انتخابات ریاست جمهوری قرقیزستان که همواره محملی برای تنش‌های سیاسی تاثیرگذار بر امنیت داخلی و خارجی محسوب میشود، بنابر نقش آفرینی کشورهای خارجی و ادامه تاثیرگذاری مسئله قومیت‌ها؛ اینبار نیز با حاشیه‌هایی همراه خواهد شدکه شناخت ابعاد و بازیگران در آن، می‌تواند کمکی در تحلیل بهتر اوضاع و احوال این کشور محسوب گردد.
ایران شرقی/
هشتمین انتخابات ریاست جمهوری برای انتخاب پنجمین رئیس جمهور قرقیزستان پس از عسکر آقایف، قربان بیک باقی اف، رزا اتونبایوا، و الماس بیک اتامبایف در 23 مهرماه (15 اکتبر) برگزار خواهد شد. در این کشور 6 میلیونی با مساحت حدود 200 هزار کیلومتر مربع، انتخابات همواره محملی برای تنش‌های سیاسی تاثیرگذار بر امنیت منطقه محسوب میشود.
در این انتخابات، 2 میلیون و 850 هزار نفر واجد شرایط رای دهی هستند و رئیس جمهور جدید از آغاز سال 2018 کار خود را شروع خواهد کرد. رئیس جمهوری باید بین 35 تا 70 سال سن داشته باشد که فعلا شامل هیچیک از کاندیدای مطرح در این دوره نیست.
تا پایان مهلت ثبت نام، 55 نفر در انتخابات ثبت نام کردند. از این تعداد، 11 نفر به نمایندگی از احزاب مختلف و 44 نفر دیگر نیز بصورت مستقل حضور دارند. در دوره قبلی انتخابات در سال 2011، تعداد ثبت نام کنندگان 83 نفر بود که به جهت افزایش میزان ودیعه (15 هزار دلار) بسیاری از دیگر شرکت کنندگان امکان ثبت نام را نیافتند. از دیگر شرایط ثبت نام جمع آوری 30 هزار امضا در حمایت از نامزد مورد نظر و کسب امتیاز بالا در آزمون زبان قرقیزی است.
مهمترین نامزدهای شرکت کننده به همراه تعلقات قومی آن به شرح زیر است:
1--«آموربیک بابانف» رهبر حزب رسپوبلیکا-آتاژورت. جنوبی-شمالی از قبیله «سرأوو» نمایندگان این قبیله هم در استان‌های تالاس، اسیق کول و هم در استان‌های اوش و در جلال آباد زندگی می‌کنند. (رزا اتونبایوا رئیس جمهور غرب گرای قرقیزستان نیز از این قبیله است)
2-«سارانبای ژئنبیک‌اف» عضو حزب سوسیال دموکرات (حزب حاکم). از قبیله «ادینیگی» در جنوب قرقیزستان میباشد که از مهمترین قبایل جنوبی قرقیزستان به شمار می آید. برخی شخصیت‌های مطرح این قبیله نظیر اسماعیل اسحاق اف، احمد بیک کلدی بیک اف، قمچی بیک تاشی اف، مراد سلطان اف از این قبیله بوده و مخالف سیاست های اتمبایف بوده‌اند.
3-«تمیر ساری‌اف» رهبر حزب «آق شومقار». از قبیله «سالتا» در شمال.
4-«آمور بیک تکه بایف» رهبر حزب«آتا مکین». از قبیله «موندوز» از جنوب.
5- «باقیت تارابایف» رهبر حزب «اناگو پراگرس». از قبیله «تیات» از جنوب. (باقی اف از این قبیله بوده است)
6-« آداخان مدعمراف» رئیس حزب «بتون قرقیزستان». از قبیله «ایچکلیک» در جنوب.
7- «قمچی بیک تاشی اف» رئیس حزب «آتا ژورت». از قبیله «ادینیگی» در جنوب.
8- «کانات بیک عیسی اف» رئیس حزب «قرقیزستان» (به تعلق قبیله‌ای ایشان در هیچ منابعی اشاره نشده است).
