به نظر می رسد که «میرضیایف» وضعیت را خوب تشخیص داده و به دنبال کاهش چالش‌ها در زمینه فعالیت‌های دینی مردم می‌باشد. به این منظور است که خواستار ایجاد نهادهای جدید در عرصه‌های ایدئولوژی و به خصوص حفظ معنویت و اخلاق ملی (که هرگز مغایر با اعتقادات و ارزش‌های اسلامی نمی‌باشد) شده است تا جوانان از دین اسلام تعریف صحیح داشته باشند و ماهیت واقعی آن را درک کنند.

ایران شرقی/ طی یک سال ریاست جمهوری «شوکت میرضیایف» نگاه دولت ازبکستان نسبت به اسلام به طور قابل توجهی تغییر کرده است.
نخستین موسسه آموزش عالی اسلامی ازبکستان در 7 سپتامبر سال جاری با حضور مقامات رسمی و شخصیت های اسلامی این کشور در شهر «بخارا» افتتاح شد. این موسسه «مدرسه عالی میر عرب» نام داشته و در نخستین سال تحصیل 50 نفر دانشجو در کنار مبانی اسلام، تاریخ و نظریه دین، حقوق اسلامی، زبان عربی و ... را نیز فرا خواهند گرفت. دستور ایجاد مدرسه عالی اسلامی در ماه مارس سال جاری، ضمن دیدار میرضیایف رئیس جمهور ازبکستان از بخارا صادر شده بود که بعد از دو ماه وزارت دادگستری این کشور این مرکز را به طور رسمی به ثبت رساند. مدرسه میر عرب در مجتمع آرامگاه «بهاءالدین نقشبند» مشهور به «شاه نقشبند» و «خواجۀ مشكل گشا» و یکی از مهمترین اماکن زیارتی مسلمانان ازبکستان و منطقه واقع بوده و به نوعی تلاش در جهت احیای نقش روشنگرانه آن در جامعه این کشور می‌باشد. زیرا مدرسه میر عرب از زمان ایجاد خود در قرن 16 تا آغاز سلطه شوروی در ابتدای دهه 1920 فعالیت داشت. اظهار نظر کاربران شبکه های اجتماعی در رابطه با ایجاد مدرسه میر عرب حاکی از آن است که آنها از این اقدام رئیس جمهور خود حمایت کرده و آن را حرکت در مسیر تجدید فرهنگ و باورهای اعتقادی مردم خویش ارزیابی نمودند. در حقیقت طی یک سال ریاست جمهوری میرضیایف در زمینه‌های فرهنگ و آموزش اسلامی در ازبکستان حرکاتی شروع شده است که می‌تواند از حساسیت‌های مربوط به حوزه‌های دینی و اعتقادات و باورهای مردم که طی بیش از دو دهه گذشته همواره وجود داشت، کم کند.
از سوی دیگر در اکتبر 2016، رئیس جمهور ازبکستان طی سخنرانی خود در چهل و سومین نشست شورای وزیران امور خارجه سازمان همکاری‌های اسلامی در تاشکند، از تصمیم تاشکند نسبت به ایجاد مرکز بین المللی علمی - پژوهشی «امام بخاری» در شهر «سمرقند» و کرسی ویژه سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی اسلامی در دانشگاه اسلامی «تاشکند» خبر داد. یکی از اهداف مهم مرکز یادشده انجام مطالعات در مورد آثار امام بخاری و سایر دانشمندان اسلامی و همچنین ترجمه و انتشار متون تطبیقی آثار موجود آنان در بایگانی‌های کشورهای مختلف جهان عنوان شده است. همچنین آماده‌سازی پژوهشگران اسلامی و قاریان قرآن، خوشنویسان و همکاری با سایر مراکز و موسسات مربوطه خارجی از دیگر اهداف این مرکز می‌باشد.   
