«ایگور پانکراتینکو» کارشناس سیاسی روس، روند اصلی سیاست‌های آمریکا و متحدان اروپایی این کشور در مواجه با قزاقستان را متقاعد کردن این کشور برای خروج از اتحادیه اقتصادی اوراسیا و فشار بیشتر بر روسیه عنوان کرد.

ایران شرقی/ ایجاد این تصور در نخبگان سیاسی قزاقستان که می‌توانند نقش عمده و ویژه‌ای را در کشورهای پسا شوروی و آسیای مرکزی ایفا کنند، نهایتا به تضعیف موقعیت مسکو منجر خواهد شد. این نحوه تلقین که از سوی نخبگان اروپایی و آمریکایی دنبال می‌شود، با هدف کناره‌گیری آستانه از اتحادیه اوراسیا از ماه‌ها قبل کلید خورده است.
این در حالی است که امروزه اتحادیه اروپا یکی از شرکای مهم «آستانه» در زمینه تجارت و سرمایه‌گذاری است. طی 10 سال گذشته حجم تبادلات تجاری بین قزاقستان و کشورهای عضو این اتحادیه تا 13 برابر افزایش داشته و حجم سرمایه‌گذاری اروپا در اقتصاد این جمهوری افزایش 10 برابری را نشان می‌دهد.
در همین حال، نیمی از سهم تجارت خارجی قزاقستان به اتحادیه اروپا مربوط است و گردش مالی تجارت خارجی آستانه با کشورهای این اتحادیه در سال 2015 به 31.2 میلیارد دلار رسیده، یعنی 51.4 درصد از کل تجارت خارجی این کشور متعلق به اتحادیه اروپا بوده است و از این رو، رتبه 26 جهانی را در همکاری با این اتحادیه، داراست که این موضوع نشان می‌دهد، علی‌رغم قرارگیری قزاقستان در بلوک نانوشته روسیه، اروپا نیز از دسترسی‌های مناسبی در کشورهای این حوزه، برخوردار است.
از سوی دیگر، نگاهی به میزان بدهی‌های خارجی قزاقستان نشان می‌دهد این کشور، تا چه میزان طی یک‌دهه اخیر خود را وابسته به کشورهای خارجی کرده است. اکنون هلند بزرگترین طلبکار قزاقستان است که بالغ به 32 میلیارد دلار در این کشور سرمایه‌گذاری کرده است. انگلیس 21 میلیارد دلار، آمریکا 14 میلیارد دلار و فرانسه 7 میلیارد دلار از قزاقستان طلبکار هستند.
البته این میزان مراودات خارجی از یک واقعیت مهم دیگر نیز حکایت دارد و آن این است که قزاقستان قاطعانه تحریم‌های اقتصادی روسیه بر علیه اتحادیه اروپا را رد کرده است. همان طور که قاطعانه تحریم‌های روسیه بر علیه ترکیه را رد کرد.
در همین حال و با توجه به عدم تعهد به تحریم‌ها، آستانه در ازای صادرات مجدد کالاهای اروپایی به روسیه سود قابل توجهی را بدست آورد که از اهمیت فوق‌العاده‌ای برای نخبگان سیاسی قزاقستان برخوردار می‌باشد. زیرا بیش از پیش آنها را در برابر سیاست‌های چند وجهی «نورسلطان نظربایف» در صحنه سیاست خارجی متقاعد کرد.
علاوه بر این، ایده گسترش همکاری‌ها با غرب و به ویژه ناتو، در فوریه سال جاری، در آستانه رسما اعلام شد به این صورت که: قزاقستان و نیروهای ناتو، پروژه همکاری‌های نظامی در سال 2017-2016 را بررسی کرده و به صورت مشترک در جهت آموزش‌های نظامی همکاری خواهند کرد. در این پروژه برای اولین بار کارشناسان آمریکایی برای بهبود بخشیدن به روند فضای آموزشی حضور دارند و از آکادمی نیروی زمینی ارتش آمریکا نیز در ارتش قزاقستان حضور خواهند یافت.