9- «طلعت بیک مصادیق اف» نامزد مستقل از شمال (به تعلق قبیله‌ای ایشان نیز در هیچ منابعی اشاره نشده است).
در میان این افراد، بنابر آخرین نظرسنجی های صورت گرفته در رسانه‌ها و برخی نهادها؛ 1- «عمربیک بابانف» 2- «سارانبای ژئنبیک‌اف» و 3- «تیمور ساری‌اف» بیشترین شانس پیروزی در انتخابات را دارند.
نظرسنجی خبرگزاری «رگنوم»:
آموربیک بابانف – 35%
تیمور ساری‌اف – 3%
سارانبای ژنبیک‌اف – 3%
نظرسنجی «کاپورتال»:
| نامزدها |
مثبت |
منفی |
نمی شناسمش |
| اموربیک بابانف |
80% |
16% |
3% |
| سارانبای ژنبیک‌اف |
45% |
36% |
19% |
| تمیر ساری‌اف |
41% |
46% |
13% |
موضوع بعدی اینکه بنابر عدم اتکا به نظرسنجی ها در بسیاری از کشورهای منطقه، نبایستی نسبت به این نتایج در قرقیزستان نیز اعتماد داشت (حتی عدم اعتماد به این نظرسنجی ها در قرقیزستان وضعیتی به مراتب سخت تر دارد) علاوه بر اینکه بابانف دارای قدرت و نفوذ رسانه‌ای بالایی است، بایستی به این نکته توجه داشت که تعلق شمالی و جنوبی و عامل قبیله‌ای مهمترین دلیل رای دهی است.
بنظر می‌رسد، دلیل اصلی موفقیت در انتخابات، توافق با مهره‌های قبیله‌ای، منطقه‌ای و قومی است. به عبارتی علاوه بر هزینه کرد برای رای دهندگان در اقوام مختلف، بایستی برای کمیسیون مرکزی و روسای کمیسیون نواحی مختلف نیز میزان پول‌هایی را در نظر گرفت تا در انتخابات شانس پیروزی داشت.
همچنین جلب موافقت اقوام مخصوصا ازبک‌ها (بالای 900 هزار نفر) و روسها (350 هزار نفر) نیز که بیش از 15 درصد جمعیت را تشکیل می دهند، از دیگر عوامل موفقیت محسوب میشود. البته چگونگی حمایت ازبک تباران و روس تباران بستگی به آن خواهد داشت که «تاشکند» و «مسکو» نسبت به کدام یک از نامزدها توجه خواهد داشت.
بیوگرافی کاندیدای اصلی:
-آموربیک بابانوف 47 ساله یکی از سرمایه داران شناخته شده در جامعه امروز قرقیزستان است. نماینده فعلی مجلس، معاونت نخست وزیر در سال 2009، نخست وزیر در سال های 2011 و 2012، ریاست حزب رسپوبلیکا که در انتخابات سال 2010 موفق به کسب مقام چهارم در انتخابات شد و همچنین راه یافتن به پارلمان در نتیجه انتخابات سال 2015. بابانف با روسیه، قزاقستان و ترکیه ارتباط تجاری داشته و همچنین صاحب چندین رسانه از جمله شبکه تلویزیونی NTS بوده و تیم قوی از اطلاعات را در اختیار دارد.
اما از سوی دیگر، علیه بابانف شایعاتی در مورد تابعیت دوگانه (قزاقستان) و منشاء غیر قرقیزی وی (از طرف مادری، کرد یا ترک در نظر گرفته میشود) وجود دارد که برای برخی رای دهندگان قرقیزستانی غیرقابل قبول است. وی متعلق به قبیله «سرأوو» بوده که هم در شمال و هم در جنوب دارای جمعیت هستند.
-سارانبای ژنبیک‌اف 59 ساله نخست وزیر فعلی، معاون رئیس مجلس و نماینده پارلمان در ادوار مختلف، وزیر کشاورزی در سال 2007، استاندار سابق اوش و نماینده رئیس جمهور در این استان. وی به لحاظ قومی فردی متعلق به جنوب محسوب میشود.