توجه رئیس جمهور ازبکستان نسبت به حوزه دین و فرهنگ اصیل مردم کشورش محدود به چند مورد نمی‌باشد. هنگامی که وی در بهار سال جاری از مجتمع آرامگاه «امام ترمزی»  بازدید به عمل آورد، خواستار ایجاد مرکز فرهنگ اسلامی شد که حمایت‌های گرم روحانیت و مردم ازبکستان را در پی داشت. در کمتر از دو هفته پیش در روز عید قربان، میرضیایف ضمن صحبت از پیگیری امور ساخت مرکز یادشده، پیشنهاد کرد تا نام آن به «مرکز تمدن اسلامی» تغییر کند تا بتواند ابعاد گسترده‌تری به خود گیرد. در چهارچوب این پروژه ایجاد مرکز آموزشی، کتابخانه، آرشیو و بنیاد نسخ خطی و همچنین سالن کنفرانس برای 300 نفر در نظر گرفته شده است. رئیس جمهور ازبکستان همچنین دستور داد تا اقدامات لازم در جهت تامین غنای بنیاد ادبیات اسلامی این مرکز صورت گرفته و تا جای ممکن نسخ خطی موجود در کشورهای خارجی باز گردانده شود. همچنین قرار است 9 آموزشگاه و 2 موسسه آموزش عالی اسلامی وابسته به این مرکز فعالیت کنند. میرضیایف تاکید کرد که مرکز تمدن اسلامی باید سیمای ازبکستان در زمینه تبليغ اسلام را به نمایش بگذارد که به این منظور لازم است تا نسبت به معماری و حتی انتخاب مصالح ساختمانی توجه ویژه صورت گیرد.
علاوه بر آنچه گفته شد، چندی قبل رئیس جمهور ازبکستان اقدام به ایجاد نهاد جدیدی تحت عنوان «کانون معنویت و روشنگری» کرد و ریاست آن را نیز خود عهده دار شد. این ساختار جدید ترویج اصلاحات و تشریح فرآیندهای پیچیده ژئوپلتیک و ایدئولوژیک جهان و همچنین مبارزه ایدئولوژیکی علیه تهدیدات و چالش‌هایی نظیر تروریسم، افراط گرایی مذهبی، جدایی طلبی، قاچاق انسان، مواد مخدر و غیره را از مهم ترین اهداف خود اعلام کرده است.
از سوی دیگر، برخلاف سال‌های قبل در ماه مبارک رمضان امسال گروهی از قاریان قرآن از ازبکستان در برنامه‌های مساجد مناطق مختلف روسیه نظیر «مسکو»، «امسک»، «چوواشیا» و «نووسیبیرسک» شرکت کردند که یک نوع پیشرفت در زمینه تجدید تعاملات میان روحانیان اسلامی روسیه و آسیای مرکزی می‌باشد. در حالی که بالای 2 میلیون نفر مهاجر کاری ازبک در روسیه به سر می‌برند و بخشی هم جلب و جذب گروه‌های افراطی و عمدتا تکفیری می‌شوند، بسیار مهم می‌باشد. زیرا همکاری و تعامل برنامه ای و هدفمند میان نهادهای اسلامی منطقه با روسیه می‌تواند به جلوگیری از جلب بخش زیادی جوانان به جریانات انحرافی مذهبی کمک کند. 
تغییر و تحولات فوق در عرصه‌های دینی و اعتقادی مردم ازبکستان درحالی دارد اتفاق می افتد که تا یک سال پیش حتی تصور بخش کوچکی از آن امکان نداشت. به عنوان مثال رسانه‌های دولتی ازبکستان و به خصوص رادیو و تلویزیون حق نداشتند در مطالب و گزارش‌های خود نامی از خدا ببرند. به عنوان مثال هنگامی که سال گذشته وزنه بردار ازبک «روسلان نورالدین اف» قهرمان مسابقات المپیک ریودو ژانیرو (برزیل) شد، ضمن مصاحبه مستقیم تلویزیونی پیروزی خود را از لطف و کمک خداوند دانست ولی در برنامه‌های خبری بعدی شبکه‌های تلویزیونی ازبکستان به صورتی این مصاحبه را قیچی زدند که دیگر به اصطلاح یادی از خدا را باقی نگذاشتند. حتی به خاطر ذکر نام خدا بارها مسئولین و روزنامه نگاران ازبک مجازات هم شدند. بنابر اظهارات برخی از آنها از سال 2005 به این طرف، ذکر نام خدا در برنامه‌های تلویزیون و رادیوی ازبکستان رسما ممنوع شده بود. اصلی ترین توجیه این اقدام دولت ازبکستان، سکولار بودن نظام سیاسی کشور دانسته می‌شد و نسبت به آنکه حدود 90 درصد جمعیت ازبکستان مسلمان بوده و نسبت به اعتقادات و باورهای دینی خود پایبند می‌باشند، توجهی نمی‌شد.
