«الکساندر کنیازف» کارشناس سیاسی روس ضمن یادداشتی اختصاصی که در اختیار بخش تحقیق و پژوهش موسسه ایران شرقی قرار داد، به بررسی اولویت‌های سیاست داخلی و خارجی «شوکت میرضیایف» رئیس جمهور جدید ازبکستان پرداخت.

ایران شرقی/
«الکساندر کنیازف» کارشناس سیاسی روس ضمن یادداشتی اختصاصی که در اختیار بخش تحقیق و پژوهش موسسه ایران شرقی قرار داد، به بررسی اولویت‌های سیاست داخلی و خارجی «شوکت میرضیایف» رئیس جمهور جدید ازبکستان پرداخت.
در این یادداشت آمده است: نتایج انتخابات روز یکشنبه ریاست جمهوری ازبکستان هم به لحاظ  اجماع نخبگان سیاسی بر سر نامزد اصلی و هم به لحاظ افکار عمومی کاملا قابل پیش بینی بود.
نامزدی «شوکت میرضیایف» از چندین سال به این طرف به عنوان جانشین «اسلام کریم‌اف» مورد توجه قرار داشت که همه گروه‌های نخبه ازبک با این انتخاب موافق بودند.
این سناریو تقویت نقش جمعی و از جمله پارلمان و دولت در مدیریت کشور را در نظر داشت و حالا پرسش مهم این است که آیا میرضیایف برای کاهش اختیارات خود آمادگی خواهد داشت؟ در هر صورت وی ناگزیر خواهد بود تا در آینده نزدیک به این پرسش پاسخ گوید.
بحث بعدی به برخی از شاخص‌های روند انتخابات و از جمله اعلام نتایج اولیه بر می‌گردد که بر اساس آن میرضیایف 88.61 درصد آرا را به دست آورده است. البته مشخص بود که وی در حقیقت می‌تواند حداقل 70-65 درصد آرا را با خود داشته باشد.
میرضیایف به عنوان ادامه دهنده خط کریموف دانسته می‌شود که قادر به ایجاد اصلاحات در توسعه کشور بوده و ضمن آن ساختار سیاسی را که مورد تائید اکثر جمعیت کشور می‌باشد، حفظ خواهد کرد.
جمعیت ازبکستان به حفظ ثبات در کشور اهمیت زیادی قایل بوده و جانشینی میرضیایف که 13 سال مسئولیت نخست وزیری در زمان کریموف را بر عهده داشت، بسیار تعیین کننده می‌باشد. یعنی با وجود میرضیایف هیچ شخصیتی دیگر در ازبکستان نمی‌توانست به عنوان نامزد واقعی در صحنه حضور پیدا کند.
همچنین درصدی آرای که میرضیایف به دست آورد به نوعی نمادین و سمبولیک دانسته می‌شود.
سنت رژیم های سیاسی منطقه این است که در مبارزات انتخاباتی از امکانات و ابزارهای قدرت به صورت حداکثر بهره برداری می‌کنند که نتیجه برای نامزد اصلی (که در حقیقت در راس قدرت قرار گرفته است) حداقل به 98 درصد می‌رسد. 88.61 درصد آرای متعلق به میرضیایف نسبتا متعادل و منطقی ارزیابی می‌شود ولی باز هم نمی‌تواند دلیل کاملا آزاد بودن روند تلقی شود. به نظر می‌رسد که استفاده از ابزار قدرت همانا عامل مهم باقی می‌ماند اما از سوی هم درصدی فوق می‌تواند نزدیک به واقعیت موجود باشد.
یکی دیگر از عوامل مهم نتایج اخذ آرا در مناطق می‌باشد. هر نوع انتخابات شاخص اجماع نخبگان منطقه‌ای است. برای ازبکستان در 30 سال گذشته موقعیت نخبگان «فرغانه» که برای تاشکند درد سرهای زیادی را فراهم می‌کرد، بسیار مهم دانسته می‌شود.
حالا دیگر بنابر دلایلی می‌توان فرض را بر این گرفت که میرضیایف برخلاف کریموف با مشکلات خاصی مواجه نخواهد شد.
برای وی ضامن توافق با نخبگان فرغانه، همسرش «زراعتخان حاشمآوا» است که متولد «خوقند» بوده و به یکی از خانواده های با نفوذ ترین این منطقه متعلق می‌باشد.
پدر همسر رئیس جمهور جدید ازبکستان در زمان شوروی در بخش تجارت فعال بود و یکی از رهبران مطرح تجارت زیرزمینی و سیاه نه تنها در وادی فرغانه بلکه در کل ازبکستان دانسته می‌شد.
ضامن دیگر برای تامین روابط خوب میرضیایف با گروه‌های فرغانه میلیاردر روسی ازبک تبار «علیشیر عثمانوف» می‌باشد که متولد منطقه «چوست» ولایت «نمنگان» ازبکستان است. بنابراین میرضیایف موضوع دستیابی به اجماع بین گروه های نخبه را به طور عمده در قالب مهره های دنبال خواهد کرد که در حال حاضر در تاشکند دارای جایگاه سیاسی می باشند.
در این رابطه بحث تشکیل دولت جدید و تغیر و تحول در مدیریت وزارت خانه‌ها، سازمان‌ها، استان ها، شهرها و نواحی مهم به نظر می‌رسد.
به اعتقاد من میرضیایف و تیم وی از ابتدا نسبت به برگزاری انتخابات به طور حداکثر واقعی علاقه‌مند بودند تا زمینه مناسب برای مشروعیت کامل خود را فراهم و احتمال هر گونه شک و تردید را از بین ببرند.
اکنون مسئله مهم این است که تا کجا خود سیستم برای تغییر و تحول در کشور آمادگی دارد. در اینجا نکته مهم این خواهد بود که سیستم مدیریت دولتی تا کجا تصمیمات رهبری جدید را قبول داشته و اقدام به تحقق آن خواهد کرد.
انتخابات روز یکشنبه نخستین آزمون برای چنین یک آمادگی دانسته می‌شود.  با توجه به اینکه دوره ریاست جمهوری ازبکستان 5 سال می‌باشد برای میرضیایف لازم است تا طی این دوره حداقل بخشی از انتظارات انتخاب کنندگان خود را برآورده کند. می‌توان این پیش بینی را داشت که اصلاحات مورد نظر رئیس جمهور جدید به طور عمده حوزه‌های اقتصادی را فرا خواهد گرفت. ضمنا هم جمعیت ازبکستان و هم نخبگان سیاسی و همچنین شرکای بالقوه خارجی تاشکند نسبت به انجام اصلاحات اقتصادی علاقمند می‌باشند.
در این میان، تصمیمات مربوطه از سوی میرضیایف و تیم وی نیز ساده و سریع نخواهند بود و سعی خواهند کرد به گونه‌ای اقدام کنند تا در پایان این دوره 5 ساله جانبداری انتخاب کنندگان را از دست ندهند.
با این حال نمی‌توان انتظار اصلاحات جدی در حوزه‌های سیاسی را داشت ضمن اینکه خود میرضیایف نیز در مرحله مبارزات انتخاباتی هیچ نوع وعده‌ای خاص در این خصوص نداده بود.