به موازات این روند، طرح برنامه‌ریزی شده حضور ناتو در جهت مدرنیزه کردن ارتش قزاقستان و گسترش همکاری‌های نظامی و فنی با این بلوک نظامی نیز امضا شده است. لازم به ذکر است که از سال 2011 تولید هلیکوپترهای EC_145 در قزاقستان برای بر طرف کردن نیازهای ارتش این کشور انجام می‌شود.
همچنین از سال 2012 با همکاری ترکیه ساخت تجهیزات نوری و سیستم‌های ارتباطی در این کشور آغاز شده است.
در سال 2015 آستانه و آنکارا، با همکاری متخصصین فرانسوی، ساخت یک کارخانه کشتی سازی نظامی را در قلمرو قزاقستان آغاز کردند که این اقدام در جهت پاسخگویی به نیازهای نیروی دریایی این کشور در دریای خزر می‌باشد.
در ادامه همکاری‌های نظامی و فنی با ناتو، آستانه در نظر دارد مجوز تولید خودروهای زرهی و هواپیماهای بدون سرنشین(پهباد) با پیشرفته‌ترین تجهیزات در زمینه ارتباطات و کنترل آتش را از آنها دریافت کند. همچنانکه، به نقل از منابع آگاه و موثق، ارتش قزاقستان این آمادگی را دارد تا با مشارکت متخصصین غربی مدرنیزه کردن تانک‌ها و سیستم توپخانه خود را آغاز کند.
اهمیت آنچه که در بالا ذکر شد از این جهت است که:
گسترش همکاری با غرب می‌تواند قزاقستان را در جهت دستیابی به رهبریت در کشورهای پسا شوروی و منطقه آسیای مرکزی هم در زمینه اقتصادی و هم در زمینه سیاسی یاری کند.
این در حالی است که غرب براحتی از گسترش همکاری‌های اقتصادی قزاقستان با چین حمایت می‌کند و او را در جهت ایجاد کریدور اقتصادی جاده ابریشم جدید که می‌تواند روسیه را دور بزند، تشویق می‌کند.
اگر چه مقامات قزاقستان در این راستا رسما موضع خود را مشخص نکرده‌اند، ولی از قراین و شواهد پیدا است که آستانه قاطعانه تصمیم گرفته است همکاری‌های استراتژیک خود را با مسکو محدود نموده و در این رابطه سیاست خود را طوری راهبری کرده است که این عدم همکاری، به تقابل میان مسکو-آستانه منجر نگردد.
دلیل دیگر عدم همکاری را می‌توان این طور بیان کرد، تا به امروز تغییر در ساختار نخبگان سیاسی قزاقستان به تدریج انجام گرفته است و در رأس پست‌های سیاسی کسانی قرار گرفته‌اند که تحصیلات خود را در سال‌های 1990 تا 2000 در غرب گذرانده‌اند و ارزش‌های غربی را آموخته‌اند.
جالب توجه اینکه، آنان به طور فزاینده‌ای در ردیف ملی‌گرایان قزاقستان قرار گرفته و موفقیت آستانه در عرصه اقتصادی، آنها را به صحت و درستی سیاست‌های خارجی متقاعد کرده است.
ضمنا، کناره‌گیری تدریجی آنها از مسکو این زمینه را برای آنان فراهم می‌آورد که از مشارکت اجباری با روسیه پس از فروپاشی خلاص شوند ضمن اینکه همکاری با آمریکا و ناتو و چین باعث می‌شود که رهبریت قاطعی را در منطقه بدست آورند.
از مسائل فوق می‌توان نتیجه گرفت:
سیاست غرب در مقابل آستانه با هدف خروج این کشور از صحنه اقتصادی اوراسیا پیگیری می‌گردد و تقویت این فکر در نخبگان سیاسی قزاقستان که می‌توانند رهبریت قاطعی را در کشورهای پسا شوروی و آسیای مرکزی داشته باشند، نهایتا منجر به تضعیف موقعیت مسکو خواهد شد.
انتهای پیام/.