«جوزف لنگ» تحلیلگر امور آسیای مرکزی در مرکز مطالعات اروپای شرقی در یادداشتی به چرایی رفتار اتباع آسیای مرکزی در کشورهای مختلف جهان و گرایش آنان به سمت افراطگرایی علیرغم مهیا بودن فضای مطلوب و آرام زندگی پرداخت.

ایران شرقی/
اعزام افراطی‌ها از آسیای مرکزی به اروپا در کلیت ماجرا خطر تروریسم در کشورهای این منطقه را کاهش داده اما در بلندمدت برای مبارزه با افراط‌گرایی مؤثر نخواهد بود. در نظر گرفتن حوادث یکسال گذشه، از جمله شرکت اتباع آسیای مرکزی در حمله «استکهلم» سوئد و انفجار در متروی «سن‌پترزبورگ» روسیه خطر افراط‌گرایان منطقه برای اروپا و آسیای مرکزی بیشتر شده است که میتوان دلایلی برای این موضوع عنوان کرد.

مهمتر از همه اینکه اینکه تروریست خواندن اتباع آسیای مرکزی در اروپا مبالغه بوده و هنوز بسیار زود است که اعلام کنیم که این روند به یک عمل گسترده تبدیل شده است در حالیکه این روند در آسیای مرکزی در حالتی قرار دارد که پیروان حرکت‌های اسلامی که افراطی نیز نیستند، به علت تعقیب و فشار دولت‌های این منطقه رو به افراطگرایی می‌آورند. به عبارت دیگر، سیاست سختگیرانه دولت‌ها در آسیای مرکزی در راستای مبارزه با افراطگرایی نتیجه‌ای بلاعکس داشته و به جای اینکه افراطگرایی در بین گروه‌های مشخص را کاهش دهد، زمینه‌های انزجار را در میان افکار آنان افزایش داده است به همین دلیل منطقه را ترک کرده و به دیگر کشورها سفر می‌کنند.

اما اتفاقی که در این سال‌ها شاهد و ناظر آن هستیم این است که در سال‌های گذشته، افغانستان و پاکستان مقصد سفر آنان بود اما در حال حاضر سوریه و عراق به مقصد سفر آنان تبدیل شده است که همین مسئله باعث می‌شود این افراد که دارای زمینه‌های انتقام گیری بودند، افراطی شده به صفوف گروه‌های تروریستی بپیوندند و باعث ایجاد خطر در آینده در منطقه شوند.

از نگاه دیگر، در این شرایط تهدید تروریسم نه در داخل آسیای مرکزی باقی خواهد ماند، بلکه به خارج از این منطقه به خصوص سوریه و عراق صادر می‌شود. طی یک سال اخیر چندین حمله تروریستی با حضور اتباع آسیای مرکزی در ترکیه صورت گرفت که این مسئله به حضور این افراد در سوریه و عراق ارتباط دارد.

اما در اینجا سوالی مطرح می‌شود که آیا مسئله اخراج اجباری ناراضیان از حکومت و سیاست در کشورهای آسیای مرکزی خطر افراطگرایی را از آنان دور می‌کند یا خیر؟ در پاسخ به این سوال بایستی گفت که این میکانیسم ممکن است موثر باشد، آنگونه که در قفقاز شمالی به مشاهده رسید. به عنوان مثال، تا زمان آغاز جنگ در سوریه همه ساله در قفقاز شمالی صدها نفر از افراطی‌های مذهبی در نتیجه درگیری با نیروهای امنیتی روسیه کشته می‌شدند. اما در حال حاضر به سبب اینکه این افراد به سوریه و عراق سفر کردند ناامنی در این منطق کاهش پیدا کرده است. به عبارت دیگر، در پی فشار بر مخالفان و اسلامگرایان و اجبار آنان به ترک کشور، اختلافات و ناامنی در قفقاز فرو نشست. در آسیای مرکزی نیز چنین سیاست مشابهی در دستور کار قرار دارد اما تا کجا این سیاست موفق خواهد شد؟ این موضوع به آینده درگیری‌ها در سوریه و عراق بستگی دارد. اما اگر کشورهای آسیای مرکزی بخواهند که ثبات در کشورهاشان را با چنین شیوه‌ای حفظ شود، ظهور افراطگرایی در این منطقه همچنان ادامه خواهد داشت و ممکن است در آینده، دیگران حاضر به ترک کشور نشوند.

اما در همینجا بایستی فرضیه بازگشت احتمالی آنان را نیز مورد بررسی قرار داد. فعلا این موضوع بنابر دلایلی در اولویت نیست. اول اینکه تصرف شهر‌های رقه و موصل به دست ارتش عراق و نیروهای ائتلاف به معنی از بین رفتن داعش نخواهد بود. دوم، حتی از بین رفتن این گروه در خاورمیانه، به معنای پایان جنگ در سوریه و عراق نیست و در آنجا همچنان درگیری‌ها نیز ادامه پیدا خواهد کرد و این افراد می‌توانند شرکت خود در جنگ‌ها را ادامه دهند. اما اگر درگیری‌ها در سوریه و عراق نیز خاتمه یابد، آنها به جایی برنمی‌گردند که زندان منتظرشان است، بلکه به احتمال زیاد به مناطق درگیر دیگر سفر خواهند کرد.

اما برای برون رفت از مشکل موجود چه اقداماتی باید انجام داد. پاسخ آسانی اینجا وجود ندارد. مهم آن است که هرگونه اقدام برای مبارزه با افراطگرایی، با جامعه باید هماهنگ باشد. اگر چنین اقداماتی بدون موافقت با مردم کشور و تنها با دستور مقامات اتخاذ گردد، نتیجه مثبتی بهمراه نخواهد داشت و مانع گسترش خطر و تهدیدات در حال ظهور نمی‌باشد. بیشتر شهروندان آسیای مرکزی ضمن مهاجرت کاری به روسیه به افراطگرایی رو آورده و در این حالت مشخص نیست که مقامات کشورهای منطقه برای جلوگیری از افراطی شدن شهروندانشان در خارج، به خصوص روسیه چه تدابیری را روی دست خواهند گرفت. در روسیه دسترسی مهاجران کاری به عقاید افراطی آسان تر است و از دیگر سو برخورد منفی برخی از اقشار جامعه این کشور با مهاجران کاری منجر به پیوستن آنها به صف سازمان‌های افراطی می‌شود.
انتهای مطلب/.