سایه بازگشت جنگجویان خارجی بر بازیهای آسیایی 2017 ترکمنستان
کمتر از یکماه به شروع بازیهای داخل سالن در ترکمنستان فرصت باقی مانده است و عشق آباد علاوه بر بحران مالی، با تهدیدات تروریستی همزمان با موضوع بازگشت احتمالی جنگجویان ترکمنی از عراق و سوریه مواجه شده است.
ایران شرقی/
عشقآباد در این روزها برای میزبانی بازیهای داخل سالن و رزمی آسیا و اقیانوسیه آماده میشود. سرمایه گذاری کلان 5 میلیارد دلاری ترکمنها برای کسب حداقل پرستیژ منطقهای و بینالمللی در حالی این روزها برای مقامات این کشور به یک دغدغه تبدیل شده است که اوضاع و احوال امنیتی در مرزهای جنوبی این کشور و مسئله بازگشت احتمالی چند صد جنگجوی ترکمنی حاضر در عراق و سوریه به کشورشان، تاحدودی این مسابقات را تحت تاثیر قرار داده است.
این در حالی است که دلایل دولت ترکمنستان برای نگرانی تاحدودی واقعی نیز است - در هر یک از ولایتهای افغانستان که هممرز با ترکمنستان بوده در حال حاضر درگیری وجود دارد. با توجه به گفته مقامات محلی افغان، فرماندهان نظامی محلی و روستاییان، طالبان، به چندین ولسوالی - از ولایت جوزجان در شرق، از طریق فاریاب و بادغیس تا ولایت هرات در غرب، نفوذ یا کنترل پید کردهاند.
همچنین حدود 2 ماه پیش، مبارزان گروه «داعش» ادعا کردند که ولسوالی درزاب را در استان جوزجان تصرف کردهاند و مقامات دولتی و طالبان تایید کردند که «داعش» در درزاب است. ستیزه جویان «داعش» توسط نیروهای دولتی و از جهات مختلف توسط طالبان مورد حمله قرار گرفتند، اما این اولین بار است که «داعش» ادعا کرده منطقهای در شمال غربی افغانستان را تصرف کرده است.
حضور غیرقابل انکار افراط پشت مرزهای ترکمنستان
اکنون به نظر میرسد حضور «داعش» و طالبان در شمال غربی افغانستان دیگر قابل انکار نیست، همچنان که اعضای جنبش اسلامی ازبکستان (IMU) که وفاداری خود را به «داعش» اعلام کرده بودند پس از شکست سنگین در مبارزه با نیروهای سنتی طالبان در ولایت هرات در پایان سال 2015، در سراسر این منطقه پراکنده شدند.
از سوی دیگر، فرار جنگجویان داعشی از عراق و سوریه و دریافت گزارشاتی مبنی بر فعالیت آنان در مرزهای شمالی افغانستان بیشتر از هر زمانی مقامات عشقآباد را نسبت به امنیت مسابقاتی که قرار بود به تبلیغات سو علیه این کشور پایان دهد، با چالش مواجه کرده است.
نکته قابل تامل در اینجاست که مقامات ترکمنستان تاکنون وجود هرگونه مشکل امنیتی در مرز با افغانستان را انکار میکنند. شاید به دلیل اینکه هیچ یک از مقامات مجاز به گفتگو با رسانههای خارجی نیستند. اما بتازگی و به نقل از یک مقام ترکمنی در سرویس تركمن رادیو آزادی (آزاتلیك) چهار ستیزه جو در ماه ژوئن از ولایت هرات افغانستان به تركمنستان گریختند. این منبع گفت که چهار نفر در ناحیه «کخا» نه چندان دور از محل تقاطع افغانستان، ترکمنستان و ایران، دستگیر شدند و به شهر «مری» ترکمنستان منتقل شدند. همچنین وی گفت که آنها از مبارزان «داعش» بودند.