-تیمور ساریف 54 ساله که از سال 2000 تا 2007 نماینده مجلس بوده است. وی از سال 2007 تاکنون نیز رئیس حزب آق «شومقار» بوده و در برکناری باقی اف نقشی تاثیرگذار داشته است. تصدی وزارت دارایی، وزارت اقتصاد و دوره یازده ماهه نخست وزیری از مهمترین سمت های دولتی وی محسوب میشود.
وی از جمله سیاستمداران با وابستگی شمالی محسوب میشود. در قیاس با سایر نامزدها تمایل ساری اف به همگرایی در چهارچوب اتحادیه گمرکی، اتحاد اقتصادی اوراسیا و سازمان همکاری‌های شانگهای برجستگی دارد که عضویت قرقیزستان در اتحاد اقتصادی اوراسیا در کنار سایر عوامل به تلاش‌های وی نیز مرتبط دانسته میشود.
-باقیت تارابایف 44 ساله و از سال های 2007 تا 2009 نماینده مجلس بوده است. تصدی وزارت حوادث غیرمترقبه در سال 2010 و معاونت ریاست مجلس در سال 2013 نیز از دیگر مسئولیت‌های دولتی وی محسوب میشود. وی در انتخابات 2015 بار دیگر وارد پارلمان شد. نکته مهم، وابستگی منطقه‌ای وی است. تارابایف از اهالی جنوب بوده و تاثیر قابل توجهی در جلال آباد دارد. تارابایف در طی سالی گذشته نیز بارها از طرح‌های آتامبایف انتقاد کرده است و از جمله منتقدان وی محسوب میشود.
نکته:
در حال حاضر میان نامزدهای اصلی با دیگر نامزدهای رقیب رایزنی ادامه دارد در آینده شاهد شکل گیری چندین ائتلاف خواهیم بود. نامزدهای اصلی شمالی تلاش دارند با نامزدهای تاثیرگذار جنوبی به توافق برسند و برعکس نامزدهای اصلی جنوبی نیز در تلاش برای بدست گیری و جلب ارا مناطق شمالی خواهند بود.
ملاحظات:
1- شخص سارانبای ژنبیک‌اف منطقا نامزد حزب سوسیال دموکرات است. وی تضمینی برای بقای نفوذ آتامبایف در سیاست و ضمانت حفظ دارایی های رئیس جمهوری است اما سارانبای فاقد کاریزمای لازم است و حتی در زمان زمامداری استانداری اوش گفته میشود «ملیس میرزااحمداف» شهردار اوش به مراتب از وی محبوب تر بوده است.
2- علاوه بر این ایراد شخصیتی، طی هفته‌های اخیر اخبار و اطلاعاتی در مورد ارتباط خانوادگی وی با کشورهای عربی از جمله عربستان، کویت، قطر و امارات از سوی رسانه‌های روسی مطرح شده است. برادر وی از سال‌ها پیش سفیر قرقیزستان در عربستان میباشد. همچنین در زمان زمامداری برادر وی بعنوان ریاست مجلس، سعودی‌ها موفق به ساخت مسجد در پارلمان قرقیزستان شدند و توانستند اعتبارات دیگری را به این کشور بمنظور ساخت مدارس و مساجد وارد کنند. شاید بنابر همین ملاحظات بود که در زمان سفر 40 روز پیش «ویاچسلوف والادین» رئیس مجلس دومای روسیه به قرقیزستان، وی حاضر به ملاقات با نخست وزیر نشد و به دیدار رئیس مجلس رفت.
3- با توجه به این نکته و قطعی بودن ارتباط خانوادگی سارانبای ژنبیک اف با کشورهای عربی از جمله عربستان و قطر و تمرکز رسانه های روسی بر این مورد؛ الماس بیک اتمبایف حدود یکماه پیش در نشست مطبوعاتی پیش از تعطیلات از بابانف بعنوان شخصیت سیاسی خوش آتیه و دارای آینده درخشان و رهبر بالقوه تعریف کرد ولی گفت که با این وجود نمیتوان نتایج انتخابات ریاست جمهوری را پیش بینی کرد. یعنی در صورتی که اگر نامزد سوسیال دموکرات نتواند به نتیجه برسد، احتمالا با بابانف وی ارتباط کاری مناسبی برقرار خواهد کرد.
