ایران شرقی/

افراطگرایی یکی از پدیده‌های نامطلوب است که برای تمام جهان خطر بزرگی را به دنبال دارد. در جهان امروز، سازمان‌ها و حرکت‌های افراطی و تروریستی زیادی فعالیت می‌کنند که وحشتناک‌ترین آنها داعش، حزب التحریر و سلفیه می‌باشند.

گروه‌های افراط‌گرا در دایره دین اسلام تنها یک هدف دارند و آن عبارت از ایجاد خلافت در سراسر جهان بوده و هدف از سازمان تروریستی داعش تحمیل خلافت به کشورهای سکولار و دموکراتیک می‌باشد.

برای عملی سازی اهداف و ایده‌های ناسالم و مخرب خود، این گروه افراطی و تروریستی نیازمند نیروهای جوان است و تنها به این خاطر آنها جوانان را با هر راه و واسطه‌ای به دام خود می افکنند. همه ساله جوانان تاجیک نیز با اتهام گرایش به گروه‌های ارتجاعی توسط نیروهای ذیربط این کشور کشف و بازداشت می‌شوند که اکثر آنها را جوانان روستایی تشکیل می‌دهند.

 اصلی ترین عوامل و دلایل پیوستن جوانان روستایی به حرکت‌ها و سازمان‌های افراطی، بیکاری، مهاجرت کاری، عوامل دینی، فقر، محیط ناسالم خانواده، پیدا نکردن موقع خود در جامعه و غیره می‌باشد. البته در مقایسه با 2 یا 3 سال اخیر پیوستن جوانان به سازمان های افراطی و تروریستی کاهش یافته و تنها در این میان حرکت «سلفیه» در اشکال مختلف باقی مانده است.

نیروهای مخرب افراطی تلاش می‌کنند که ایده های خود را در تمام مناطق تاجیکستان گسترش دهند و از این نظر نواحی که تعداد زیادی از ساکنان آن به سوریه سفر کرده اند آسیب پذیرتر می‌باشند. در چنین مناطقی پیوستن به حرکت‌های «سلفیه» و «حزب التحریر» زیاد است.

بر همین اساس، مرکز مطالعات استراتژیک زیر نظر رئیس‌‌جمهور تاجیکستان فهرستی از مناطق تحت تاثیر افراط گرایی در این کشور را منتشر کرده است. این تحقیق براساس اطلاعات مربوط به مشارکت بومیان مناطق مختلف تاجیکستان در عملیات جنگی سوریه و عراق در صفوف دولت اسلامی صورت گرفته است.

مناطق اطراف شهر دوشنبه، از جمله شهر «وحدت»، ناحیه «رودکی» و «نورآباد» از جمله مناطقی می باشند که در قبال ایده های مخرب افراطگرایی آسیب پذیر هستند.

مناطق آسیب پذیر استان سغد – شهرهای «خجند»، «اسفره»، «کان بادام»، «استروشن»، «پنجه کنت»، نواحی «سپیتامن»، «جبار رسول اف»، «اشت»، «باباجان غفوراف» و «مسچاه».

مناطق آسیب پذیر استان ختلان – شهر «کولاب» و نواحی «شهر طوس»، «قبادیان»، «باختر»، «جلال الدین بلخی»،«فرخار»، «واسع».

مناطق آسیب پذیر استان بدخشان – ناحیه «ونج» بویژه منطقه «یزگولام».

البته با توجه به فعالیت مبلغان افراطی، سایر مناطق این کشور را نیز نمی توان به طور صد در صدی محفوظ نامید، زیرا مهاجرت کاری که اکثر جوانان تاجیک را مجبور به ترک وطن کرده منجر به تشدید وضعیت در این زمینه می شود. مثلا ناحیه «عینی» استان سغد که قبلا از لحاظ امنیتی امنی به شمار می‌رفت در حال حاضر با تشدید پیوستن جوانان به صفوف سازمان‌های تروریستی و افراطی «داعش» و حرکت «سلفیه» مواجه است.