همچنین یک مامور امنیتی که در عملیات دستگیری ستیزه جویان مظنون شرکت کرده بود (به دلایل امنیتی نخواست نامش فاش شود) به آزاتلیک گفت که همه این چهار تن از اهالی ترکمن و شهروندان ترکمنستان بودند. این افسر پلیس گفت که این چهار نفر ابتدا به ترکیه سفر کردند و از آنجا برای مبارزه به عراق و سوریه رفتند. وی همچنین گفت شواهد به دست آمده نشان میدهد شبهنظامیان بیشتری در مرز افغانستان با ترکمنستان وجود دارند.
شنیدن خبرهایی مبنی بر اینکه چند تن از ستیزه جویان ممکن است به ترکمنستان راه یافته باشند به نظر میرسد تکاندهنده است، اما ممکن است برای مقامات ترکمنستان تعجبآور نباشد. «آزاتلیک» در ماه ژوئن از منابع داخل نهادهای اجرای قانون ترکمنستان نقل کرد که یک کشور ناشناس (احتمالا ترکیه) 4 مظنون به ارتباط با «داعش» را که تابعیت ترکمنستانی داشتند، دستگیر کرده و به مقامات ترکمنستان تحویل داده است. بر اساس این منابع، در راستای اطلاعاتی مبنی بر اینكه حمله تروریستی ممكن است علیه تركمنستان برنامه ریزی شده باشد، این چهار نفر در ماه می به تركمنستان فرستاده شدند.
تغییر احتمالی شرایط
ترکمنستان که کمتر از یکماه دیگر میزبان بازیهای آسیایی داخل سالن و هنرهای رزمی (AIMAG) است و آنرا پروژه غرورآفرین رئیس جمهور «بردی محمداف» میداند اکنون با بستن مرزهای خود و عدم اعطای ویزای عمومی، از ترس نفوذ داعش، برای خود چالش جدی بوجود آورده است.
مقامات ترکمنستان در حال حاضر مجموعه اقداماتی را برای تضمین امنیت به اجرا گذاشتهاند. کنترلهای اقامتی منظمی برقرار شده تا اطمینان حاصل شود تنها ساکنین ثبت شده در عشق آباد در پایتخت ترکمنستان حضور دارند.
هیچ وسیله نقلیهای با شماره پلاک از مناطق خارج از پایتخت ترکمنستان اجازه ورود به عشقآباد را ندارد. کارگران از مناطق مختلف، که مشغول تکمیل امکانات برگزاری این رویداد ورزشی هستند، در حومه شهر اسکان داده شدهاند و امکان تردد به شهر بصورت عادی نیست.
در ترکمنستان نگرانی در مورد روابط احتمالی مردم با «داعش» وجود دارد و مقامات این کشور اطلاعات دقیقتری در مورد تماسهای احتمالی کارگران [خارجی] با سازمانهایی که به طور بالقوه مرتبط با «داعش» هستند، به دست میآورند. این نخستین بار نیست که تروریسم و ستیزه جویان با ترکمنستان ارتباط داشته است. یکی از اولین ویدئوهای شبهنظامیان خارجی که در سوریه دستگیر شدند، در ماه ژوئن 2013 به نمایش درآمد، چهار مردی را نشان داد که ادعا کردند از ترکمنستان آمدهاند.
«احمد بدرالدین حسن»، مفتی مسلمان سوریه ادعا کرده است که 360 شهروند ترکمنستان در کنار "مزدوران" در کشورش در حال مبارزه هستند. و در سال 2008، حادثهای نادر در ترکمنستان اتفاق افتاد و یک مرد مسلح چندین تن از پلیس ترکمنستان و اعضای نیروهای امنیتی را کشته و زخمی نمود.
با این حال، تروریسم هنوز برای ترکمنستان موضوع جدیدی است. ترکمنستان به وضعیتش در سازمان ملل متحد به عنوان یک کشور بی طرف برای حفظ خود از درگیریها، تکیه کرده است، اما بازیگران غیر دولتی در حال حاضر در افغانستان ظاهر میشوند و بی طرفی دیگر نمیتواند یک سپر باشد؛ و این موضوعی است که مقامات در عشقآباد به آن رسیدهاند.