4- بابانف اخیرا اعلام کرده است که شخصیت های دینی و پیشوایان مذهبی نباید در روند انتخابات موضع گیری کنند. اشاره صریح وی مخالفت با حمایت «مقصد بیک تاکتاماشف» مفتی اعظم قرقیزستان از سارانبای ژنبیک اف بود. این موضع گیری همچنین مورد حمایت «قادر ملک اف» کارشناس مطرح مسائل اسلامی نیز قرار گرفت. نخست وزیر فعلی قرقیزستان از اقوام تاکتاماشف دانسته میشود. تاکتاماشف از جماعت تبلیغی‌های قرقیزستان بوده و این موضوع هم نشان میدهد که جماعت تبلیغ بطور غیرمستقیم با عربستان در ارتباطند.
5- بابانف دارای رابطه تجاری با روس ها بنابر تجارت نفت و گاز با این کشور است. همچنین در روسیه صاحب یکی از کارخانه‌های تولید سیمان میباشد. وی با قزاق‌ها و ترکها نیز رابطه خوبی دارد و از موضع گیری علیه غرب نیز پرهیز می کند. اما در حال حاضر آتونبایوا رئیس جمهور قبلی غرب گرای قرقیزستان حامی بابانف به شمار می رود که نمی تواند باعث نگرانی روس ها نباشد.
6- بنابر ارتباط بابانف و آتونبایوا که از یک قبیله بوده و در حال حاضر نیز آتونبایوا از وی حمایت کرده است، از منظری، برای روسها نامزد نسبتا مناسب تیمور ساریف به شمار میرود. ساریف در طول حیات سیاسی هم در زمان نمایندگی پارلمان و هم در زمان ریاست بر وزارت اقتصاد و نخست وزیری همواره در مسیر همگرایی قرقیزستان با سازمان های منطقه ای بخصوص اتحادیه گمرکی و اوراسیا و همسود حرکت کرده است و از این نظر، نامزدی ساریف برای روس ها مناسب تر به نظر می رسد.
7- در حال حاضر کارشناسان سیاسی روسیه (پشت پرده ها) با ستاد انتخاباتی ساریف همکاری می‌کنند. همزمان قزاق‌ها هم با ساریف ارتباط برقرار کرده و احتمالا از وی حمایت های مختلفی انجام دهند. همچنین روسها از طریق «علی شیر عثمان اف» میلیاردر ازبک تبار روسیه سعی می‌کنند تا تاشکند را نیز متمایل به حمایت از ساری اف کنند.
با توجه به موارد فوق، پیروزی هر یک از نامزدهای اصلی در انتخابات پیش رو از احتمال دور نخواهد بود. البته در صورتی که بتوانند حمایت‌های سران قبایل و متنفذان قومی و همچنین رهبران اقوام غیر قرقیز و خاصتا ازبک‌ها و روس ها را به دست بیاورند و همچنین مورد تائید بازی گران مهم خارجی و منطقه ای قرار بگیرند.
البته در بحث بازیگران خارجی و منطقه‌ای مهمترین نقش با روسیه و قزاقستان خواهد بود. البته حمایت‌های مالی سایر طرف‌ها و به ویژه اعراب نمی‌تواند روی فضای انتخابات بدون تاثیر باشد ولی با این وجود بعید است که روسیه، قزاقستان و همچنین ازبکستان اجازه بدهند تا امنیت قرقیزستان به بهانه شدت رقابت‌های انتخاباتی و یا بحث تقلب برهم زده شود. در دوره های قبلی انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی قرقیزستان نیز روسیه و قزاقستان تقریبا هماهنگ اقدام کردند که در انتخابات قریب الوقوع ریاست جمهوری نیز به احتمال زیاد این رویکرد دنبال خواهد شد.
انتهای مطلب/