بنابه تجزیه و تحلیل در شهرها و نواحی، استان‌های سغد و ختلان در مقایسه با مناطق دیگر تاجیکستان آسیب پذیرتر به نظر می رسند. افراطگرایی از آن جمله افراطگرایی دینی در سطح جمهوری در مناطقی اوج گرفته که تعداد اقلیت‌های ملی زیاد به نظر می‌رسند. همان گونه که گفته شد عوامل اساسی گرایش جوانان به احزاب و حرکت‌های افراطی بیش تر به روند تنظیم نشده مهاجرت کاری و درک نادرست ماهیت دین مرتبط است.

در بیش تر موارد مهاجران به دلیل عدم وجود سواد مذهبی کافی از سوی مبلغان افراطی استخدام می‌شوند. در مجموع، مهمترین عامل این موضوع از تربیت نادرست جوانان سرچشمه می‌گیرد. امروزه بیش ترین تاثیر بر اذهان جوانان عوامل دینی می‌گذارد.

طبق تحقیقاتی که موسسه جامعه شناسی آمریکایی «گالپ» (Gallup) در سال 2011 میلادی برگزار کرده بود، دین برای 34 در صد مردم روسیه، 43 در صد مردم قزاقستان، 51 در صد مردم ازبکستان و 85 در صد مردم تاجیکستان عامل حیاتی دارد. بنابه این شاخص روشن می‌شود که سطح دینداری و تاثیر عوامل دینی در تاجیکستان در مقایسه با دیگر کشورهای شوروی سابق بالاتر است.

تجزیه و تحلیل وضعیت فعلی نشان می دهد که علی رغم اقدامات موثر در زمینه مبارزه با افراطگرایی بی توجهی ساکنان از جمله برخی علمای دینی کشور و عدم وجود متخصصان کافی در عرصه آموزش و پرورش و روانشناسی نیز یک مشکل عمده را در راه مبارزه‌های مداوم ایجاد می کند.

طبق گزارش‌ها امروزه در قلمرو تاجیکستان مشکلات اصولی در مبارزه با افراطگرایی وجود دارند که باید حل و فصل شوند:

1. باقی ماندن پدیده بیگانه پرستی میان ساکنان از آن جمله میان علمای دینی کشور.
2. در عرصه اطلاعات و جهانی شدن لازم است اقدامات کاملا سازمان یافته و به روز را دنبال کرد.
3. کمبود متخصصان عرصه آموزش و روانشناسی.
4. برای برطرف کردن پدیده‌های افراطگرایی نخست ما باید در خصوص مسئله فرار مغزها چاره ای بیندیشیم، زیرا اولا ترک وطن خود یک رمز اعتراض است. دوم تداوم روند فرار مغزها در آینده نزدیک کشور را به بحران کادری دچار می‌کند.
 5. افزایش توجه به تقویت زیرساخت‌های تربیتی نیز از اهمیت خالی نیست. طوری معلوم است شیوه تبلیغاتی فعلی افراط گرایان بر جهان بینی انسان تاثیر عمیق رسانده و در فکر جوانان و نوجوانان رسوخ می‌کنند.
6. در پیشگیری از افراطگرایی و در کاهش سطح آن تاثیر طرف‌های ذینفع در افکار جامعه بسیار مهم است. بنابر این لازم است که اقدام های عملی برای تامین عدالت اجتماعی در کشور در دست گرفته شود.
7. راه دیگر پیشگیری و کاهش سطح افراطگرایی ایجاد مراکز مشورتی برای شهروندان در تمامی مناطق مبتلابه می‌باشد زیرا شهروندان بیشتر به خدمات حقوقی و روانی نیاز دارند.

در شرایط مرکب و پیچیده جهان معاصر برای حفظ منافع سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی در قبال جوانان وظایفی قرار گرفته که اجرای آنها برای تحکیم استقلال و بقای دولت و ملت اهمیت زیادی را دارا می‌باشند. در این وضعیت هشیاری سیاسی که از جانب رئیس جمهور کشور پیوسته به آن تاکید می شود بسیار ضروری می باشد. همچنین ضروری است که مسائل مربوط به حفظ ارزش‌های ملی، حمایت از مرز و بوم و جداسازی ارزش‌های ملی از هر گونه منافع شخصی نکته محوری باشد.