنها نیستید. ما نیز حمایت خود را از «جئن بیک اف» اعلام می‌کنیم.

پس از این ماجرا، «عادل تردوکولوف»، فعال مدنی و «اریک ایریسکولبیکوف»، رئیس تیم انتخاباتی «بابانوف»، فورا به کمیسیون مرکزی انتخابات شکایت کردند. طبق ماده 22 قانون انتخابات، روحانیون از تبلیغات انتخاباتی برای نامزدهای سیاسی منع شده‌اند. «تردوکولوف» گفت: «جلیلوف» یک شخصیت شناخته شده مذهبی و یک عضو فعال شورای علما است و مسئولیت (اجازه دادن به جلیلوف برای صحبت کردن) با تیم انتخاباتی «سورونبای جئن بیک اف» است که این مجوز را به «جلیلوف» داده است. اما تیم انتخاباتی «جئن بیک اف» در پاسخ به این اعتراض گفت که «تاشیف»، «جلیلوف» را به این گردهمایی دعوت کرده و این مفتی سابق به درخواست جمعی از اعضای یک گروه کارگری صحبت کرده بود.

آنچه که کميسيون‌ انتخابات راجع به نظرات «جليلوف» مي‌گويد این است که «جلیلوف» شخصيتي بسيار با نفوذ است و آنچه که وی گفته احتمالا بر روند مبارزات انتخاباتي تاثیرگذار است. من با یک دوست ازبک که از منطقه «اوش» بود صحبت کردم. وی به من گفت که «جلیلوف» یک سلاح قدرتمند است که نباید دست کم گرفته شود. «جلیلوف» به طور کلی در قرقیزستان محبوب است، اما مهم این است که وی، حمایت جامعۀ 700 هزار نفری ازبک در جنوب قرقیزستان را دارد که بسیاری از آنها در انتخابات پارلمانی 2015 رای نداده‌اند. طبق آمار، 3 میلیون رأی دهنده ثبت شده در قرقیزستان هستند، اما بیش از 600 هزار نفر به طور رسمی خارج از کشور بوده که عمدتا در روسیه کار می‌کنند و اکثر این افراد رای نمی‌دهند. بنابراین، امکان کسب چند صد هزار رأی از جامعه ازبک نشان دهنده یك شكست بزرگ برای «جئن بیک اف» است.

کمک خارجی

کمک خارجی یکی دیگر از عناصر در انتخابات قرقیزستان است که قبلا دیده نشده است. کاندیداهای ریاست‌جمهوری از گرفتن عکس‌ با مقامات خارجی منع شده‌اند (در انتخابات قبلی، نامزدها به روسیه رفتند تا با مقامات ارشد آنجا عکس بگیرند). این در حالی است که در 19 سپتامبر تصاویری از دیدار «بابانوف» با «نورسلطان نظربایف» رئیس جمهور قزاقستان منتشر شد و وزارت خارجه قرقیزستان در 20 سپتامبر به این نشست و ادعای پشتیبانی «نظربایف» از «بابانوف» اعتراض نمود. وزارت امور خارجه قزاقستان بلافاصله این اتهامات را رد کرد و اشاره نمود که «نظربایف» اخیرا در روز 14 آگوست با «جئن بیک اف» ملاقات داشته است. وزارت امور خارجه قزاقستان به این نکته اشاره نکرد که «جئن بیک اف» هنوز نخست وزیر قرقیزستان بود و برای دیدار با نخست وزیران کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا به آستانه رفته بود.

دیدار «بابانوف» با «نظربایف» در اقدامی عجیب، پس از اینکه «شوکت میرضیایف» رئیس جمهور ازبکستان به قرقیزستان سفر کرد، صورت گرفت. «میرضیایف» که با رهبران احزاب سیاسی قرقیزستان (که برای فشردن دست وی به صف ایستاده بودند) ملاقات کرد، زمانی که به «بابانوف» رسید، چند ثانیه توقف نمود و به وی گفت: من چیزهایی در مورد شما شنیده‌ام! و دیگر توضیحی نداد که از این حرف چه منظوری داشته است.

روسیه قطعا در برخی از انتخابات پیشین قرقیزستان نفوذ داشته است، اعم از اینکه، مقامات روسی با پیشتازان انتخابات قرقیزستان ملاقات می‌کنند یا چهره‌های سیاسی قرقیزستان در جریان مبارزات انتخاباتی به روسیه سفر می‌کنند، و یا به آسانی، تلویزیون روسیه اخبار منفی یا مثبت در مورد یک کاندیدای خاص که به طور گسترده در قرقیزستان قابل دسترس است را پخش می‌کند.

رهبران آسیای مرکزی هرگز شانسی برای دخالت در انتخابات قرقیزستان نداشته‌اند. در دهه 1990، آنها مشکلات خاص خود را داشتند و در موقعیتی نبودند که بر نتایج انتخابات قرقیزستان تأثیر بگذارند. انتخابات پارلمانی 2005 قرقیزستان به شدت غافلگیرکننده بود و جرقه‌های انقلابی را بوجود آورد که موجب کنار رفتن «عسکر آقایف» از ریاست جمهوری شد. دیگر رهبران آسیای مرکزی با دیدن این اوضاع که یک رئیس جمهور پس از استقلال مجبور به فرار از کشور شود، شوکه شدند و زمانی که «کرمانبیک باقیف» سه ماه بعد انتخاب شد، هیچ کاری نمی‌توانستند انجام دهند، (تنها کاری که توانستند انجام دهند این بود که اطمینان دهند چنین مسئله‌ای در کشورهای آنها اتفاق نخواهد افتاد). انقلاب آوریل 2010 دوباره سایر رهبران آسیای مرکزی را مبهوت ساخت و بار دیگر کار زیادی نتوانستند انجام دهند چراکه یک سیستم پارلمانی در قرقیزستان به تصویب رسید و انتخابات پارلمانی در اکتبر 2010 و انتخابات ریاست جمهوری سال بعد از آن برگزار شد. در حال حاضر، ظاهرا رهبران قزاقستان و ازبکستان توجه بیشتری به انتخابات ریاست جمهوری قرقیزستان دارند.

 نتیجه انتخابات

به باور برخی کارشناسان نتیجه انتخابات قرقیزستان در دور اول انتخابات مشخص خواهد شد. اگر بیشتر یا همه نامزدهای رده دوم از جمله «توروبائف» و «تاشیف» در انتخابات بمانند بعید است که هر نامزد 51 درصد آرا را که برای برنده شدن در انتخابات مورد نیاز است، کسب نماید و در اینصورت، انتخابات به دور دوم کشیده می‌شود. این در حالی است که زد و بندهای اخیر سیاسی، احتمال اینکه نخست وزیر قرقیزستان در دور نخست انتخابات (روز 15 اکتبر) انتخاب شود را افزایش می‌دهد.