از اینجاست که اقدامات رئیس جمهور جدید ازبکستان در زمینه احترام گذاشتن نسبت به ارزش‌ها و اعتقادات مردم با حمایت‌های گرم رو به رو می‌شود. بدون تردید اعمال فشارهای توجیه ناپذیر بر روی اعتقادات مردم دیر یا زود منجر به نتایج منفی خواهد شد. به خصوص خلأئی که در نتیجه چنین فشارها و محدود شدن فعالیت‌های دینی در عرصه‌های ایدئولوژی ایجاد می‌شود می‌تواند از سوی جریانات افراطی مورد استفاده قرار گیرد.
به نظر می رسد که میرضیایف وضعیت را خوب تشخیص داده و به دنبال کاهش چالش‌ها در این زمینه می‌باشد. به این منظور است که خواستار ایجاد نهادهای جدید در عرصه‌های ایدئولوژی و به خصوص حفظ معنویت و اخلاق ملی (که هرگز مغایر با اعتقادات و ارزش‌های اسلامی نمی‌باشد) شده است تا جوانان از دین اسلام تعریف صحیح داشته باشند و ماهیت واقعی آن را درک کنند. در استراتژی توسعه ازبکستان برای سال های 2017-2021 نیز به موضوع ارتقاء معنویت و روشنگری اسلامی در جامعه کشور و به خصوص جوانان در امر مقابله با افراط گرایی، تروریسم و ایجاد یک کمربند ایمنی در اطراف ازبکستان توجه ویژه شده است. توجه رهبری جدید ازبکستان به این بحث بسیار مهم است. چرا که امروز بخشی قابل توجهی از جوانان منطقه با دسترسی به اینترنت به راحتی جذب ایده‌های افراطی مذهبی می‌شوند که یکی از دلایل اصلی عدم شناخت لازم آنها از اسلام می‌باشد.
از سوی دیگر طی دو دهه اخیر، دولت‌های منطقه به جای اندیشیدن تدبیر جهت مقابله با گسترش ایدئولوژی افراطی عمدتا به دنبال اقدامات قهری بوده اند. در حال حاضر این روش تا حدود زیادی جواب داده است ولی در آینده با ورود نسل جوان به صحنه می‌تواند مشکلات بسیار متعددی را به بار بیاورد. به خصوص موقعی که بیشتر کاربران اینترنت به شبکه‌های اجتماعی بیش از رسانه‌های رسمی و دولتی خود اعتماد دارند. بنابر این اقدامات رئیس جمهور ازبکستان جهت بازتر کردن فضای دینی منجر به نتایج مثبت و قبل از همه حمایت و همسویی مردم از اقدامات دولت خواهد شد. ضمنا میرضیایف طی سخنرانی خود در نشست چند روز پیش سازمان همکاری‌های اسلامی در «آستانه» نیز بار دیگر بر ضرورت ترویج معنویت، روشنفکری و پرورش اخلاقی جوانان و تشویق آنها به فراگیری دانش و شناخت ارزش‌های واقعی اسلامی تاکید کرد.
به عبارت دیگر میرضیایف تصمیم گرفته است که با کاهش فشار بر روی اعتقادات دینی مردم و سوق یافتن بخشی از آنها به سوی افراطی گری، از ظرفیت اعتقادی آنها برای دست یافتن به برنامه‌ها و اهداف بلندمدت ملی استفاده به عمل آورد.
انتهای مطلب/.